Τάνια Γιαννούλη: Μουσική σαν θαλασσινός άνεμος

Παρακολουθώ την Τάνια Γιαννούλη από τις πρώτες ηχογραφήσεις της. Είχε ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή κάθε νότα της. Στο πέρασμα του χρόνου, πειραματίστηκε με πολλούς τρόπους και βρήκε τον τρόπο κάθε καινούργια δουλειά που παρουσίαζε σε δίσκο ή στη σκηνή να είναι πιο ενδιαφέρουσα από την προηγούμενη. Το “In Fading Light” είναι η κορυφαία δισκογραφική δουλειά της. Και το Trio με τον Κυριάκο Ταπάκη (ούτι) και τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο (τρομπέτα) είναι -μαζί με τις σόλο εμφανίσεις της- ό,τι καλύτερο έχει παρουσιάσει στη σκηνή. Με το Trio αυτό θα την απολαύσουμε τη Δευτέρα 23 Μαΐου στο Athens Jazz Festival και ανυπομονούμε γι’ αυτό. Η συνθέτις και πιανίστα Τάνια Γιαννούλη μιλάει στην ATHENS VOICE λίγες ώρες πριν ανέβει στη σκηνή του Athens Jazz Festival, όπου αποτελεί την επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας.

Γεια σου, Τάνια! Είχαμε μιλήσει την εποχή που κυκλοφορούσε το “In Fading Light”. Τώρα που έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε που κυκλοφόρησε, πώς νιώθεις με την απήχηση που είχε;
Είμαι πραγματικά πολύ χαρούμενη για την απήχηση και την υποδοχή του. Πήρε καταπληκτικές κριτικές στα μεγαλύτερα μουσικά έντυπα διεθνώς ενώ με το υλικό του “In Fading Light” έχουμε κυριολεκτικά γυρίσει όλη την Ευρώπη παίζοντας σε πολύ σημαντικά φεστιβάλ κι αίθουσες. Όταν πήρα την απόφαση να το κυκλοφορήσω, εν μέσω lockdown, είχα πολλές αμφιβολίες για το εάν έχει νόημα να βγει ένας δίσκος όταν οι δυνατότητες για ταξίδια και συναυλίες είναι περιορισμένες. Τελικά οι αμφιβολίες διαψεύστηκαν παταγωδώς. Το πιο σημαντικό όμως –και ταυτόχρονα το πιο συγκινητικό- είναι η ανταπόκριση του κοινού στις συναυλίες μας. Πολλοί άνθρωποι έρχονται για να μας πουν πόσο καλό τους έκανε η μουσική αυτή, πόσο τους ταξίδεψε, τους συγκίνησε και πόσο πολύ το είχαν ανάγκη αυτό. Όπως έγραψε και η βελγική εφημερίδα Le Soir: «Αυτό το άλμπουμ σε κάνει να αισθάνεσαι καλά, είναι σαν ένας θαλασσινός άνεμος που διώχνει μακριά το μίασμα μιας καταστροφικής εποχής.» 

Πώς νιώθεις που εσύ και το Trio σου αποτελείτε την επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας στο Athens Jazz Festival;
Είμαι (και είμαστε και οι τρεις) ενθουσιασμένοι. Το μεγαλύτερο φεστιβάλ της Αθήνας είναι σίγουρα αυτό που ακολουθούμε όλα αυτά τα (21!) χρόνια και όλοι μας έχουμε αναμνήσεις σαν ακροατές από αυτή τη μουσική γιορτή. Η χαρά μας λοιπόν είναι μεγάλη που επιτέλους θα βρεθούμε πάνω στη σκηνή αυτή τη φορά και θα νιώσουμε αυτή την ενέργεια!

Πώς νιώθεις επίσης, που το φετινό φεστιβάλ είναι γυναικεία υπόθεση;
Γενικά, είμαι ενάντια σε κάθε διαχωρισμό και διάκριση. Σε έναν ιδανικό κόσμο δεν θα έπρεπε να υπάρχει καν η ανάγκη να τονιστεί αυτή η ιδιαιτερότητα. Προσωπικά θέλω να με προσκαλούν να παίξω τη μουσική μου γιατί είναι καλή και όχι λόγω του φύλου μου. Είναι γεγονός όμως ότι σε παρά πολλές περιπτώσεις, οι γυναίκες μουσικοί υφίστανται διακρίσεις και αδικίες κι έτσι δημιουργείται η ανάγκη να τονιστεί αυτό το κομμάτι και να δοθεί ένα συμβολικό μήνυμα για την παρουσία και τον χώρο των γυναικών στη τζαζ σκηνή. Εύχομαι κάποτε να εκλείψει η ανάγκη αυτή. Παρόλα αυτά είμαι πολύ χαρούμενη που θα μοιραστώ τη σκηνή με μερικές πολύ αξιόλογες μουσικούς από όλη την Ευρώπη.

