Λευκή Συμφωνία: Οι σκοτεινοί δρόμοι της μουσικής είναι πάντα ανοιχτοί

Είχα δει για πρώτη φορά τη Λευκή Συμφωνία στη σκηνή στο Rodeo – εκείνο το υπογειάκι της Χέυδεν. Ήταν μόλις είχαν κυκλοφορήσει τους «Μυστικούς Κήπους» που με είχαν εντυπωσιάσει. Μαζί τους έπαιζαν οι Τρύπες σε μια από τις πρώτες επισκέψεις τους στην Αθήνα. Μιλώντας για ελληνικά σχήματα, αυτή ήταν μία από τις καλύτερες συναυλίες που έχουν γίνει ποτέ. Η πρώτη φορά που συναντηθήκαμε με τον Θοδωρή Δημητρίου και τον Διογένη Χατζηστεφανίδη ήταν πάλι σε υπόγειο, στο στούντιο του Ηχώ FM για μία από τις πρώτες συνεντεύξεις που έπαιρνα στο ραδιόφωνο. Μέσα στα χρόνια, με εντυπωσίαζε πάντα ο τρόπος με τον οποίο άλλαζαν την επιφάνεια του ήχου τους, κρατώντας σταθερές τις απολήξεις του σκοτεινού στοιχείου σε κάθε στίχο, σε κάθε νότα. Η αισθητική τους, όπως και ο τρόπος που προσλαμβάνουν τον κόσμο αλλά και την τέχνη ευρύτερα, έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό. Τα «Άνθη της Σιωπής» ακούγονται πολύ φρέσκα και την ίδια στιγμή παραπέμπουν νοσταλγικά σε κάθε προηγούμενη στιγμή της μπάντας. Κι αυτό είναι απίστευτα γοητευτικό.

Θοδωρή, τι είναι αυτό που σας κινεί –εσένα και τον Διογένη, δηλαδή– να έχετε παρουσία στη σκηνή 40 παρά 1 χρόνια;
Πολύ σημαντικό για να έχει το γκρουπ διάρκεια μέσα στον χρόνο, ήταν το γεγονός ότι από πολύ νωρίς καταφέραμε να διαμορφώσουμε τον δικό μας χαρακτήρα. Έναν συνδυασμό του προσωπικού μας ήχου και του ιδιαίτερου στιχουργικού μας στίγματος. Αυτό συνέβη με τον πρώτο ακόμη δίσκο. Σε ηλικία 20-21 χρονών είχαμε ήδη συνθέσει, ηχογραφήσει και κυκλοφορήσει τους «Μυστικούς Κήπους». Ένα άλμπουμ που αγαπήθηκε και βρήκε αμέσως αναγνώριση. Είχαμε φτάσει πολύ σύντομα κοντά στον αρχικό μας στόχο: στη δημιουργία του δικού μας μουσικού και στιχουργικού ύφους και μαζί είχαμε βάλει τις βάσεις για τη μελλοντική πορεία, έχοντας αποκτήσει ένα αρκετά ευρύ και φανατικό κοινό. Αυτή η θετική αρχή με τη δυναμική που έφερε, υπήρξε καίρια ώστε να διατηρηθούμε για μεγάλο διάστημα στη σκηνή. Η κατοπινή πορεία είχε έντονες διακυμάνσεις, προερχόμενες τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό περιβάλλον. Όμως η πίστη στην αρχική φιλοσοφία του γκρουπ, στην ελευθερία της έκφρασης και τη δημιουργία ενδιαφέρουσας και περιπετειώδους μουσικής, παρέμεινε. Η αίσθηση της συνέχειας και της εξέλιξης που έχει η μουσική μας και η αγάπη του κόσμου για τα τραγούδια μας, υπάρχει πάντα και μας κινεί, ταυτόχρονα με το πέρασμα του χρόνου.

