Mare nostrum στο Ηρώδειο: Η Μεσόγειος ενώνει λαούς μέσω της μουσικής

Η μουσική είναι μια διεθνής γλώσσα που ενώνει λαούς και διαφορετικούς ανθρώπους μεταξύ τους. Με αυτό το σκεπτικό έχει δημιουργηθεί η Διαπολιτισμική Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όπου συμμετέχουν μουσικοί από όλον τον κόσμο, με τη μουσική να τους ενώνει. Από το 2018 που έχει συστάθηκε, ως εκπαιδευτικό πρόγραμμα της ΕΛΣ, αποτελεί ένα φυτώριο μουσικών που πειραματίζονται με όργανα και μελωδίες από όλον τον κόσμο. Ψυχή της Ορχήστρας είναι ο Χάρης Λαμπράκης, ο οποίος μάλιστα παίζει νέυ. Η Διαπολιτισμική Ορχήστρα της ΕΛΣ συμπράττει σε λίγες μέρες με έναν μεγάλο μουσικό και το σύνολό του, τον Ζορντί Σαβάλ και το  Hespèrion XXI στο Ηρώδειο, γεγονός που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες στιγμές της από την ώρα που δημιουργήθηκε. Με αφορμή αυτή τη συναυλία μιλήσαμε με ένα από τα παλαιότερα μέλη του σχήματος, το Πορτογάλο Cid Carmo (Σιντ Κάρμο), αλλά και με τον μαέστρο Χάρη Λαμπράκη.

Ο Σιντ Κάρμο και ο Χάρης Λαμπράκης μιλούν για τη συναυλία της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας της ΕΛΣ στο Ηρώδειο μαζί με τον Ζορντί Σαβάλ και το Hespèrion XXI 

Ο Σιντ Κάρμο, από την Πορτογαλία, μένει στην Ελλάδα εδώ και κάποια χρόνια, μιλάει πολύ καλά ελληνικά και είναι μέλος της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας από το 2018, από τη χρονιά της σύστασής της. Ο ίδιος παίζει βιολί αλλά και τάρχου, ένα έγχορδο μουσικό όργανο, που μοιάζει με κρητική λύρα. Ως ένα από τα παλαιότερα μέλη, επιλέχθηκε για να μιλήσει μαζί μας για τη συναυλία. Παράλληλα, ρωτήσαμε και τον μαέστρο της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Χάρη Λαμπράκη τόσο για τη σύμπραξη με τον Σαβάλ όσο και για τους μουσικούς και τα όργανα που συμμετέχουν στο σχήμα. 

Ο Σιντ Κάρμο μιλά για την εμπειρία του στη Διαπολιτισμική Ορχήστρα της Εθνική Λυρικής Σκηνής αλλά και για τη συναυλία που ετοιμάζουν

Είσαι Πορτογάλος. Πώς αποφάσισες να έρθεις στην Ελλάδα;
Προτού καταλήξω σε αυτό το είδος μουσικής που παίζω τώρα, πειραματίστηκα με διάφορα είδη ως μουσικός, ψάχνοντας να βρω αυτό που μου ταιριάζει. Ξεκίνησα από το κλασικό, έπειτα μεταπήδησα στην τζαζ, μετά στην ηλεκτρονική μουσική. Βρέθηκα μάλιστα καις την Ινδία για ένα εξάμηνο, όπου μελέτησα την εκεί μουσική τους. Ώσπου μια μέρα, έπεσα τυχαία σε ένα βίντεο του Ross Daly στο Youtube, να παίζει Κρητική μουσική. Οπότε σκέφτηκα ότι η μουσική της Ελλάδας μου ταιριάζει και είναι πολύ πλούσια: πέρα από τα κρητικά, υπάρχουν τα νησιώτικα, τα σμυρναίικα… Και έτσι κατέληξα στην Ελλάδα. Αρχικά πήγα στην Κρήτη το 2015 για να παρακολουθήσω μαθήματα με τον Ross Daly, έπειτα επέστρεψα στην Ολλανδία, όπου έμενα τότε και μετακόμισα εδώ για τα καλά το 2018. Ήρθα για τη μουσική.

