Ποια είναι η Άννα Νιαράκη, γιατί γράφει ποίηση και ποια η σχέση της με τα υπόλοιπα αμαρτήματα; Τα τυπικά μπορεί κανείς να τα διαβάσει στο βιογραφικό μου, γυναίκα, ετών 37, επιστήμονας. Κατά τα άλλα, ακόμα με ψάχνω. Είμαι ένας άνθρωπος γεμάτος αντιφάσεις που προσπαθεί παρ' όλα αυτά να παραμένει ακέραιος. Ο Whitman στο Τραγούδι του Εαυτού λέει: Do I contradict myself? Very well, then I contradict myself, I am large, I contain multitudes*. Κάπως έτσι νιώθω κι εγώ, σαν ένα σετ πολλών εαυτών. Δεν έχω αναρωτηθεί ποτέ γιατί γράφω ποίηση, συμβαίνει εντελώς φυσικά όπως η αναπνοή. Δεν είναι κάτι που διάλεξα συνειδητά, υπήρχε πάντα αυτό το παιχνίδι με τις λέξεις από τότε που μπορώ να θυμηθώ τον εαυτό μου. Η σχέση μου με την τέχνη είναι οργανική. Ζώντας καθημερινά βυθισμένη στην επιστήμη, η τέχνη μου προσφέρει το απαραίτητο αντίβαρο για την ισορροπία.
Διατηρείς το Παράθυρο, διμηνιαίο διαδικτυακό περιοδικό ποίησης. Ποια ήταν η ανάγκη δημιουργίας του, ποιο στοίχημα θέλεις να κερδίσεις; Το Παράθυρο ξεκίνησε το Μάρτιο του 2011 όταν ακόμα ζούσα στην Ελλάδα. Ξεκίνησε από καθαρή αγάπη για την ποίηση και τις τέχνες, με σκοπό να λειτουργήσει σαν χώρος επικοινωνίας, διάδρασης και συνάντησης νέων -και όχι μόνο- ανθρώπων με τα ίδια ενδιαφέροντα. Το 2012 μετακόμισα μόνιμα στο Παρίσι και το περιοδικό λειτούργησε όντως σαν παράθυρο για μένα σχετικά με τα πράγματα στην Ελλάδα. Με βοήθησε να διατηρήσω επαφή με το ποιητικό γίγνεσθαι, να μην αποκοπώ βίαια λόγω απόστασης. Όλα αυτά τα χρόνια φιλοξενήθηκαν στις σελίδες του εκατοντάδες ποιήματα, μεταφράσεις, θεατρικά, φωτογραφία, εικαστικά, ζωγραφική, συνεντεύξεις, όλα πρώτες ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις, καθώς το περιοδικό δεν ανακυκλώνει ύλη. Το στοίχημα ήταν και παραμένει το ίδιο για κάθε τεύχος. Μια πολυλεκτική αισθητική εμπειρία, μακριά από ανταποδοτική λογική. Την ύλη την υπαγορεύει το αισθητικό μας κριτήριο και τίποτα άλλο.
Η συναναστροφή σου με όλους αυτούς τους νέους ποιητές σε έχει οδηγήσει να διακρίνεις κάποιο ρεύμα στο οποίο στρέφονται ή το οποίο διαμορφώνουν οι σύγχρονοι ποιητές; Είναι αλήθεια ότι η ενασχόληση με το περιοδικό και το γεγονός ότι στηρίζουμε τις νέες φωνές, μου έχει δώσει ευρεία εποπτεία σχετικά με τη σύγχρονη ποιητική παραγωγή. Διακρίνω πολλές τάσεις αλλά όχι ρεύμα. Οι περιπτώσεις που ξεχωρίζουν, κατά την άποψή μου, υφίστανται ως μονάδες.
“Θα ήθελα να ήξερες τι θες. Ή να σε φτάνει που δεν ξέρεις”. Το μεταίχμιο του άλλου μας ενοχλεί περισσότερο απ’ το δικό μας; Ένα από τα γοητευτικά στοιχεία στην ποίηση είναι ότι μπορείς να μεταχειριστείς όλα τα πρόσωπα σαν ένα. Το ποιητικό εγώ καθώς και ο Άλλος μπορούν να είναι ταυτόχρονα ο οποιοσδήποτε. Στα ποιήματά μου όλα τα πρόσωπα εκφράζουν την ίδια υπαρξιακή αγωνία η οποία αλλάζει χέρια, φωνές, κλίσεις αλλά παραμένει ίδια. Το μεταίχμιο είναι πάντα δικό μας. Ο Άλλος δεν είναι παρά μια κατασκευή, ένας καθρέφτης για να απευθύνεις το ερώτημα. Η ποίηση είναι ένα υπαρξιακό σκουός. Κανείς δεν σου απαγορεύει όμως να βαφτίζεις κάθε φορά τον τοίχο.