Ποια είναι το βασικά στοιχεία που έχουν μείνει αναλλοίωτα στο συνολικό σας ύφος μέσα στα χρόνια;
Η μελωδικότητα, ο αναγνωρίσιμος ήχος, η στιχουργική ταυτότητα της μπάντας. H ηχητική εξερεύνηση που δεν τελειώνει ποτέ. Από το πρώτο άλμπουμ μέχρι και το νέο έκτο, το κύριο στοιχείο που δεν έχει αλλάξει είναι ότι παρ’ όλες τις διαφορετικές κατευθύνσεις που έχουν ακολουθήσει οι μουσικοί μας πειραματισμοί, το ύφος είναι πάντα διαφορετικό από δίσκο σε δίσκο αλλά πάντα σκοτεινό. Πιστεύω ότι το πέρασμα του χρόνου δεν έχει καταφέρει να αλλοιώσει αυτή την ουσία του γκρουπ. Ακολουθούμε τον δικό μας δρόμο. Δεν έχουμε και δεν είχαμε ποτέ στενή σχέση με κάποιο συγκεκριμένο μουσικό κίνημα ή ρεύμα.

Και τι θα έλεγες ότι έχει αλλάξει δραστικά;
Εκείνο που έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια είναι η σχέση ανάμεσα στα μέλη. Την εποχή της ιδρυτικής σύνθεσης, υπήρχε έντονη προσωπική σχέση ανάμεσά μας. Ήμασταν παρέα, με τις πρώτες εμπειρίες στη μουσική, στην καθημερινότητα μιας μπάντας να είναι εξ αρχής κοινές. Τις βιώναμε έντονα, αφού για μεγάλο χρονικά διάστημα κάναμε πρόβες καθημερινά και βγαίναμε μετά στα μπαρ και στα live. Είχαμε καταφέρει με την κυκλοφορία των «Μυστικών Κήπων» να εξελιχθούμε από ένα πρωτοεμφανιζόμενο σχήμα, σε μια μπάντα που έγινε γνωστή σε όλη τη χώρα και αργότερα στην Ευρώπη με τη μετάδοση από το Βρετανικό MTV του «Kοιτάζοντας Πίσω». Με τη σημερινή σύνθεση είμαστε τέσσερα χρόνια μαζί, έχοντας ηχογραφήσει δύο άλμπουμ τα «Σαν Τον Ήλιο» και «Άνθη Της Σιωπής». Οι δύο αυτοί δίσκοι έχουν ένα κοντινό ύφος, αλλά και πάλι υπάρχουν στα «Άνθη» νέα στοιχεία, τόσο στο συνθετικό όσο και στο στιχουργικό πεδίο, αλλά και στην παραγωγή. Μπορεί τώρα πια να μην περνάμε μαζί τόσο χρόνο εκτός μπάντας, αλλά υπάρχει αλληλοϋποστήριξη και χημεία μεταξύ μας. Έχουμε μια σταθερή πνευματική και δημιουργική βάση, η οποία προέρχεται από το ότι όλοι θέλουν να προσφέρουν στην μπάντα. Έχουμε μια πολύ καλή ισορροπία, γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει ιδανική κατάσταση. Όλα αλλάζουν και προχωρούν γρήγορα, τα πάντα είναι ζωντανά στη μουσική και στις σχέσεις.

