Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: «Δεν θέλω να γίνω καθεστωτικός»

Όταν το 1997 πρωτομπήκαμε στην αυλή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, δεν ξέραμε ούτε ότι θα ενθουσιαστούμε με τον «Κοινό λόγο», την πρώτη παράσταση που σκηνοθέτησε εκεί ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ούτε ότι το θέατρό του επρόκειτο να μπει στη λίστα του πρέπει-να-το-δούμε κάθε θεατρικής σεζόν. Στα επόμενα χρόνια το Θέατρο του Νέου Κόσμου, και με τις φιλοξενούμενες παραστάσεις, έμελλε να γίνει ένα φυτώριο - σταθερή βάση νέων καλλιτεχνών αλλά και σημείο συνάντησης θεατών κάθε ηλικίας και διάθεσης (από ψαγμένους μέχρι όσους βλέπουν επιτυχίες). Ο Θεοδωρόπουλος από ηθοποιός και ανέστιος σκηνοθέτης έγινε, και με το θέατρό του, σημαντική μονάδα της θεατρικής ζωής στην πόλη. «Πολύ χρήσιμη η εμπειρία του στησίματος ενός επιτυχημένου θεάτρου αλλά ξέρω επίσης πως δεν είναι συγκρίσιμα μεγέθη ένα μικρό θέατρο και ένα Φεστιβάλ. Γι’ αυτό δεν έχω στο μυαλό μου να μεταφέρω τη λογική του θεάτρου μου εδώ. Αυτός που ήρθε εδώ είμαι μόνο εγώ με τις εμπειρίες και τις ανησυχίες μου και θέλω να συνυπάρχω και με άλλους ανθρώπους που μου πλαταίνουν τους ορίζοντες» διευκρινίζει.

Τα έργα που θα σκηνοθετεί εκεί –η επιλογή γίνεται με τη σύμπραξη της Κοραλίας Σωτηριάδου, μεταφράστριας, επιμελήτριας εκδόσεων και συζύγου του Θεοδωρόπουλου–, θα έχουν δύο βάσεις: σύγχρονος λόγος και κοινωνικο-πολιτικό περιεχόμενο. Στις παραστάσεις του ο Θεοδωρόπουλος δείχνει πως δεν πάσχει από το σύνδρομο της σκηνοθετίτιδας, αλλά αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να ακουστεί καθαρά το κείμενο και να προσφέρει την ευκαιρία στους πάντα εξαιρετικούς ηθοποιούς που επιλέγει, να δώσουν ερμηνείες ζωής. «Θα έλεγα πως τον τρόπο που δουλεύω ως σκηνοθέτης ακολουθώ κι εδώ από αυτή τη θέση. Ακούω προτάσεις, τις περνάω από το δικό μου φίλτρο και μετά προχωράω. Δεν είναι θέμα δημοκρατικών διαδικασιών, αλλά ένας τρόπος δουλειάς που έχει φέρει δημιουργικό αποτέλεσμα» εξομολογείται.

Όσοι τον συναναστρέφονται ανακαλύπτουν έναν άνθρωπο εξωστρεφή, ακομπλεξάριστο, που του αρέσει να είναι και αθυρόστομος. Κυκλοφορεί μ’ ένα μηχανάκι της συμφοράς, του αρέσει το γέλιο, να δείχνει λίγο sui generis ακόμη και τώρα που όπου σταθεί και βρεθεί περηφανεύεται για τα εγγόνια του. Το αδηφάγο τέρας της θεατρικής πιάτσας τού χρεώνει άριστες δημόσιες σχέσεις, οι οποίες καταλήγουν σε μια σειρά δημοσιευμάτων για κάθε πρεμιέρα του. Αν έχει την παραμικρή αξία η γνώμη μου, αυτό που μπορώ να καταθέσω είναι πως όσες φορές έχω εκφέρει αντιρρήσεις για παραστάσεις του, τις άκουσε ευγενικά, έδειξε να σέβεται τη γνώμη μου και δεν μου έκοψε την καλημέρα (κάτι που έχει συμβεί με άλλους ηθοποιούς ή σκηνοθέτες), αλλά, το κυριότερο, πως ποτέ δεν μου ζήτησε να γράψω κάτι για τις παραστάσεις του. «Επικοινωνιακό θα με χαρακτήριζα. Από την πρώτη ημέρα που μπήκα στο θέατρο, με ενδιέφερε το πώς θα επικοινωνήσουμε σωστά τη δουλειά μας. Δεν είμαι από τους καλόγερους του θεάτρου, αλλά ποτέ μου δεν έκανα την κοσμικo-θεατρική ζωή ούτε ξημερώθηκα σε μπαρ για να κερδίσω κάτι. Θυμάμαι, όταν ήμουν νέος ηθοποιός, και κάποιες φορές άνεργος, αντί να πηγαίνω σε μπαρ να βγάζω τα απωθημένα μου με άλλους συναδέλφους έβγαινα στην εθνική οδό και έκανα οτοστόπ. Έχω κάνει άπειρα ταξίδια μ’ αυτό τον τρόπο».