“Σε σένα, που δεν ξέρω ποιος είσαι, ξέρω μόνο ότι έρχεσαι”. Kλείνει ελπιδοφόρα αυτό το ποίημα. Πώς μπορεί κανείς να μην παγιδευτεί μέσα στο θανατικό της ελπίδας, περιμένοντας και περιμένοντας; Η αναμονή δεν είναι απαραίτητα παθητική. Αυτό που έρχεται μπορεί να σε συναντήσει στα μισά του δρόμου. Δεν χρειάζεται καν να ελπίζεις. Μόνο να ζεις χρειάζεται, και με το να ζεις εννοώ να δρας. Η ζωή είναι πράξη και κίνηση. Η ελπίδα πολλές φορές είναι το πρόσχημα της αδράνειας και της μοιρολατρίας.
“Το σώμα μου αποφάσισε του ενικού του την πιο μεγάλη συντριβή”. Χρειάζεται να συνθλιφτεί κανείς για να αγαπήσει και να μπορέσει να ζήσει ή είναι μια υπερβολή του έρωτα αυτές οι λέξεις; Όταν γράφτηκε το ποίημα αυτό, έξι χρόνια πριν περίπου, ήμουν σίγουρα λιγότερο κυνική από ό,τι είμαι σήμερα. Παρ' όλα αυτά, νομίζω πως δεν υπάρχει έρωτας χωρίς υπερβολή. Και χωρίς συντριβή. Αποθέτεις εαυτόν στα χέρια του άλλου. Του αναγνωρίζεις το δικαίωμα να επηρεάζει τη ζωή σου. Δημιουργείς χώρο και χρόνο για αυτόν από τον προσωπικό σου χώρο και χρόνο. Τον κάνεις προτεραιότητα. Δεν μπορείς να μείνεις μακριά, δεν σου φτάνει το σώμα σου. Αυτό που συνθλίβει κυρίως ο έρωτας είναι τα όρια του εαυτού μας.
Πόσο εκτιμάς μια διαφορετική “μετάφραση”-ανάγνωση των ποιημάτων σου; Σε ενδιαφέρει να κυριαρχεί η δική σου άποψη μέσα στο ποίημα έτσι ώστε να γίνεσαι κατανοητή; Όταν τα ποιήματα φεύγουν από τα χέρια μου, είναι ελεύθερα να κάνουν το ταξίδι τους. Αυτό σημαίνει πως ο οποιοσδήποτε μπορεί να τα διαμελίσει, να τα παραναγνώσει, να δώσει τη δική του ερμηνεία. Δεν έχω κανέναν έλεγχο πάνω σε αυτό. Το ποίημα όμως κρύβει πάντα ένα και μοναδικό νόημα. Αυτό για το οποίο γράφτηκε. Από εκεί και πέρα εξαρτάται αν θα βάλεις στο χέρι του αναγνώστη το κλειδί, κάνοντάς τον παθητικό αποδέκτη στην ουσία, ή αν θα τον αφήσεις να το βρει μόνος του μέσα στις λέξεις, κάνοντάς τον συνένοχο.
