Πόσες φορές έχεις δει παράσταση και έχεις πει «συγκλονίστηκα»; Μάλλον, ελάχιστες ‒ μετρημένες στα δάχτυλα, ίσως και του ενός χεριού. Για το «Domino» των Vasistas ομολογώ το είπα. Είμαι υποχρεωμένος όμως, να κάνω μια διευκρίνιση. Παραστάσεις τόσο διαφορετικές (από τις βατές, με ηθοποιούς που παίζουν ρόλους) και κυρίως ιδιοσυγκρασιακές έχουν ένα προαπαιτούμενο: να βρεθεί από την αρχή στο ίδιο μήκος η συχνότητά σου με τη συχνότητα αυτού που βλέπεις. Για ένα και μοναδικό λόγο. Παλεύοντας να επικοινωνήσεις χάνεις το κουράγιο, αρχίζεις να αμφισβητείς τις «διανοητικές σου ικανότητες», έρχεται ο εκνευρισμός και το «τι ώρα είναι;» με αποτέλεσμα στο τέλος να φύγεις βρίζοντας για το χρόνο που έχασες.
Όχι, το «Domino» δεν έχει καμία απολύτως σχέση με δημιουργικό αυτισμό ‒ δεν έγινε για να μας δείξει πόσο εναλλακτική είναι η ομάδα, πόσο διαφορετική είναι ή, ας μου επιτραπεί να χρησιμοποιήσω μια παρεξηγημένη λέξη, κουλτουριάρικη. Έγινε για να μιλήσει κατευθείαν στην καρδιά του θεατή, όπως μιλάει ένα απλό τραγουδάκι, και αυτή να στείλει μήνυμα κατευθείαν στον εγκέφαλο «αυτό που βλέπεις είναι η ζωή μας. Και η ζωή μας είσαι εσύ και οι άλλοι. Βγες και δες πως μπορείς να τη χειριστείς και να τους χειριστείς καλύτερα».
Τα περισσότερα από τα (μετα)μοντέρνα θεάματα πάσχουν δραματουργικά. Εδώ, η παράσταση έχει γερές βάσεις. Το «Παιχνίδι της σφαγής» του Ιονέσκο. Η σκηνοθέτρια Αργυρώ Χιώτη με την ομάδα της πήραν τις σκηνές, τις έστυψαν, κράτησαν το ζουμί και μας τις σέρβιραν. Μιλάει για την απώλεια, το νόημα (και το φόβο) της ζωής, την ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Ε, λοιπόν με αυτή τη «βουβή χορογραφία», όπως την ονομάζει η ομάδα, η απώλεια έγινε κραυγή και προκάλεσε αύξηση παλμών. Αυτό σημαίνει πως πρέπει κάποιος να γνωρίζει το κείμενο για να επικοινωνήσει; Κάθετα, όχι. Γιατί το πιστόλι της έμπνευσης γεμίζει από μια απλή ιδέα: το φαινόμενο ντόμινο (domino effect) ‒ένα πούλι σπρώχνει το άλλο μέχρι να πέσει και το τελευταίο‒, που όλοι λίγο πολύ καταλαβαίνουμε πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μεταφορά.
Οι δεκατρείς ηθοποιοί ντυμένοι με «εργατικές φόρμες» (δες ταινία «Metropolis» του Φριτς Λαγκ) κυκλοφορούν σαν κοπάδι και κάθε φορά που κάποιος αντιδρά ‒ή προσπαθεί‒ προκαλεί αλληλεπίδραση. Αρχηγοί εναλλάσονται στο κοπάδι, δείχνουν τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να γεμίσουν με νόημα τη ζωή τους τα μέλη, να ξορκίσουν το φόβο του θανάτου. Δουλέψτε. Ερωτευθείτε. Θυμηθείτε. Διασκεδάστε. Πιστέψτε... Όμως το επαναλαμβανόμενο βάδισμά τους επί σκηνής, με βλέμμα κατά πρόσωπο στον θεατή, υπενθυμίζει πως ζούμε τη «Μέρα της Μαρμότας» ‒ η ταινία όπου ο πρωταγωνιστής (Μπιλ Μάρεϊ) ζει την ίδια ημέρα ξανά και ξανά.
Στην παράσταση οι ηθοποιοί δεν μιλούν• ανά δέκα περίπου λεπτά τραγουδούν play back ένα τραγούδι-σχόλιο (για την απώλεια, τη θρησκεία, τον έρωτα, την ομαδοποίηση...). Ίσως γι’ αυτό δεν πρέπει να μιλάμε για σκηνοθεσία αλλά για ενορχήστρωση. Τα τραγούδια (και η χορογραφία) χαλαρώνουν την ένταση της δράσης, αλλά, ενδεχομένως, υπονοούν και πως τα τραγούδια, η μουσική, η τέχνη γενικότερα δεν είναι τίποτα περισσότερο από χάδια στο πληγωμένο από αγώνα μποξ, παλαιστή-άνθρωπο. «Όταν είσαι στα σκατά ως το λαιμό, δεν μένει παρά να τραγουδάς» λέει ο Μπέκετ. (Τα βίντεο που συνοδεύουν το κείμενο είναι μερικά από τα τραγούδια της παράστασης).
Μόνο ένα κείμενο ακούγεται στο τέλος και είναι από το «Παιχνίδι της σφαγής» του Ιονέσκο. Αφορά την αγάπη και τη συντροφικότητα ως ‒ίσως‒ η μόνη παρηγοριά στη ζωή. Έρχεται να μας συμφιλιώσει καθώς ακούγεται ως αφήγηση εμπειριών δύο ηλικιωμένων (μη ηθοποιών) ‒ από τη μια ο πονεμένος σαρκασμός του άνδρα και από την άλλη η τρυφερότητα της γυναίκας.
Μην προσπαθήσετε να αποκωδικοποιήσετε κάθε «επεισόδιο», την ώρα που συμβαίνει. Η παράσταση, ύπουλα, κάνει τη δουλειά της και στέλνει το μήνυμα. Αρκεί, όπως είπαμε, να έχετε πατήσει στο on. Ναι, η ομάδα Vasistas και η Αργυρώ Χιώτη, με αυτή τη δουλειά τους, μας έχουν πείσει πως υπάρχει λόγος να είμαστε αισιόδοξοι.
8°