Εντάξει, στα early eighties υπήρχε διάχυτο όλο αυτό το dark κλίμα στην παγκόσμια σκηνή. Σήμερα τι είναι αυτό που σας οδηγεί σε dark δρόμους;
Ο σκοτεινός ήχος ήταν πάντα μέσα μου, από την αρχή της πορείας μου στη μουσική. Tον βιώνω ως κάτι πολυδιάστατο και διαχρονικό με πολλές και διαφορετικές εκφάνσεις. Έχει να κάνει με το πώς αντιλαμβάνομαι, πώς νιώθω τα μηνύματα που έχουν εκπέμψει κατά καιρούς και μέσα στα χρόνια, διαφορετικοί μεταξύ τους καλλιτέχνες, μπάντες, μουσικά κινήματα. Οι προσωπικές μουσικές μου επιλογές κινούνταν πάντα σε σκοτεινούς δρόμους. Οι Doors και η ψυχεδελική σκηνή, κατόπιν οι Joy Division και οι Birthday Party, ήταν τα πρώτα ακούσματα που με εισήγαγαν στον σκοτεινό ήχο. Ο ήχος της πρώιμης εποχής των labels Vertigo και Island, το obscure βρετανικό prog των συγκροτημάτων της Dawn είναι από τα αγαπημένα μου ακούσματα. Για μένα το «Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band» και το «White Album» είναι σκοτεινά άλμπουμ και ας μην έχουν τόσο εμφανή σκοτεινά μηνύματα όπως το «First Utterance» των Comus. «Τα Παραμύθια του Χόφμαν» του Jacques Offenbach από το 1880, ή το «Rise and Fall of the City of Mahagonny» των Brecht-Weill του 1930, είναι έργα που προέρχονται και εκφράζουν διαφορετικές εποχές σκότους. Τα «Fantasmata» του Ανέστη Λογοθέτη του 1960 και το «Μυστήριον» του Γιάννη Χρήστου από το 1966 με τον μυστηριακό, τελετουργικό τους τρόπο, το ίδιο. Οι πιο σύγχρονοι Magma, η Diamanda Galas, οι SPK και οι Coil, οι Current 93 διατηρούν ζωντανή την ίδια σκοτεινή φωτιά. Οι The Devil΄s Βlood, και οι Watain, οι μπάντες της νεότερης darkwave σκηνής όπως οι She Wants Revenge ή οι Whispering Sons, βρίσκονται στα ακούσματά μου, ερχόμενοι από διαφορετικές εποχές και με διαφορετικό ο καθένας τους τρόπο. Ο σκοτεινός ήχος είναι για μένα η κύρια επιλογή έκφρασης και αισθητικής απόλαυσης της μουσικής και οι σκοτεινοί δρόμοι είναι πάντα ανοιχτοί και περιμένουν να με υποδεχτούν κάθε φορά που γράφω στίχους και μουσική.

Και τι είναι αυτό που σας οδηγεί να εκφράσετε το dark στοιχείο μέσα από πιο σκληρές κιθάρες (πέρα από τη θητεία σας στον πιο σκληρό-σχεδόν metal ήχο της εποχής του Βερολίνου);
Έχουμε μεγαλώσει με τον κιθαριστικό ήχο. Από το proto metal και το hard rock των late 60s-early 70s, την ψυχεδέλεια και το κλασικό rock, το garage και τους Stooges τους Wipers και τους Hüsker Dü, το grunge. Τις κιθάρες του Johnny Marr και του Rowland S. Howard. Όλα αυτά τα μαγικά κιθαριστικά riffs και arpeggios μας έχουν εμπνεύσει και καθορίσει μουσικά. Όλες αυτές οι επιρροές έχουν εισχωρήσει με διαφορετικό αλλά ενιαίο υφολογικά τρόπο στις ενορχηστρώσεις των τραγουδιών κάθε άλμπουμ του γκρουπ, διαμορφώνοντας την ιδιαίτερη κατεύθυνση, τις ατμόσφαιρες και τις δυναμικές των συνθέσεων. Είτε με μελωδικό, είτε με σκληρό, είτε με τον συνδυασμό και των δύο τρόπο, οι κιθάρες έχουν μετουσιώσει και εκφράσει το dark στοιχείο που ενυπάρχει στη μουσική και στην καρδιά του γκρουπ.

Ακούω σωστά ότι τα «Άνθη της Σιωπής» –ειδικά ως προς τον τρόπο που τραγουδάς– είναι ένας από τους πιο μελωδικούς δίσκους που έχετε ηχογραφήσει ποτέ;
Θα συμφωνήσω μαζί σου σε αυτό. Στο νέο άλμπουμ βρίσκονται κάποια από τα καλύτερα τραγούδια που έχουμε κυκλοφορήσει. Οι μελωδίες είναι δυνατές, τα συναισθήματα πολύ έντονα. Όλοι οι δίσκοι έχουν αξιόλογες μελωδίες, αλλά στα «Άνθη της Σιωπής», είναι ακόμα πιο προσωπικές, βιωματικές, σκοτεινές. Οι συνθέσεις προχωρούν την έφεση της μπάντας στη μελωδία, σε ένα νέο ακόμα πιο ολοκληρωμένο επίπεδο και οι ενορχηστρώσεις τις αναδεικνύουν. Ο τρόπος που τραγουδάω είναι πιο εσωτερικός και ο ήχος της φωνής μου με έχει ικανοποιήσει απόλυτα σε αυτό το άλμπουμ. Η μελωδικότητα των τραγουδιών υποστηρίζεται από την παραγωγή του Έκτορα Τσολάκη, η οποία βρίσκεται κοντά στα προηγούμενα άλμπουμ, καταθέτοντας όμως μια νέα άποψη, κάτι που επιδιώκουμε με κάθε νέα δουλειά.