Ξεκινώντας το σίριαλ αποπομπής του Γιώργου Λούκου από το Φεστιβάλ, οι ψίθυροι έγιναν τσουνάμι πως ένας από τους μνηστήρες της θέσης ήταν και ο Θεοδωρόπουλος. Αφορμή στάθηκε και μια συνέντευξή του στα «ΝΕΑ», όπου «είπα πως από τη στιγμή που εμφανίστηκε η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, με τα θετικά και τα αρνητικά της, το θεατρικό τοπίο έχει αλλάξει. Αυτό δεν μπορούσε να το αγνοεί το Φεστιβάλ. Είπα, επίσης, πως ένιωθα ότι το Φεστιβάλ είχε μπει σε αυτόματο πιλότο και ήταν κουρασμένο· τοποθετήσεις για τις οποίες έπεσαν να με φάνε» θα πει, για να συνεχίσει: «Πιστεύουμε στο ουδείς αναντικατάστατος; Πρώτα απ’ όλα δεν ξέρεις από πού θα σου έρθει. Πριν λίγες ημέρες βρέθηκα εγώ εδώ και η μηχανή μου δέκα μέτρα πιο εκεί, και ευτυχώς γλίτωσα μόνο με γρατσουνιές. Αναλαμβάνοντας εδώ δεν πρόκειται να αφήσω στην άκρη ή να ξεχάσω τα εξαιρετικά πράγματα που έκανε ο Λούκος, αλλά θέλω να αλλάξω σε θετικά όσα αρνητικά έβλεπα – από μαθητής δραματικής σχολής πάντα είχα μια στάση στο πώς μπορείς να κάνεις το αρνητικό θετικό. Σ’ αυτή τη λογική είναι, για παράδειγμα, πως θέλω το Φεστιβάλ να έχει και την εκπαιδευτική πλευρά και να μη μένει μόνο στην εμφάνιση θιάσων. Γι’ αυτό και πρότεινα τη λειτουργία του Λυκείου στην Επίδαυρο, όπου θα φιλοξενεί σπουδαστές απ’ όλο τον κόσμο προκειμένου να παρακολουθήσουν μαθήματα πάνω στον αρχαίο δραματικό λόγο. Το σίγουρο είναι πάντως πως, με το που ανέλαβα, άρχισαν να βγαίνουν πράγματα που τα είχα μέσα μου».

Στη συνάντηση των καλλιτεχνών στη Σφενδόνη, προκειμένου να σχεδιάσουν τον τρόπο αντίδρασης στο πρόγραμμα που είχε ανακοινώσει ο Φαμπρ, ο Θεοδωρόπουλος ξεκίνησε την τοποθέτησή του λέγοντας «όταν με φώναξε ο Μπαλτάς για να μου προτείνει τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή στο Φεστιβάλ είπα ναι», για να διορθώσει αμέσως «δηλαδή είπα όχι», και έβαλε τα γέλια μαζί με όλη την αίθουσα. Στη συνέχεια εξήγησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια το λόγο της άρνησής του: «Εξήγησα πως αν δεχτώ θα πέσουν όλοι να με φάνε. Το είπα έτσι ακριβώς, αλλά στην πραγματικότητα δεν είχα δεχτεί γιατί δεν ήθελα να εμπλακώ σε έναν εμφύλιο πόλεμο που κηρύχτηκε μετά την αποπομπή του Λούκου. Δεν θα σου πω πως δεν ήθελα να αναλάβω. Τα κοινά με αφορούσαν ανέκαθεν, έξω από σωματεία και κόμματα, και πιστεύω πως όλοι φέρνουμε την ευθύνη για το τι συμβαίνει τόσο στο χώρο μας όσο και στη χώρα. Δέχτηκα όμως τη δεύτερη φορά γιατί θεώρησα πως αν δεν το κάνω θα ήταν μια ήττα του χώρου μας. Τον Φαμπρ, νομίζω, όλοι οι παρευρισκόμενοι στη Σφενδόνη θυμούνται πως τον υπερασπίστηκα ως καλλιτέχνη. Όχι όμως τις επιλογές του για το Φεστιβάλ. Απλά δεν είχα υπογράψει την κοινή δήλωσή μας γιατί διαφωνούσα με το “persona non grata”. Ανεπιθύμητος ένας συνάδελφος; Δεν γίνεται».

