40 χρόνια από τη δολοφονία του Τζον Λένον: Η συγγραφέας Μανίνα Ζουμπουλάκη θυμάται πώς έμαθε το τραγικό γεγονός την περίοδο που ζούσε στις ΗΠΑ.
Δεκέμβριο του 1980 ήμουν με το ζόρι είκοσι χρονών, στην Αμερική, στο Orange County βόρεια της Νέας Υόρκης, και περίμενα πώς και πώς να γυρίσω στην Ελλάδα για Χριστούγεννα. Έμενα σε δωμάτιο πάνω από ντάινα* (*καφέ-μπαρ-καντίνα όχι περιωπής), μισή ώρα με τα πόδια από το κάμπους στο οποίο έφτανα κάθε μέρα μούσκεμα, μια και έβρεχε συνέχεια. Οι μέρες ήτανε σκοτεινές, υγρές και χάλια γενικά, δεν ήθελα να είμαι εκεί, απορώ γιατί κάθισα όσο κάθισα.
Όταν μου τηλεφωνούσε κάποιος από Ελλάδα, ήταν στο τηλέφωνο της ντάινα. Η ιδιοκτήτρια άνοιγε μια πόρτα και με φώναζε από το διάδρομο, κατέβαινα κάτω και μιλούσα – εκτός από μέρες που δούλευα στην ίδια την ντάινα. Μια τέτοια μέρα με πήρε η φίλη μου από Σαλονίκη:
«Ήσουν εκεί που σκότωσαν τον Τζον Λένον;» με ρώτησε.
Θυμάμαι την ερώτηση. Θυμάμαι την ελαφριά φασαρία του μαγαζιού, δεν είχε κόσμο λόγω ψοφόκρυου, το τζουκ-μποξ έπαιζε χαμηλά, οι τρεις-τέσσερεις θαμώνες έπιναν κοντά ο ένας στον άλλον σαν να ανταλλάσσαν μυστικά.
«Ποιος, πού, πότε σκότωσαν τον Τζον Λένον;!» ρώτησα με γουρλωμένα μάτια.
«Χθες, προχθές, δε ξέρω**, κάποιος παλαβός», είπε η φίλη μου λυπημένη, «το διάβασα πρώτα στην εφημερίδα του μπαμπά. Το πιστεύεις;»
Δεν το πίστευα. Πριν μια βδομάδα είχαμε κατέβει με άλλη φίλη, Ιταλίδα, στη Νέα Υόρκη με πούλμαν, και είχαμε περάσει έξω από το σπίτι όπου έμενε ο Τζον Λένον με την αντιπαθητική Γιόκο. Δεν θυμόμουν καθόλου το σπίτι, ούτε τώρα θυμάμαι τίποτε σχετικό με το σπίτι, σαν όλα τα άλλα μου είχε φανεί.
«Ρε συ μήπως είναι ψέμα;» ρώτησα. Ήταν μία από τις πολλές φορές στη ζωή μου που δεν ήθελα να πιστέψω το φριχτό νέο, που περίμενα ότι ήτανε λάθος πληροφόρηση, ψέμα, ή ότι θα γινόταν θαύμα και θα ανασταινόταν ο άνθρωπος μέχρι να επεξεργαστώ, αργά αργά, το φριχτό νέο…
«Όχι παιδί μου. Αλήθεια είναι. Το είπανε και στο ράδιο. Δεν ήσουν κοντά, ε; Εκεί που σκοτώθηκε;»
«Είμαι 116 χιλιόμετρα από τη Νέα Υόρκη. Τρεις ώρες με λεωφορείο», είπα, επιμένοντας, «μήπως είναι φάρσα;»
«Τι φάρσα, τι είναι αυτά που λες, τον πυροβόλησε ένας. Δύο φορές, ή τρεις, στην πλάτη.»
«Και πέθανε;»
«Ε, να μη πεθάνει;!»
