«Ερχόμουν από πολύ μακριά και είχα ξεκινήσει από πολύ χαμηλά. Τώρα όμως η μοίρα ετοιμαζόταν να μου φανερωθεί. Ένιωθα ότι κοιτούσε εμένα και κανέναν άλλο». Fast forward στο σήμερα: And the winner is… Bob Dylan. H είδηση που σκόρπισε ανατριχίλες μας κάνει να αναπολούμε όσα ζήσαμε στο πλευρό του. Ελεγειακούς στίχους και πύρινα σλόγκαν, ανάγλυφη στον ψυχισμό μας τραγουδοποιία, έρωτες, περιπλανήσεις, μικρές προσωπικές επαναστάσεις που μελοποιήθηκαν με το «Hey, Mr. Tambourine Man», το «All Along The Watchtower» και τόσα άλλα.
Για όσους αγαπούν τα μυστήρια, ο Ρόμπερτ Τσίμερμαν δεν έπαψε να γοητεύει ποτέ. Μισάνθρωπος πλάνητας και φωτοστεφανωμένος αοιδός, πολιτικοποιημένος εικονοκλάστης και θρησκευόμενος γελαδάρης, ο Ντίλαν έχει αλλάξει τα φώτα στην κουλτούρα του ροκ όσο και στις ζωές μας.
Το αίνιγμα της ύπαρξής του λύνει σε μεγάλο βαθμό η αυτοβιογραφία «Η ζωή μου», που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2005. Διαλέξαμε τέσσερα αποσπάσματα που εμπλουτίζουν τον μύθο του νικητή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας. O Bob Dylan με δικά του λόγια…
«Αυτό που σκόπευα να κάνω αμέσως μόλις έφυγα από το σπίτι μου, ήταν να υιοθετήσω το όνομα Robert Allen. Στο μυαλό μου, αυτός ήμουν× αυτό το όνομα μού είχαν δώσει οι γονείς μου. Έμοιαζε με όνομα Σκοτσέζου βασιλιά, και μου άρεσε. Αυτό το όνομα περιείχε σχεδόν όλα όσα ήμουν εγώ. Κάτι που με μπέρδεψε κάπως, ήταν όταν διάβασα λίγο αργότερα ένα άρθρο στο περιοδικό Downbeat για έναν σαξοφωνίστα της Δυτικής Ακτής, ονόματι David Allyn. Υποπτευόμουν ότι ο τύπος είχε αλλάξει την ορθογραφία από Allen σε Allyn. Καταλάβαινα γιατί. Έτσι το όνομα έμοιαζε πιο εξωτικό, πιο αινιγματικό. Αυτό θα έκανα κι εγώ. Αντί για Robert Allen, θα ήμουν ο Robert Allyn. Λίγο αργότερα, ωστόσο, εντελώς αναπάντεχα, έπεσα πάνω σε μερικά ποιήματα του Dylan Thomas. Το Dylan και το Allyn έχουν παρόμοιο ήχο. Robert Dylan. Robert Allyn. Δεν μπορούσα να αποφασίσω× το γράμμα D ακουγόταν πιο έντονα. Το Robert Dylan όμως δεν έδειχνε και δεν ακουγόταν τόσο καλά, όσο το Robert Allyn. Ο κόσμος με φώναζε πάντοτε ή Robert ή Bobby, αλλά το Bobby Dylan μού ακουγόταν πολύ επιπόλαιο, και επιπλέον υπήρχε ήδη ένας Bobby Darin, ένας Bobby Vee, ένας Bobby Rydell, ένας Bobby Neely και ένα σωρό άλλοι Bobbys. To Bob Dylan όμως και έδειχνε και ακουγόταν καλύτερο από το Bob Allyn. Την πρώτη φορά που με ρώτησαν το όνομά μου στις Δίδυμες Πόλεις*, ενστικτωδώς και αυτόματα, χωρίς να το σκεφτώ καθόλου, απάντησα απλώς, ‘Bob Dylan’».
