Η Άρια Σωκράτους γεννήθηκε στην Κύπρο, σπούδασε στη Αθήνα κι από το 2013 ζει μόνιμα στις ΗΠΑ όπου εργάζεται ως διερμηνέας και ως δημοσιογράφος-αρθρογράφος στον Εθνικό Κήρυκα της Νέας Υόρκης, ενώ παράλληλα σπουδάζει Ισπανική Λογοτεχνία στο Instituto Cervantes της Νέας Υόρκης. Έχει πάρει συνεντεύξεις από συγγραφείς διεθνούς φήμης όπως η Isabelle Allende και ο Antonio Molina. Πρόσφατα έχει κυκλοφορήσει το δεύτερο της βιβλίο με τίτλο «Τα δάκρυα της σιωπής» από τις Εκδόσεις Έξη.
Από την Ανατολική λεκάνη της Μεσογείου βρέθηκες στη Νέα Υόρκη – άλμα ζωής! Και μάλιστα με όχημα την ίδια τη γλώσσα. Τι σημαίνει να είσαι διερμηνέας σε μια χώρα σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Η μετάβαση μου στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μια απόφαση ζωής. Βρέθηκα ξαφνικά στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, αντιμέτωπη με ανθρώπους διαφορετικής νοοτροπίας και κουλτούρας, μ’ ένα σύστημα εκ διαμέτρου αντίθετο από εκείνο το οποίο είχα συνηθίσει. Η δουλειά του διερμηνέα στις ΗΠΑ απαιτεί απόλυτη προσήλωση, εξαιρετική συνέπεια και ακρίβεια, επικοινωνιακές ικανότητες και κανένα περιθώριο λάθους. Δίνεις τις εξετάσεις σου καθημερινά και όταν αποτύχεις δεν υπάρχει καμία δυνατότητα για δεύτερη ευκαιρία. Κυρίως μου ζητούν να μεταφράζω από τα ισπανικά στα αγγλικά, καθώς στην Αμερική υπάρχει μια τεράστια κοινότητα Ισπανόφωνων από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Για μένα αυτή η δουλειά είναι μεγάλο σχολείο επειδή έρχομαι σε επαφή με κόσμο που έχει εντελώς διαφορετική κουλτούρα και στάση ζωής. Η πιο δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκα ήταν όταν έπρεπε να ανακοινώσω στους υπαλλήλους ενός εργοστασίου ότι η επιχείρηση έκλεινε και να ενημερώσω τον καθένα ξεχωριστά για όλες τις γραφειοκρατικές λεπτομέρειες και να τους εξηγήσω τους λόγους της απόφασης αυτής.
Τα Δάκρυα της Σιωπής στα όρια του ρεπορτάζ και της λογοτεχνίας πραγματεύονται ένα σκληρό θέμα. Πόσο εύκολο είναι να καταφέρει κανείς να γράψει κανείς να κάνει μυθιστόρημα μια τόσο κραυγαλέα πλευρά της πραγματικότητας;
Καθόλου εύκολο. Το βιβλίο πραγματεύεται τη γυναικεία κακοποίηση και την ανθρώπινη διακίνηση. Τα όρια μεταξύ της πραγματικότητας που είναι το κύριο εργαλείο της δημοσιογραφικής έρευνας και της μυθοπλασίας που είναι η ψυχή της λογοτεχνίας είναι θολά και δυσδιάκριτα, άρα και πάρα πολύ εύκολο για τον συγγραφέα να παρασυρθεί και να ξεφύγει από τον στόχο του. Χρησιμοποίησα τη δημοσιογραφική έρευνα για το λογιστικό μέρος του βιβλίου και τα ευρήματα της τα τοποθέτησα διακριτικά ως φόντο πίσω από τις ανθρώπινες ιστορίες οι οποίες ήταν προιόν μυθοπλασίας. Στα βιβλία μου κατά κάποιο τρόπο «παντρεύω» την έρευνα με τη μυθοπλασία αλλά πάντοτε το κάνω με απόλυτο σεβασμό και προσοχή.
Ταυτόχρονα το βιβλίο σου αναδίδει έντονο άρωμα κοσμοπολιτισμού. Τι σημαίνει κοσμοπολίτης στην εποχή μας;
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στην Αθήνα, στην Πάρο και στη Νέα Υόρκη αλλά η τελευταία δικαιωματικά κατέχει τα πρωτεία, καθώς είναι η πόλη στην οποία ζουν οι πρωταγωνιστές και ο τόπος στον οποίο ανοίγει το Κουτί της Πανδώρας. Κοσμοπολίτης για μένα είναι ο άνθρωπος που διαθέτει μια απύθμενη πνευματική ευρύτητα, η οποία υπερβαίνει τα στενά γεωγραφικά όρια της πατρίδας του, έχει αφομοιώσει πολυποίκιλους τρόπους ζωής ως απόρροια της πολυταξιδεμένης φύσης του αλλά παρόλα αυτά έχει διατηρήσει στο ακέραιο την πολιτιστική του ταυτότητα.