Πώς βρέθηκες εντέλει στη Διαπολιτισμική Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Όταν μετακόμισα μόνιμα στη χώρα σας έπαιζα με ένα σχήμα ιρανική μουσική. Τότε ακούσαμε ότι φτιάχνεται η Διαπολιτισμική Ορχήστρα. Πήγα να δω περί τίνος πρόκειται και έμεινα. Είμαι εκεί τώρα από την αρχή. Και η μουσική που παίζουμε είναι ακριβώς αυτό που θέλω να κάνω ως μουσικός. 

Είστε διαπολιτισμική Ορχήστρα. Τι εθνικότητες συναντάμε στους μουσικούς σας;
Έλληνες από την Κύπρο ή από την Αλβανία, που έχουν γεννηθεί εδώ. Παράλληλα, έχουμε μουσικούς από την Αυστραλία αλλά και τη Ρωσία. Οι περισσότεροι είτε έχουν ελληνικές ρίζες είτε ζουν πολλά χρόνια εδώ, οπότε μιλούν και ελληνικά.

Πώς είναι η εμπειρία σου στη Διαπολιτισμική Ορχήστρα της ΕΛΣ όλα αυτά τα χρόνια;
Στην Ορχήστρα δουλεύουμε πολλά και διαφορετικά πράγματα κάθε χρονιά. Και ο μαέστρος μας, ο Χάρης, έχει πάρα πολλές γνώσεις πάνω στη μουσική. Και μαθαίνουμε πολλά μαζί του. Και εκείνος μαζί με εμάς, όπως θα έλεγε. Κάνουμε συχνά και αυτοσχεδιασμούς πάνω σε διαφορετικούς ρυθμούς και μελωδίες. Υπάρχουν μέλη μας που συνθέτουν και τα δικά τους κομμάτια και είχαμε κάνει και μια σχετική συναυλία με δικές μας συνθέσεις. Οπότε αισθάνομαι τυχερός που βρίσκομαι σε αυτό το σχήμα, είναι μεγάλη ευκαιρία για μένα.

Πώς αισθάνεσαι γι’ αυτή τη συνεργασία με τον Σαβάλ; Ήξερες τραγούδια του φαντάζομαι και λόγω καταγωγής…
Ακούω Σαβάλ από έφηβος, άκουγα τα άλμπουμ του αλλά δυστυχώς δεν είχε τύχει ποτέ να τον δω ζωνταντά. Επίσης γνωρίζω και μουσικούς που έχουν παίξει μαζί του. Ωστόσο αν μου έλεγες 7 χρόνια πριν όταν ξεκίνησα με τη Διαπολιτισμική ότι θα έπαιζα με τον Σαβάλ, θα γέλαγα, δεν θα σε πίστευα. Tώρα για το πώς προέκυψε, χρόνια θέλουμε να κάνουμε μια πιο μεγάλη συναυλία. Και σκεφτόμασταν με ποιον θα μπορούσαμε να παίξουμε. Και ο Χάρης Λαμπράκης έκανε πρόταση στον Ζορντί Σαβάλ. Και εκείνος δέχτηκε. Και κάπως έτσι βρισκόμαστε να παίζουμε μαζί του στο Ηρώδειο.

Ο Χάρης Λαμπράκης μάς μιλά για τη συναυλία στο Ηρώδειο και τη συνεργασία της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας με τον Ζορντί Σαβάλ 

Ποια είναι τα πιο «ιδιαίτερα» και παραδοσιακά όργανα από διάφορες χώρες του κόσμου που θα βρούμε στην Ορχήστρα σας;