Διακρίνεις κάποια κοινά στοιχεία στη γυναικεία πλευρά της jazz; Κάποια στοιχεία που φέρνουν κοντά τις γυναίκες που υπηρετούν αυτό το ιδίωμα ανεξάρτητα από τη χώρα - ακόμη και την ήπειρο που έρχονται;
Όχι. Η μουσική για μένα είναι μία. Και είναι καλή ή κακή. Σίγουρα όμως όχι «γυναικεία» ή «ανδρική».

Οι καλλιτέχνες πολύ συχνά αναγνωρίζονται εκτός της χώρας του πρώτα και ύστερα στο εσωτερικό της. Το νιώθεις να συμβαίνει στη δική σου περίπτωση;
Η αλήθεια είναι πως παίζω πολύ περισσότερο στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα. Και τολμώ να πω πως στην Ευρώπη το όνομά μου είναι πιο γνωστό απ’ ότι στην Ελλάδα. Δεν μπορώ να ξέρω τους λόγους για το οποίο συμβαίνει αυτό και σίγουρα είναι μια μεγαλύτερη συζήτηση.

Ποια ήταν η πιο συγκινητική στιγμή από τις πρόσφατες συναυλίες σου/σας στο εξωτερικό;
Πολύ συχνά το κοινό μας εκφράζει το ποσό πολύ τους άρεσε αυτό που άκουσαν. Πράγμα που το θεωρώ μεγάλη γενναιοδωρία. Πάντα με κάνει να σαστίζω γιατί αυτό είναι κάτι που δεν στο χρωστά κανείς. Άρα είναι σίγουρα πολύ ειλικρινές. Ίσως η πιο συγκινητική στιγμή ήταν η συναυλία μας στο Enjoy jazz festival στο Ludwigshafen. Όπου μετά το τέλος της συναυλίας βγήκα στο φουαγιέ για να χαιρετήσω κάποιους ανθρώπους και να υπογράψω δίσκους κι ο κόσμος που ήταν μαζεμένος εκεί άρχισε να χειροκροτεί ξανά, εκτός σκηνής, εκτός της συναυλίας. Ήταν απρόσμενο και πραγματικά συγκινητικό.

Και η πιο αστεία;
Α, είναι τόσο δύσκολο να απαντήσω σε αυτό. Ταξιδεύοντας τόσο πολύ πια με τον Ανδρέα και τον Κυριάκο έχουμε τόσες αναμνήσεις, έχουμε αποκτήσει τους δικούς μας κώδικες και τις δικές μας συνήθειες που συνεχώς-μα συνεχώς- προκύπτουν αστεία –έως σουρεαλιστικά- σκηνικά: Από το να προσπαθούμε να μάθουμε από τον οδηγό μας-που δεν μιλάει σχεδόν καθόλου αγγλικά- ποια είναι τα καλά μέρη για φαγητό μέχρι το να έχουμε χαθεί σε κάποιους χωματόδρομους νύχτα στην Σύρο λίγη ώρα πριν τη συναυλία μας.