Οι περισσότεροι πιστεύαμε πως θα αναλάβει τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ «εξαργυρώνοντας» και το γεγονός πως ποτέ του δεν έκρυψε πως ήταν αριστερός και φίλα προσκείμενος στις προεκλογικές θέσεις της σημερινής κυβέρνησης. Για τα πρακτικά, όμως, θα πρέπει να καταθέσουμε πως και στο παρελθόν έχει δεχτεί προτάσεις και από άλλες κυβερνήσεις να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση κρατικών θεάτρων, τις οποίες αρνήθηκε, αλλά δεν θέλησε εδώ να αναφερθούν πότε έγιναν οι προτάσεις και από ποιον.

Το τι θα καταφέρει στο Φεστιβάλ μένει να αποδειχτεί. Το σίγουρο είναι πως πέτυχε το ακατόρθωτο καθώς μέσα σε ελάχιστο διάστημα δημιούργησε ενδιαφέρον πρόγραμμα –ήδη τρέχει και με κάποιες παραστάσεις sold out–, στηριζόμενος και στις κατατεθειμένες στον προκάτοχό του προτάσεις. «Ο Ματίας φον Χαρτς, που ανέλαβε τη θέση συμβούλου για το ρεπερτόριο από το εξωτερικό, και ο οποίος είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του καλοκαιρινού φεστιβάλ του Βερολίνου Foreign Affairs, μου είπε πως κανείς στο εξωτερικό δεν μπορεί να πιστέψει πως δημιουργήσαμε το πρόγραμμα μέσα σε 5 εβδομάδες. Χαρακτηριστικά του “σύστησαν” να μην το διαδίδει, γιατί θα χαλάσει την πιάτσα» λέει γελώντας. Το επόμενο πρόγραμμα θα είναι αυτό που θα φέρει καθαρά την υπογραφή του. Η ανακοίνωση πάντως της δημιουργίας του Λυκείου –αφήνοντας στην άκρη την αξία του– δεν μπορεί παρά να προκαλέσει ερωτήματα. Πρόκειται για μία ακόμη πομφόλυγα, καθώς χρόνο το χρόνο η επιχορήγηση του Φεστιβάλ συρρικνώνεται; Οπότε πώς θα βρεθούν τα χρήματα για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εκ φύσεως δεν μπορεί να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του; Θα του το θέσω ως ζήτημα. «Φαντάζομαι πως συμφωνούμε για την εκπαιδευτική αναγκαιότητα της ίδρυσής του. Από εκεί και πέρα όμως, πιστεύω πως θα ωφελήσει και το πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Το μικρό Θέατρο της Επιδαύρου είναι ένας εξαιρετικός χώρος, αλλά μετά το θάνατο του Λαμπράκη θεωρώ πως αντιμετωπίστηκε αρκετά αμήχανα από την προηγούμενη διεύθυνση. Το βλέπω πλέον ως ένα Αμφιθέατρο του Λυκείου, όπου θα δίνονται και παραστάσεις που σχετίζονται με τις δράσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Λυκείου. Όσο για την οικονομική παράμετρο, είμαι αισιόδοξος για λόγους που γνωρίζω, αλλά δεν θέλω να τους πω τώρα, παρά μόνο όταν συμβούν. Θα μιλήσω μόνο για θέματα που έχουν να κάνουν με την οικονομία που είναι εφικτό να γίνει. Τα γραφεία του Φεστιβάλ στεγάζονται σε ένα κτίριο του οποίου το ενοίκιο είναι 23.000 ευρώ το μήνα. Βρήκα ένα κτίριο –αν και δεν είναι στην αρμοδιότητά μου, αφού έχουν χωριστεί τελείως οι ιδιότητες του καλλιτεχνικού και του οικονομικού διευθυντή– στα ίδια τετραγωνικά με ενοίκιο 6.500 ευρώ και μάλιστα έτοιμο για εγκατάσταση. Με 16.500 ευρώ όφελος το μήνα μπορείς να κάνεις κάθε μήνα, που λέει ο λόγος, μια καινούργια παραγωγή. Η Πειραιώς είναι ενεργειακά σπάταλη, εξαιτίας της κατασκευής των κτιριών. Τόσο η Εθνική Τράπεζα όσο και το Υπουργείο, μετά από κινητοποίησή μας, έδειξαν ενδιαφέρον να διορθώσουν την κατάσταση. Και από εδώ θα υπάρξει οικονομία, αν σκεφτείς μάλιστα πως μπορεί να λειτουργεί και όλο το χρόνο. Τρίτη σπατάλη: Νοίκιαζαν τον τεχνικό εξοπλισμό για 900.000 ευρώ το χρόνο. Από την πρώτη μέρα που μπήκα έψαξα με τον τεχνικό διευθυντή να βρω άλλες λύσεις. Με leasing θα μπορούμε να έχουμε εξοπλισμό αξίας 2.500.000 ευρώ για 10 χρόνια πληρώνοντας 250.000 ευρώ το χρόνο! Από το 2017 θα αρχίσει να ισχύει, καθώς δεν προλαβαίναμε για φέτος. Άρα υπάρχουν τρόποι να κάνεις οικονομία. Από του χρόνου θα καλούμε 10 με 15 διευθυντές από ξένα Φεστιβάλ για να δουν ελληνικές παραγωγές και αν τους κάνουν να τις παίρνουν στο εξωτερικό. Όλα αυτά θέλουν οργάνωση και θέλουμε να τα κάνουμε».

