Στα 36 διηγήματα του «Εγκλήματα στην πόλη» με τίτλους (μεταξύ άλλων) «Στα μπαρμπέρικα κελαηδούσαν καναρίνια», «Βαχ και αχ και αμάν, και κλαίγανε οι πουτάνες», «Αχ! Ευθαλία τα αγόρια είναι επικίνδυνα σαν τη φωτιά» άνθρωποι της διπλανής πόρτας, ανεξαρτήτου εθνικότητας, θρησκείας, τάξης ή φύλου μπλέκονται σ’ ένα έγκλημα. Τα εγκλήματα γίνονται αφορμή να ζωντανέψουν γειτονιές της Πόλης στη δεκαετία του ’40, με τον τρυφερό τρόπο που γράφουν οι συγγραφείς όταν θυμούνται τη γενέθλια πόλη τους – προσθέστε και μπόλικο χιούμορ. Μόνο που εδώ, καθώς η αγάπη ακουμπάει όλους τους Πολίτες και όχι μόνο τους Ρωμιούς, το βιβλίο καταλήγει μια ολοζώντανη τοιχογραφία ζωής (και χαράς) και όχι ένα αφήγημα αναμνήσεων για όσα... χάθηκαν.
Συναντήσαμε τη Σεβαστή Χρηστίδου και μιλήσαμε για τη ζωή της στην Κωνσταντινούπολη –αν κι εκείνη προτιμάει να την αναφέρει Πόλη– και γι’ αυτά που κρύβει η ιστορία συγγραφής των διηγημάτων.
«Γεννήθηκα στην Πόλη, αλλά στα δώδεκά μου έφυγα στην Αθήνα, εσώκλειστη σ’ ένα σχολείο. Πηγαινοερχόμουν όμως καθώς οι γονείς μου παρέμειναν εκεί μέχρι το ’84. Ο αδελφός μου πέθανε πριν από πέντε χρόνια στην Πόλη.
Νομίζω με καθόρισε πολύ το γεγονός πως έζησα σε ένα περιβάλλον Ρωμιών που δεν ήταν “τουρκοφαγικό”. Ο πατέρας μου –βιομήχανος στο επάγγελμα– ήταν φιλότουρκος. Μιλούσε τουρκικά, διάβαζε τούρκικη λογοτεχνία, παρακολουθούσε θέατρο, ήταν πλήρως ενταγμένος στη ζωή της Πόλης. Επίσης ήταν άθεος. Σε έναν τόπο όπου το Πατριαρχείο καθόριζε τη ζωή των Ελλήνων εμείς δεν είχαμε πάει ποτέ στην εκκλησία. Θυμάμαι πως όταν μια φορά θέλησα να πάω τη Μεγάλη εβδομάδα, γιατί εκεί υπήρχε πολύ αλισβερίσι μεταξύ κοριτσιών και αγοριών, έγινε μεγάλος καβγάς.
Μπορεί σε κάποιο σημείο του βιβλίου να εμφανίζεται ο παππούς μου ή ασυνείδητα να έχω περάσει και κάποια άλλα βιώματα, όμως αυτά έχουν να κάνουν με διαβάσματα, με εικόνες από την καθημερινότητα ή με τραγούδια, παρά με περιστατικά της ζωής της οικογένειάς μου. Η έμπνευση για τα “Εγκλήματα στην Πόλη” έχει μια συγκεκριμένη αφετηρία.
Είμαι εκπαιδευτικός. Πριν από 4 με 5 χρόνια, αποσπασμένη στην Ακαδημία Αθηνών, κάνω μια ιστορική έρευνα για τον κεφαλικό φόρο που είχαν επιβάλει το ’42 οι Τούρκοι σε όλες τις μειονότητες, προκειμένου να τις εξοντώσουν οικονομικά. Με αυτό τον τρόπο προσέβλεπαν να περάσει το εμπόριο, η βιοτεχνία και η βιομηχανία στα χέρια τους. Διαβάζοντας τις ελληνικές εφημερίδες της δεκαετίας ’40-‘50 ανακαλύπτω τη στήλη του αστυνομικού δελτίου. Εκεί οι ειδήσεις ήταν γραμμένες τηλεγραφικά: “Χθες σε καφενείο του Τσισλί δύο θαμώνες, ο Αλή και ο Τσεβντέτ, λογομάχησαν και ο ένας σκότωσε τον άλλο με μαχαίρι”. Καμιά φορά μπορεί να υπήρχε και μια σημείωση τύπου το “τάδε έγκλημα έγινε για λόγους ζηλοτυπίας”, για παράδειγμα. Tίποτα άλλο. Αυτές oι ειδήσεις είναι που μου έδωσαν το υλικό.