Αν αυτός ο δίσκος είχε ένα τραγούδι ως κέντρο του, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;
To «Mη Ζήσεις Μάταια» θα μπορούσε να είναι το κέντρο του δίσκου. Περικλείει την ουσία της μπάντας στη σύγχρονη εποχή της, τα στοιχεία που υπάρχουν διαχρονικά και εξελίσσονται ακόμα στη σημερινή πραγματικότητα του γκρουπ. Η θλίψη και η δύναμη, το φως και το σκοτάδι, ενυπάρχουν στην προτροπή να είμαστε κύριοι της ζωής μας στο σήμερα, στο μέλλον. Να συνειδητοποιήσουμε ότι η προσπάθεια δεν τελειώνει και ας μοιάζει κάποιες φορές ότι το νόημα χάνεται μαζί με τις φευγαλέες στιγμές. Η αναπόληση των περασμένων, η μελαγχολία και η ενδοσκόπηση στους στίχους, αντιπαλεύει τη σκοτεινή και επιθετική δύναμη στη μουσική και το αντίθετο. Η έννοια του τίτλου και μόνο εκφράζει και προϊδεάζει για τα πάντα. Η ματιά στο παρελθόν φέρνει τη συνειδητοποίηση, την εγρήγορση στο παρόν, αναζωπυρώνει την ελπίδα για το μέλλον.

Τι διαφορές έχουν τα εσωτερικά ζητήματα με τα οποία καταπιανόσουν στη δεκαετία του 1980 σε σχέση με αυτά που καταπιάνεσαι σήμερα; Αν έχουν πολλές ομοιότητες, πόσο έχει αλλάξει η δική σου προσωπική οπτική απέναντί τους;
Γράφω ποιήματα και στίχους για να απεικονίσω όσα βλέπω γύρω, ότι αισθάνομαι για αυτά, θέλοντας μαζί να γνωρίσω βαθύτερα την εσωτερική μου πραγματικότητα, τον δικό μου πόνο. Τη ζωή που κυλάει και πεθαίνει καθημερινά, τη μοναξιά στο λυκόφως, να αισθανθώ το σκοτάδι, τις παγωμένες ατμόσφαιρες. Τις σκιές που κρύβονται στο βάθος, να προχωρήσω προς το άγνωστο, να μη φοβηθώ μπροστά στο χάος που περιμένει να εξερευνηθεί. Σκεπτόμενος, πάντα σε απομόνωση, γράφω διαισθητικά. Η ματιά μου στρέφεται πρώτα προς τα μέσα, μια κατάδυση στα προσωπικά μου σκοτάδια. Αυτά είναι πάντα εκεί, με κινούν και με οδηγούν, μεταμορφώνονται σε εκρήξεις φωτός ή βαθαίνουν και μαυρίζουν περισσότερο. Προσπαθώ να ισορροπήσω ανάμεσα στην εντεινόμενη απαισιοδοξία μου και τις εκλάμψεις θετικότητας που γίνονται όλο και πιο σπάνιες. Κάποιες από αυτές τις μελωδίες, κάποιοι από αυτούς τους στίχους, βρήκαν τελικά τον δρόμο τους και έγιναν τα τραγούδια που αποτελούν τα «Άνθη Της Σιωπής».