Η συνεργασία σου με τον Κυριάκο Ταπάκη (ούτι) και τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο (τρομπέτα) μοιάζει να έχει πάει πολύ καλά. Ποια είναι τα πιο θετικά στοιχεία αυτού του σχήματος;
Το πιο θετικό στοιχείο της συνεργασίας μας είναι η εμπιστοσύνη και το «άνοιγμα». Προερχόμενοι και οι τρεις μας από διαφορετικούς κόσμους, θα μπορούσε να παραμείνει ο καθένας στα γνωστά του, στη γλώσσα και τις τεχνικές που ξέρει καλά, και πάλι το αποτέλεσμα να είναι αξιοπρεπέστατο. Παρόλα αυτά τα παιδιά δεν δίστασαν να βγουν από τα στεγανά τους (πράγμα καθόλου αυτονόητο μιας και οι δυο είναι από τους κορυφαίους μουσικούς στο είδος τους, ο Ταπάκης στην παραδοσιακή μουσική και ο Πολυζωγόπουλος στην τζαζ) και να πειραματιστούν με νέες τεχνικές, νέους τρόπους. Και για μένα ήταν ένα προχώρημα γιατί τους έδωσα πολλή ελευθερία κι έτσι είδα τις συνθέσεις μου να διαμορφώνονται με τρόπο που δεν είχα εξ αρχής σχεδιάσει. Για να συμβεί όμως αυτό χρειάζεται εμπιστοσύνη, αμοιβαίος σεβασμός και αποδοχή για τις ποιότητες που φέρνει ο καθένας στο πρότζεκτ. Και νομίζω ότι τα καταφέραμε πολύ καλά. Πέρα από τα μουσικά πάντως, περνάμε πολύ καλά με τα παιδιά στα ταξίδια μας, γελάμε πολύ. Κι αυτό είναι σημαντικό.

Στο φεστιβάλ πέρα από τις συνθέσεις του “In Fading Light” θα ακούσουμε και κάποια καινούργια κομμάτια;
Μέσα στα τρία χρόνια που παίζουμε μαζί, φυσικά έχει προκύψει νέα μουσική και μέρος της την έχουμε εντάξει στις συναυλίες μας.

Έκανες μερικές πολύ επιτυχημένες σόλο εμφανίσεις το προηγούμενο διάστημα. Πρόκειται να τις συνεχίσεις;
Ναι, και είναι κάτι που μου αρέσει (τελικά) να κάνω πολύ. Έπαιξα ήδη στην Κοπεγχάγη, Μανχάιμ, τις Βρυξέλλες, το Μπέργκαμο, τη Γάνδη, το Βρότσλαβ, την Αθήνα και τους επόμενους μήνες ακολουθούν μερικά σόλο κονσέρτα στη Φλωρεντία και τη Χαϊδελβέργη και αλλού.

Ποιες είναι οι διαφορές στην προετοιμασία όταν πρόκειται να εμφανιστείς με το Trio και όταν πρόκειται να ανέβεις μόνη στη σκηνή;
Το να μπορέσεις να στηρίξεις ένα σόλο πρόγραμμα, να βρεθείς πάνω από τις τεχνικές απαιτήσεις και να μπορέσεις να διατηρήσεις το ενδιαφέρον του κοινού παίζοντας μόνο ένα όργανο για περισσότερο από μια ώρα είναι πολύ δυσκολότερο από το να παίζεις με ένα σύνολο. Θέλει μια άλλου είδους συγκέντρωση και αντοχή. Όταν παίζεις μόνος, δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα. Όμως το να παίζω μόνη, μου δίνει μια απίστευτη αίσθηση ελευθερίας που είναι αξεπέραστη και δεν συγκρίνεται με τίποτα άλλο. Νιώθω πως μπορώ να σκηνοθετήσω μόνη μου το έργο αυτό και πάντα αφήνω ανοιχτό το ενδεχόμενο στην πορεία να βρεθώ, μέσω του αυτοσχεδιασμού κάπου αλλού από όπου σχεδίαζα. Το να αφήνεις χώρο για την έκπληξη είναι κάτι πολύ δημιουργικό. Πέρα από το μουσικό κομμάτι πάντως, μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω μόνη και να ανακαλύπτω μια καινούργια πόλη χωρίς τις δεσμεύσεις που προκύπτουν όταν βρίσκεσαι μαζί με άλλους ανθρώπους.

Έχεις στα σκαριά αυτή τη στιγμή κάποια νέα ηχογράφηση;
Ετοιμάζω νέα πρότζεκτ, κάποια από τα οποία έχουν εμφανιστεί ελάχιστα (όπως το “The Book of Lost Songs”, όπου συνεργάζομαι με την σπουδαία Ιταλίδα τραγουδίστρια Maria Pia DeVito) και άλλα που θα κάνουν πρεμιέρα σύντομα (ένα duo με τον τρομπετίστα Arve Henriksen). Όλα αυτά, ευελπιστώ να ηχογραφηθούν. Όπως κι ένας δίσκος σόλο πιάνο, ασφαλώς.