Σ. Κ.: Εγώ στην ορχήστρα παίζω κυρίως βιολί αλλά και τάρχου. Το τάρχου είναι κάτι που ξεκίνησα από τότε που ήρθα στην Ελλάδα. Η πρώτη φορά που ήρθα εδώ είναι το 2015, όπου παρακολούθησα κάποια σεμινάρια του Ross Daly. Εκείνος άλλωστε το έχει εφεύρει ως όργανο. Πήρε την ιδέα από έναν Αυστραλό αλλά το διαμόρφωσε, ώστε να έχει συμπαθητικές χορδές (στη μουσική ο όρος αυτός σημαίνει ότι όταν παίζεις μια νότα και βρίσκονται κοντά κάποιες χορδές στην ίδια συχνότητα, τότε δονούνται). Παράλληλα, έχει στο εσωτερικό του έναν κώνο, μια ειδική κατασκευή, που λειτουργεί ως ηχείο, με αποτέλεσμα να αυξάνει τον ήχο. Πέρα από αυτό, έχουμε όργανα από την Αφρική, από Σκανδιναβία, από Αραβικές χώρες… Έπειτα, έχουμε ελληνικά παραδοσιακά, όπως το ούτι και το κανονάκι αλλά και το νέυ, που παίζει ο μαέστρος μας.
X.Λ. Οι μουσικοί μας έρχονται από διάφορα μέρη του πλανήτη και φέρνουν μαζί και τα όργανα που παίζουν. Πέρα από τα κλασικά που βρίσκεις σε κάθε ορχήστρα, έχουμε το νέυ -που παίζω εγώ εδώ και 35 χρόνια- και είναι παραδοσιακό κρουστό όργανό, την αφρικανική κόρα, ένα ιδιαίτερο όργανο με καταγωγή από την Αφρική, αλλά και σουηδική νικελάρπα, το τάρχου που παίζει ο Σιντ Κάρμο… Και πολλά άλλα, που μπορεί να έχουν βρεθεί κατά καιρούς στην Ορχήστρα μας, που τα φέρνουν οι μουσικοί μας από τις χώρες καταγωγής τους. Άλλωστε πλέον η ποικιλία των μουσικών που θα βρούμε στην Αθήνα είναι πάρα πολύ μεγάλη. Και αυτό εκφράζεται και στην ορχήστρα. Όλα τα όργανα τα χρησιμοποιούμε ισότιμα, δεν υπάρχει ανώτερο και κατώτερο. Καθένα έχει την ιστορία του. Άλλωστε ο στόχος μας είναι να μάθουμε ο ένας από τον άλλο. Αυτός είναι ο στόχος μας όλα αυτά τα χρόνια. 

Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Ζορντί Σαβάλ; Έχετε ξανασυνεργαστεί μαζί του;
Χ. Λ. Η ορχήστρα, όπως γνωρίζετε, είναι διαπολιτισμική. Επομένως, στο κέντρο της βρίσκεται η συνάντηση των πολιτισμών της. Οπότε, σε όλα αυτά τα θέματα της ορχήστρας, εστιάζουμε κυρίως στις κουλτούρες και στις πολιτισμούς των συμμετεχόντων, δηλαδή των ανθρώπων που συμμετέχουν στην ορχήστρα. Υπό αυτό το πρίσμα, ο κύριος Σαβάλ νομίζω ότι είναι ο κατεξοχήν εκπρόσωπος παγκοσμίως εδώ και πολλές δεκαετίες αυτής της μίξης και συνάντησης των πολιτισμών. Οπότε ήταν για εμάς η καλύτερη δυνατή συνεργασία και είμαστε πολύ χαρούμενοι που δέχτηκε. Εκείνος μας πρότεινε ένα πρόγραμμα και εμείς σε αυτό του προσθέσαμε κάποια δικά μας κομμάτια, από το ρεπερτόριό μας. 
Δεν έχει τύχει να συνεργαστώ μαζί του στο παρελθόν αλλά έχω συνεργαστεί με κάποιους μουσικούς από το σχήμα του, μέσω του Λαβυρίνθου κυρίως. Οι επαφές μαζί του όλο αυτό το διάστημα έχουν γίνει μέσω zoom και μιλώντας μαζί του συνειδητοποίησα ότι πέρα από τεράστιος μουσικός, είναι και ένας κανονικός άνθρωπος. Προφανώς έτσι είναι οι καλοί μουσικοί. Είναι προσγειωμένοι και συνειδητοποιημένοι και σοβαροί σε αυτό που κάνουν.