Αν ήσουν στη θέση της ηρωίδας σου, τι θέση θα κρατούσες, πώς θα αντιδρούσες σε ανάλογη κατάσταση; Νομίζεις ότι ο συγγραφέας πρέπει να δανείζει κάτι δικό του στους ήρωές του ή οφείλει να στέκεται αδέκαστος μπροστά στην πλοκή;
Η ηρωίδα μου κι εγώ είμαστε δύο εντελώς διαφορετικές οντότητες. Η Χριστίνα είναι φύση υπερευαίσθητη, κλειστή, έμαθε από πολύ μικρή να ζει στη σιωπή και να υπομένει τη σωματική και ψυχική κακοποίηση και για αυτό ευθύνεται ως επί το πλείστον η ανταγωνιστική και προβληματική σχέση που είχε με τη δογματική καριερίστα μητέρα της. Πολλές φορές είχα εξοργιστεί μαζί της και με την παθητική στάση της απέναντι στην κακοποίηση που δεχόταν από τον σύζυγο της. Στη θέση της θα έφευγα δίχως δεύτερη σκέψη μόλις παρατηρούσα τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια, δεν θα επέτρεπα καν να φτάσει η κατάσταση στο σημείο που έφτασε με τη Χριστίνα.
Θεωρώ πως όταν ο συγγραφέας γράφει λειτουργεί ως παρατηρητής, δεν είναι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής. Οι ήρωες του μιλούν και γράφουν οι ίδιοι την ιστορία τους. Βέβαια πολλές φορές υποσυνείδητα δανείζει δικά του στοιχεία στους ήρωες του αλλά ακόμα κι αυτά οι ίδιοι του τα ζητούν.
Μια και αρθρογραφείς η ίδια, έχεις σκεφτεί με ποιο τρόπο θα κάλυπτες ως δημοσιογράφος το ίδιο θέμα; Τι κρατάς και τι πετάς τη στιγμή που αποφασίζεις να γράψεις λογοτεχνία;
Έχω πάρει συνέντευξη από τη Celhiade Lavarene, απεσταλμένη των Ηνωμένων Εθνών και δημοσιογράφο που έχει αφιερώσει τη ζωή της στην καταπολέμηση της ανθρώπινης διακίνησης και έχω συζητήσει πολύ μαζί της γι’αυτό το θέμα. Όταν καλύπτεις το θέμα από δημοσιογραφική πλευρά τότε έχεις διαφορετικό ρόλο και αποστολή. Οφείλεις να διεισδύσεις στα άδυτα του θέματος, εκεί που δεν τολμά να εισβάλει κανείς και να ερευνήσεις διεξοδικά σε ποιό σημείο ξεκινά η αλήθεια και σε ποιό τελειώνει το ψέμα. Από τη στιγμή όμως που δεν ενεργώ ως δημοσιογράφος αλλά ως συγγραφέας, η έρευνα παίζει δευτερεύοντα ρόλο και η μυθοπλασία τον πρωταγωνιστικό. Η αλήθεια πάλι καταγράφεται στο χαρτί αλλά ως φόντο και με διαφορετικό τρόπο.
Στην καρδιά του σύγχρονου κόσμου έρχεσαι ποικιλοτρόπως σε επαφή με τις μεγάλες σχολές της σύγχρονης πεζογραφίας – Αμερικανική και Ισπανική. Διαλέξεις, σεμινάρια, συναντήσεις, συνεντεύξεις. Τι αίσθηση σου αφήνουν οι άνθρωποι και τα έργα τους;
Μαζί με όλα τα άλλα σπουδάζω Ισπανική λογοτεχνία στο Instituto Cervantes της Νέας Υόρκης και εκεί είχα την τύχη και να πάρω συνέντευξη από την Isabelle Allende και από τον Antonio Molina. Παρακολούθησα αρκετές λογοτεχνικές διαλέξεις του Antonio Molina, του Colm Toibin, του Leonardo Padura, του FranciscoGoldman. Η επαφή μου με τους ανθρώπους αυτούς ήταν πραγματικό σχολείο, ένας καινούριος πνευματικός ορίζοντας ο οποίος ανοίχτηκε διάπλατα μπροστά μου. Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση πως εκτός από λαμπρές προσωπικότητες της τέχνης πρόκειται και για ανθρώπους με απίστευτη ποιότητα. Απλοί και ανεπιτήδευτοι, χωρίς ίχνος βεντετισμού και αλαζονείας.
Αν σου ζητούσα να περιγράψεις τη ζωή σου «ως μια Ελληνίδα στη Νέα Υόρκη»; Τι σου λείπει από την ζωή σου στην Ελλάδα και στην Κύπρο;
Μου λείπει η οικογένειά μου, και οι φίλοι μου, μου λείπει επίσης το απίστευτα οι γονείς, το εφηβικό μου δωμάτιο και η βιβλιοθήκη μου, το ατελείωτο καλοκαίρι και η θέα της θάλασσας από το μπαλκόνι μου. Μου λείπει όμως και η Αθήνα, η σχέση μου με την πόλη από την εποχή που ήμουν ακόμα φοιτήτρια. Έχω αφήσει εκεί ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού μου, και το ανακαλώ κάθε φορά που την επισκέπτομαι. Μου λείπει η συγκλονιστική θέα της Ακρόπολης, τα στενά σκοτεινά σοκάκια, οι γνήσιες ελληνικές γεύσεις, ακόμα και οι γκρίζες πολυκατοικίες. Θα μπορούσα να μιλάω για ώρες για όσα μου λείπουν αλλά αν με ρωτούσατε αν θα γύριζα ποτέ πίσω δεν θα ήξερα τι να σας απαντήσω. Ίσως επειδή τα κομμάτια του παζλ που λείπουν από την Κύπρο και την Ελλάδα τα βρήκα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