Πώς βοηθάει το βήμα της έκδοσης έναν νέο ποιητή; Σε μιαν εποχή που ελάχιστη σημασία δίνεται σε νέες ποιητικές φωνές από τους εκδότες, η λύση είναι η αυτοέκδοση; Η έκδοση θεωρώ πως είναι ένα σημαντικό βήμα, γιατί εκτίθεσαι επισήμως. Περνάς από το στοιχειωμένο συρτάρι στο βιβλίο. Δεν πρέπει να βιάζεται κανείς αλλά ούτε και να περιμένει να γεράσει. Σήμερα το διαδίκτυο προσφέρει βήμα σε νέους ποιητές για να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους πριν την έκδοση. Το βιβλίο επιστεγάζει την ολοκλήρωση μιας φάσης και σημαίνει την αρχή της επόμενης. Η ποίηση είναι για δρομείς μεγάλων αποστάσεων, η βελτίωση έρχεται με τον καιρό και με την τριβή. Όσο κάτι δεν ολοκληρώνεται τόσο σε βασανίζει. Το βιβλίο είναι μια λύτρωση. Σε ωθεί να προχωρήσεις παρακάτω. Ως προς την έκδοση, υπάρχουν διάφορες εναλλακτικές, εξαρτάται τι θέλει κανείς. Η πρώτη μου συλλογή βγήκε σε έναν μικρό εκδοτικό οίκο, τη Χαραμάδα, στην Πάτρα, η δεύτερη συλλογή σε πλατφόρμα αυτοέκδοσης με την ηλεκτρονική μορφή να διανέμεται δωρεάν και η τρίτη μου συλλογή κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Μπορώ να πω, έχοντας περάσει από όλες τις φάσεις, ότι καθένας πρέπει να επιλέγει αυτό που τον κάνει να αισθάνεται καλά τη δεδομένη στιγμή. Δεν είμαι κατά των ηλεκτρονικών εκδόσεων, αλλά θεωρώ εξίσου σημαντική και την παρουσία του βιβλίου στον φυσικό του χώρο που είναι το βιβλιοπωλείο. Η αυτοέκδοση αποτελεί μια επιλογή, αν κι εμπεριέχει συχνά προβλήματα διανομής και διάθεσης. Από την άλλη, την θεωρώ καλύτερη λύση αν η μόνη σου εναλλακτική είναι να πληρώσεις ένα υπέρογκο ποσό. Όπως σε όλα τα πράγματα, καλό είναι να αποφασίζει κανείς νωρίς πού θα συμβιβαστεί και πού όχι.
Σε σένα
Σε σένα απευθύνεται αυτό το ποίημα.
Όπως και τόσα άλλα.
Σε σένα που ορνιθοσκαλίζεις ιερογλυφικά
κάτω από το φεγγάρι μιας ερήμου.
Ή μιας πόλης έρημης, λερώνοντας τους
βρώμικους τοίχους της με κόκκινη μπογιά.
Που περιφέρεσαι, χαράματα
μισομεθυσμένος, ημίτρελλος
σε σοκάκια, πλατείες και άδειες
λεωφόρους,
ακίνητος.
Σε σένα που στέκεις παράμερα
της σιωπής, κομπιάζοντας μπροστά
στη φωτιά και τη σαστισμένη οργή της.
Που φυτεύεις υάκυνθους σε μια ξερή
βουνοπλαγιά πεθαμένων λέξεων και
περιμένεις την άνοιξη.
Φορέας ανισόρροπων παλμών,
καλοφτιαγμένος
στέρεος και βαρύς
μες στη διαύγεια της θλίψης σου.
Χαμένος.
Ανακαλύπτεις όσα
θα χάσεις ξανά και ξανά.
Τινάζεις από το μάυρο
τις χρωματιστές επωμίδες
και τραβάς την πορεία σου.
Απίθανη ελπίδα της εμμονής μου.
Σε σένα,
που δεν ξέρω
ποιός είσαι,
ξέρω μόνο ότι
έρχεσαι…
Τετράδιο Πειραμάτων, Εκδόσεις Χαραμάδα, 2010
Από μηχανής θεός
Έβαλα πλυντήριο χτες.
Χωρίς πρόπλυση,
με ένα απορρυπαντικό που καθαρίζει στους 40 βαθμούς.
Και μετά έβαλα τα κλάματα.
Είχαμε απομείνει εγώ, το πλυντήριο,
το ψυγείο, η τοστιέρα, η κουζίνα και το καλοριφέρ.
Ευτυχώς, την ώρα που κορύφωναν οι λυγμοί
και οι στροφές του πλυντηρίου,
μπήκε από το ανοιχτό παράθυρο ο γάτος μου
και νιαουρίζοντας θυμωμένα,
μου είπε να σου πω
ότι είσαι μεγάλη κουφάλα.
Τετράδιο Πειραμάτων, Εκδόσεις Χαραμάδα, 2010
Πλάνες
Οι εχθροί που σε διαλέγουν για το σωστό λόγο
είναι χρησιμότεροι από τους φίλους που σε διαλέγουν
για τον λάθος.
Οι μέρες δεν είναι αρκετές. Οι νύχτες περισσεύουν.
Στο βιβλίο του κτηνιάτρου Κλοντ Μπεατά, που μπήκε στη λίστα των πλέον ευπώλητων βιβλίων της Γαλλίας, μαθαίνεις πολλά και άγνωστα μυστικά για τη γάτα σου
12°