Tι θα ακούσουμε στο Ηρώδειο;
Ο κύριος κορμός του προγράμματος είναι πάνω στο ρεπερτόριο του Ζορντί Σαβάλ και του σχήματός του, του Ηesperion XI, όπως με έχει διαμορφωθεί μέσα στα χρόνια και όπως το έχουν παίξει και σε διάφορα μέρη του κόσμου. Και είναι ένα πρόγραμμα όπως μας το έστειλε εκείνος, προσαρμοσμένο όμως και στα όργανα που έχουμε εμείς. Εμείς στη συνέχεια, προτείναμε να μπουν εμβόλιμα 6-7 δικά μας κομμάτια, το δικό μας ρεπερτόριο, που πίστευα ότι θα ταιριάζει σε αυτή τη συνεργασία. Κάπως έτσι διαμορφώθηκε το τελικό πρόγραμμα που θα παρακολουθήσετε στο Ηρώδειο. Τα κομμάτια που θα ακούσουμε είναι 22 στο σύνολό τους: οργανικά αλλά και τραγούδια. Υπάρχουν δυο τραγουδιστές που έρχονται με το Ηesperion, η Κατερίνα Παπαδοπούλου και ο Μαρκ Μουιγιόν. Και από εμάς, θα τραγουδήσει δυο κομμάτια η Λαμπρινή Γιώτη. Τα κομμάτια είναι ελληνικά, ευρωπαïκά, εβραïκά από τη Θεσσαλονίκη, κυπριακά, αραβικά, από τη Μαυριτανία, από την Κωνσταντινούπολη του 1700, συνθέσεις παλιάς μουσικής από την Ευρώπη

Είστε ο μαέστρος της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας εξ αρχής. Ήταν δική σας ιδέα η ίδρυσή της;
Όταν με κάλεσαν από την Εθνική Λυρική Σκηνή για να φτιάξω την Ορχήστρα, είχε ήδη συσταθεί η Διαπολιτισμική Χορωδία της ΕΛΣ. Οπότε η ιδέα δεν ήταν δική μου, αλλά εγώ την υλοποίησα από το μηδέν, ψάχνοντας να βρω μουσικούς που θα απαντούσαν στον όρο «διαπολιτισμικότητα». Με κάποιους μουσικούς είμαστε μαζί από την αρχή σχεδόν αλλά επειδή το πρόγραμμα εντάσσεται στα Εκπαιδευτικά Προγράμματα της ΕΛΣ, υπήρχε πάντα μια κινητικότητα, οπότε αναγκαζόμουν να βρω αντικαταστάτες. Τώρα, μετά τη συναυλία, θα προχωρήσω αναγκαστικά σε μια αναδιάρθρωση της ομάδας για να δώσω ευκαιρίες σε νέες φωνές. 

Η στιγμή αυτή στο Ηρώδειο, η συνεργασία με τον Σαβάλ, είναι η σημαντικότερη στιγμή της Ορχήστρας σας;
Ναι, σίγουρα, καθώς θα παίξουμε με έναν εξαιρετικό μουσικό και την ορχήστρα του. Ωστόσο, έχουμε παρουσιάσει και άλλα πρότζεκτ τα οποία ήταν εξίσου σημαντικά μουσικά. Για μένα το πιο δημιουργικό που κάναμε ήταν η χρονιά που τα μέλη της Ορχήστρας ανέλαβαν να παρουσιάσουν τις δικές τους συνθέσεις στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός».  Αυτά τα 7 χρόνια έχουμε παίξει πολύ ευρύ ρεπερτόριο, από παραδοσιακές μουσικές από τις χώρες καταγωγής των μελών της Ορχήστρας μέχρι αυτοσχεδιαζόμενη μουσική, ηλεκτρονική. Έχουμε παίξει έργα σύγχρονα γραμμένα για τα μέλη της Ορχήστρας. Έχουμε πειραματιστεί αρκετά, όσο μπορούμε, σε πιο ευρύ φάσμα. 

Δείτε περισσότερα για τη συναυλία στον city guide της Athens Voice