Ποια πιστεύεις ότι ήταν τα κυρίαρχα ζητήματα στη δεκαετία του 1980 όταν ξεκινούσατε και ποια σήμερα σε κοινωνικό επίπεδο;
Αν εξαιρεθούν σημαντικά θετικά βήματα που έχουν γίνει σε σχέση με τα ζητήματα των διαφορετικών και αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων, τα πράγματα γενικότερα ίσως έχουν αλλάξει προς το χειρότερο από τα 80s. Το μεγάλο μέρος του κόσμου ζει στις μέρες μας με ακόμα περισσότερο φόβο. Επικρέμεται μόνιμα η απειλή σωματικής και ψυχολογικής βίας που προέρχεται από τα πάνω και γίνεται πολύ συχνά πραγματικότητα. Τα πάντα τυλίγονται σε μια εντεινόμενη αποξένωση, η ψυχρότητα και η αδιαφορία κυριαρχούν. Η στέρηση σε βασικά αγαθά, τόσο υλικά όσο και πνευματικά και η φτωχοποίηση που βιώνει μεγάλο μέρος της κοινωνίας είναι καθημερινή πραγματικότητα και μέσο επιβολής. Ο βαθιά ριζωμένος, παραδοσιακός συντηρητισμός της ελληνικής κοινωνίας δεν έχει εξαλειφθεί. Το μίσος για το διαφορετικό, ο κυνισμός και ο φθόνος κρύβονται μέσα σε πολλούς.

Όταν μελοποιείς ποιήματα διαλέγεις πάντα ποιητές ενός σκοτεινού ρομαντισμού: Λαπαθιώτης, Πολυδούρη τώρα, Φιλύρας, Πόε, πιο παλιά. Είναι κυρίως αυτά τα διαβάσματά σου; Αλλά και τι άλλο διαβάζεις;
Ναι, διαβάζω κυρίως σκοτεινούς ρομαντικούς ποιητές και Έλληνες ποιητές του Μεσοπολέμου. Τόσο τους πιο γνωστούς όπως τον Κώστα Καρυωτάκη ή τον Μήτσο Παπανικολάου, όσο και τους όχι και τόσο προβεβλημένους, όπως τον Μίνωα Μ. Ζώτο και τον Γιάννη Χονδρογιάννη. Ακόμα, beat λογοτεχνία και ποίηση, λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας και τρόμου, H. P. Lovecraft και Arthur Machen. Διαβάζω πάντα Arthur Rimbaud και Charles Baudelaire, Lord Byron. Στην αρχή της πορείας του γκρουπ είχα επιλέξει για μελοποίηση το ποίημα «Μελαγχολία» του Γάλλου ποιητή Paul Éluard, ενός από τους ιδρυτές του κινήματος του σουρεαλισμού. Ήταν ένα τραγούδι που είχε μείνει έξω από τους «Μυστικούς Κήπους», αλλά συμπεριλήφθηκε στην επανέκδοση του άλμπουμ το 2019.

Πέρα από τα δύο βασικά μέλη –εσένα και τον Διογένη– έχουν γίνει πολλές αλλαγές στη σύνθεση. Τι θα μπορούσες να ξεχωρίσεις από αυτά που έφεραν στην μπάντα τα κατά καιρούς νέα μέλη;
Στη διάρκεια της πορείας της μπάντας έχουν συνεισφέρει στον ήχο της αξιόλογοι μουσικοί. Όλοι έχουν κατανοήσει και υποστηρίξει τη βαθύτερη ουσία, τον χαρακτήρα της μπάντας που είναι η δημιουργία πρωτότυπου και διαχρονικού υλικού χωρίς όρους και περιορισμούς. Με την τωρινή σύνθεση, δηλαδή εμένα και τον Διογένη, τον Κώστα Μιχαλό στην κιθάρα και τον Βαγγέλη Τσιμπλάκη στα ντραμς, έχουμε ηχογραφήσει τους δύο τελευταίους δίσκους, το «Σαν τον Ήλιο» και τα «Άνθη Της Σιωπής». Το ότι έχουμε κάνει με την ίδια σύνθεση δύο συνεχόμενους δίσκους, έχει συμβεί μόνο με την αρχική σύνθεση του συγκροτήματος με την οποία είχαμε κυκλοφορήσει τους «Μυστικούς Κήπους» και την «Ηχώ Του Πόθου», πράγμα πολύ σημαντικό για την ιστορία μας. Πιστεύω ότι με τα δύο πρόσφατα άλμπουμ, το γκρουπ έχει καταφέρει να εδραιώσει τον σύγχρονο ήχο του.