Σε σχέση με το προσωπικό;

Υπάρχουν δύο κατηγορίες υπαλλήλων. Οι μόνιμοι και αυτοί που ήταν με σύμβαση. Από τους συμβασιούχους δεν κρατήθηκαν όλοι και κάποιοι ήρθαν και τους αντικατέστησαν. Δημιούργησα μια ομάδα συμβούλων, που θέλει όμως και άλλο άνοιγμα στο χώρο της μουσικής και των εικαστικών. Υπάρχει πάντως η ανάγκη για περισσότερους υπαλλήλους.

Φαντάζομαι πως άλλο είναι να σκέφτεσαι πως θέλεις να αναλάβεις και άλλο να αναλαμβάνεις το Φεστιβάλ...

Καθώς θέλαμε να πραγματοποιηθεί το Φεστιβάλ φέτος, έπρεπε να καταρτιστεί το πρόγραμμα σε ελάχιστο χρόνο, κι έτσι δεν άφησα να με κατακλύσουν οι ανησυχίες. Τώρα που ήδη ξεκίνησα να σκέφτομαι την επόμενη χρονιά, έχω άγχος. Έτσι είμαι και ως σκηνοθέτης. Όταν δουλεύω μόνος στο σπίτι μου, πριν συναντηθώ με τους ηθοποιούς είμαι σε πανικό. Με το που μπαίνω στην πρόβα ησυχάζω.

Είσαι ευχαριστημένος από το πρόγραμμα;

Σε μεγάλο βαθμό είμαι. Όμως υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αλλάξουν. Δεν μπορεί λόγου χάρη ένας διευθυντής να ενημερώνεται για το τι θα παίξουν οι κρατικές σκηνές στην Επίδαυρο από τις εφημερίδες. Πρέπει να υπάρχει συντονισμός. Ή δεν καταλαβαίνω γιατί η Εθνική Λυρική Σκηνή όχι μόνο ανοίγει το πρόγραμμα του Ηρωδείου, αλλά θα πρέπει και να το κλείνει. Ή συνειδητοποίησα πως θα πρέπει να είσαι ευέλικτος σε σχέση με το πρόγραμμα και να κρατήσεις σε μια χρονική απόσταση μια παράσταση από μια άλλη που φαντάζεσαι πως θα χρειαστεί παράταση, και λόγω εισπραχτικής επιτυχίας.

Πόσο καιρό θα ήθελες να μείνεις στο Φεστιβάλ;

Όσο εξαρτάται από μένα, δεν θα ήθελα περισσότερες από δύο θητείες. Όχι παραπάνω, γιατί φοβάμαι μη γίνω καθεστωτικός, ακόμη και αν νιώθω εξαιρετικά με την πρόκληση αυτής της δουλειάς. Όλα, όμως, μένει να αποδειχτούν.