«Η Νέα Υόρκη ήταν παγωμένη, κουκουλωμένη και μυστηριώδης, η πρωτεύουσα του κόσμου. Στην 7η Λεωφόρο προσπέρασα το κτίριο όπου είχε ζήσει και είχε δουλέψει ο Γουόλτ Γουΐτμαν. Σταμάτησα προς στιγμή και τον φαντάστηκα να γράφει και να απαγγέλλει τα άδολα τραγούδια της ψυχής του. Μια άλλη φορά, είχα βρεθεί έξω από το σπίτι του Πόε, στην 3η Οδό, και είχα κάνει το ίδιο πράγμα· στάθηκα κοιτάζοντας θλιμμένα τα παράθυρα ψηλά. Η πόλη ήταν σαν ακατέργαστος όγκος χωρίς όνομα ή σχήμα, και δεν έκανε διακρίσεις. Όλα ήταν συνεχώς καινούργια, άλλαζαν διαρκώς. Ποτέ δεν έβλεπες τους ίδιους ανθρώπους στους δρόμους».
«Η Αμερική άλλαζε. Ένοιωθα ότι έτσι ήταν γραφτό και αφέθηκα να παρασυρθώ από τις αλλαγές. Είτε στη Νέα Υόρκη βρισκόμουν, είτε οπουδήποτε αλλού, ήταν το ίδιο πράγμα. Η συνείδησή μου άρχισε να αλλάζει, να αλλάζει και να διευρύνεται. Ένα πράγμα ήταν σίγουρο· αν ήθελα να γράψω δικά μου τραγούδια folk, θα χρειαζόμουν ένα καινούργιο πρότυπο, μια φιλοσοφική ταυτότητα που να μην εξαντληθεί αμέσως. Θα έπρεπε να μπορεί να σταθεί στα πόδια της από μόνη της. Χωρίς να το ξέρω με τόσο πολλά λόγια, είχε αρχίσει να συμβαίνει».
«Δεν είμαι σίγουρος πότε ακριβώς μου ήρθε η ιδέα να γράψω δικά μου τραγούδια. Δεν θα μπορούσα να δημιουργήσω κάτι εφάμιλλο, κάτι που να πλησιάζει έστω τους στίχους των folk τραγουδιών που τραγουδούσα, για να περιγράψω τα συναισθήματά μου για τον κόσμο. Φαντάζομαι ότι αυτό είναι κάτι που σου συμβαίνει σταδιακά. Δεν ξυπνάς ένα πρωί και αποφασίζεις ότι έχεις την ανάγκη να γράψεις τραγούδια, ειδικά όταν είσαι ήδη τραγουδιστής και ξέρεις ένα σωρό απ’ αυτά, ενώ καθημερινά μαθαίνεις κι άλλα. Μπορεί να σου τύχει η ευκαιρία να μετασχηματίσεις κάτι× από κάτι που υπάρχει σε κάτι εντελώς καινούργιο. Αυτό μπορεί να είναι μία αρχή. Μερικές φορές θέλεις απλώς να κάνεις κάτι με το δικό σου τρόπο, να δεις ο ίδιος τι κρύβεται πίσω από τη θαμπή κουρτίνα. Δεν είναι ότι βλέπεις τα τραγούδια να περνάνε και εσύ τα φωνάζεις κοντά σου. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Θέλεις να γράψεις τραγούδια πιο αληθινά απ’ τη ζωή. Θέλεις να μιλήσεις για τα αλλόκοτα πράγματα που σου έχουν συμβεί, για τα αλλόκοτα πράγματα που έχεις δει. Πρέπει να μάθεις και να κατανοήσεις βαθιά κάτι, και μετά να προχωρήσεις πέρα από την καθημερινή γλώσσα. Μη νομίζετε ότι είναι μικρό πράγμα η ανατριχιαστική ακρίβεια που έβαζαν εκείνοι οι παλιοί, όταν έφτιαχναν τα τραγούδια τους. Άλλες φορές, πάλι, ακούς ένα τραγούδι και το μυαλό σου τρέχει μπροστά. Βλέπεις μοτίβα ανάλογα προς το δικό σου τρόπο σκέψης. Ποτέ δεν είδα τα τραγούδια ως ‘καλά’ ή ‘κακά’· μόνο ως διαφορετικά είδη καλών».
Bob Dylan, «Η ζωή μου», σελίδες 384, μετάφραση Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδόσεις Μεταίχμιο
23°