Έχετε περάσει από μια ευρεία γκάμα δισκογραφικών εταιρειών μέχρι τώρα, σίγουρα με καλές αλλά και με κακές εμπειρίες. Θα ήθελες να μοιραστείς μερικές από αυτές;
Οι γνώσεις και η αισθητική των ανθρώπων που βρίσκονται στις μεγάλες δισκογραφικές είναι με κάποιες εξαιρέσεις σε χαμηλό επίπεδο. Ταυτόχρονα προσπαθούν να επέμβουν στο δημιουργικό μέρος της σύνθεσης και της παραγωγής και το μόνο που καταφέρνουν είναι να αποπροσανατολίσουν την προσπάθεια των καλλιτεχνών. Οι εμπειρίες μας από τις δισκογραφικές είναι μοιρασμένες ισομερώς, σε απολύτως θετικές και απολύτως αρνητικές. Από την πίστη και την προώθηση του πρώτου άλμπουμ στην EMI, βρεθήκαμε στην πλήρη αδιαφορία για το «Ηχώ Του Πόθου». Μόλις το MTV επέλεξε εμάς από το τότε ρόστερ της, άρχισαν να ασχολούνται, αλλά τότε εμείς ήδη είχαμε αποφασίσει να φύγουμε για το εξωτερικό. Από τη θετική ενέργεια και τον επαγγελματισμό του team της Warner με το οποίο συνεργαστήκαμε στον ομώνυμο «Λευκή Συμφωνία» τρίτο δίσκο, βρεθήκαμε στον αναίτιο πόλεμο των τότε στελεχών της FM, οι οποίοι κατάφεραν να βάλουν εμπόδια στην προώθηση ενός δίσκου σαν τα «Χρώματα». Δισκογραφικά, τα τελευταία πέντε χρόνια έχουμε βρει σταθερότητα στο πλαίσιο της συνεργασίας που έχουμε με τις Labyrinth Of Thoughts και The Lab Records. Πρόκειται για εταιρίες τις οποίες τρέχουν άνθρωποι με εμπειρία, γνώση και αγάπη για τη μουσική της μπάντας. Μαζί τους έχουμε κυκλοφορήσει τους δύο τελευταίους δίσκους τo «Σαν Τον Ήλιο» και τα «Άνθη Της Σιωπής». Έχουμε επανεκδώσει τα τρία από τα τέσσερα προηγούμενα άλμπουμ του γκρουπ. Όλα αυτά τα συνολικά πέντε άλμπουμ έχουν κυκλοφορήσει σε πολύ όμορφες εκδόσεις βινυλίου, τo artwork των οποίων έχει δημιουργήσει η Melanie Merges-Dimitriou.

Οι δισκογραφικές διαχωρίζονται σε σχέση με τη συμπεριφορά τους απέναντί σας σε πολυεθνικές και σε ανεξάρτητες ή είναι άλλοι οι όροι που παίζουν τελικά ρόλο στον διαχωρισμό τους;
Ο διαχωρισμός έχει να κάνει, κατά τη γνώμη μου, κυρίως με τους ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για την κυκλοφορία και την προώθηση μιας δισκογραφικής δουλειάς και με τη χημεία που μπορεί να διαμορφωθεί ανάμεσα σε αυτούς και τους καλλιτέχνες, ασχέτως αν βρίσκονται σε πολυεθνική ή ανεξάρτητη εταιρία.

Τι ετοιμάζετε για το αμέσως επόμενο διάστημα;
Στο αμέσως επόμενο διάστημα και έχοντας ολοκληρώσει την κυκλοφορία του «Άνθη Της Σιωπής» στο bandcamp του γκρουπ, στις πλατφόρμες και την περιορισμένη έκδοση λευκού βινυλίου, ετοιμάζουμε ακόμα την κυκλοφορία του άλμπουμ σε CD και κασέτα. Τους επόμενους μήνες θα επικεντρωθούμε στην προώθηση του νέου δίσκου και στα live. Οι συναυλίες για την παρουσίαση του νέου άλμπουμ θα γίνουν για αρχή τον Μάιο. Στις Σέρρες στις 24.05 στην Αίγλη, στη Θεσσαλονίκη στις 25.05 στο Eightball και στην Αθήνα στο Κύτταρο στις 27.05.