Όταν πέρυσι ένας φίλος μου, ο ιστορικός Γιώργος Τσακνιάς, μου ζητάει να γράψω για το “dimartblog.com” –είναι ένα μπλογκ που ξεκίνησε με τη δημιουργία της ΔΗΜΑΡ–, οι ειδήσεις γίνονται πολύ εύκολα ιστορίες. Εκεί, κάθε εβδομάδα έγραφα και ανέβαζα από ένα από τα 36 διηγήματα πολύ πιο μικρά σε σχέση με το πώς τελικά εκδόθηκαν.
Σε κάθε διήγημα ο τόπος, το είδος του εγκλήματος, η ημερομηνία και όσα ονόματα αναφέρονταν στην είδηση τα έχω κρατήσει ως έχουν. Αυτά αποτέλεσαν το σκελετό των ιστοριών που υποτίθεται οδηγούν τους ήρωες στο φόνο ή στην εγκληματική πράξη. Όλα είναι εγκλήματα θυμικού. Δεν ξέρω αν βγαίνει στο βιβλίο, αλλά προσωπικά αγαπώ το ίδιο θύτες και θύματα και πιστεύω πως σε μερικές από τις ιστορίες θα μπορούσαν να είχαν αντιστραφεί οι ρόλοι.
Παίρνοντας αφορμή τις γειτονιές όπου συμβαίνουν τα εγκλήματα, περιηγούμαι στην Πόλη. Γιατί σε όλες τις γειτονιές της υπάρχουν διάσπαρτα σημάδια από το πέρασμα αυτοκρατοριών, όπως η ρωμαϊκή, η βυζαντινή ή η οθωμανική. Επιπλέον με αυτό το βιβλίο ήθελα να περάσω στον αναγνώστη την αγάπη μου για την Πόλη, αλλά και για τους κατοίκους της είτε είναι Ρωμιοί είτε Τούρκοι, Αρμένιοι ή Εβραίοι. Να μεταφέρω πόσο κοσμοπολίτικη ήταν (ακόμα) η ατμόσφαιρα ή να δώσω πληροφορίες για το ποια ήταν η θέση της γυναίκας στην εποχή.
Τα διηγήματα τα τελειοποίησα το καλοκαίρι. Μέσα Ιουλίου, έστειλα στην Αναστασία Λαμπρία, εκδότρια του Ποταμού, 14 διηγήματα. Δεν τη γνώριζα προσωπικά για αυτό και τα συνόδευσα μ’ ένα σημείωμα που της ζητούσα να τους ρίξει μια ματιά και να μου πει τη γνώμη της. Σε μια εβδομάδα μού ζήτησε να της στείλω και τα υπόλοιπα. 15 ημέρες μετά πήρα ένα e-mail που με πληροφορούσε πως ο Ποταμός ενδιαφέρεται να τα εκδώσει. Σήμερα της έστειλα ένα μήνυμα πως θα κάνουμε τη συνέντευξη, για να τη ρωτήσω αν θέλει να σας πω κάτι. Η απάντησή της; “Να πεις πόσο γρήγορα με κέρδισαν τα διηγήματα με αποτέλεσμα να τα εκδώσω εκτός του προγραμματισμού που ήδη είχα κάνει” (γέλια)».
Στο βιβλίο του κτηνιάτρου Κλοντ Μπεατά, που μπήκε στη λίστα των πλέον ευπώλητων βιβλίων της Γαλλίας, μαθαίνεις πολλά και άγνωστα μυστικά για τη γάτα σου
10°
Μπορεί σε κάποιο σημείο του βιβλίου να εμφανίζεται ο παππούς μου ή ασυνείδητα να έχω περάσει και κάποια άλλα βιώματα, όμως αυτά έχουν να κάνουν με διαβάσματα, με εικόνες από την καθημερινότητα ή με τραγούδια, παρά με περιστατικά της ζωής της οικογένειάς μου. Η έμπνευση για τα “Εγκλήματα στην Πόλη” έχει μια συγκεκριμένη αφετηρία. 