Μείναμε σιωπηλές στην σταθερή γραμμή με τα υπερατλαντικά παράσιτα, εγώ στο λιγδωμένο τηλέφωνο της ντάινας, εκείνη σε βρωμερό θάλαμο στον ΟΤΕ Θεσσαλονίκης. Τότε, άκουγες τον Ατλαντικό να βρυχάται κάτω από την τηλεφωνική συνδιάλεξη.
«Ποιο προτιμάς, ‘Lucy in the sky with diamonds’, ‘Mother’, ‘Power to the people’, ‘Hard day’s night’, ‘Help!’…. ‘Working class hero’….’Imagine’…κάτσε να σκεφτώ τα άλλα…»
Είχαμε συζητήσει στην Θεσσαλονίκη ένα βράδυ πριν φύγω για τα αγαπημένα μας τραγούδια των Beatles, για το κατά πόσο ο Λένον ήταν ο σταρ ή ο Πoλ ΜακΚάρτνεϊ, ποιος έγραφε τα καλύτερα τραγούδια. Δεν είχαμε καταλήξει σε συμπέρασμα, βαρεθήκαμε την κουβέντα και την αφήσαμε στη μέση όπως συνήθως. Δεν είχε σημασία. Ορίστε που ο Λένον δεν θα έγραφε άλλα τραγούδια, ο ΜακΚάρτνεϊ δεν μας ένοιαζε και πολύ.
Ο Λένον ήτανε ο πολιτικοποιημένος, ο αντι-Συστημικός, ο επαναστάτης, ο σοφός, ο πιο ενδιαφέρων για εμάς στη μακρινή Ελλάδα, ο σύμβολο-ειρήνης, ο οπαδός του Τσε, αυτός που κρατούσε τη σημαία της επανάστασης, όποια και να ήταν η επανάσταση.
Μιλήσαμε λίγο ακόμα με την φίλη μου, λυπημένες – θα λέγαμε «με ελαφριά κατάθλιψη» αν ήτανε είκοσι χρόνια αργότερα. Έβρεχε και στη Σαλονίκη, η φίλη είχε συναντηθεί με την παρέα, όλοι οκέι. Έκλεισα το τηλέφωνο και γέμισα την μεγάλη καφετιέρα του μαγαζιού, έβαλα φίλτρο, μαύρο μυρωδάτο καφέ, πάτησα το διακόπτη και περίμενα να στάξει στην γυάλινη καράφα. Δεν είχαμε τότε τέτοιες καφετιέρες στην Ελλάδα, μου άρεζε να την κοιτάω όταν έβραζε/έσταζε, δεν ήθελα να χαλάσω το σερί.
Το τζουκ μποξ άρχισε να παίζει εκείνη την ώρα ακριβώς το «Lucy in the sky with diamonds». Πολλά χρόνια μετά, διάβασα ότι η έμπνευση για το τραγούδι ήταν μια ζωγραφιά που έκανε ο πρώτος γιος του, Τζούλιαν Λένον, στο νηπιαγωγείο: τον ρώτησε ο Τζον, σε μια από τις σπάνιες επισκέψεις του, τι παρίστανε η ζωγραφιά και ο μικρός απάντησε «Η φίλη μου η Λούση στον ουρανό με διαμάντια». Δεν είχε σχέση το τραγούδι με ντραγκς, όπως νομίζαμε, το «Lucy in the sky with diamonds» δεν ήταν εμπνευσμένο από το LSD αλλά από την ζωγραφιά του γιου του. Στον οποίον ο Τζον Λένον δεν άφησε σχεδόν τίποτα στη διαθήκη του, τα πήρε όλα η Γιόκο, που τα κρατσανίζει ακόμα…
Κάπου στα 80s, σε συνέντευξη, ο Νίκος Πορτοκάλογλου μου είπε πόσο παράλογο είναι να θεωρεί κανείς τους Rolling Stones σπουδαιότερους από τους Beatles, παρόλο που οι Beatles έγραψαν αριστουργήματα, ήταν πρωτοποριακοί στη μουσική, σύνθεση και στιχουργική, και ο Λένον ήταν τζήνιους κανονικό. Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα μια τόσο τολμηρή άποψη, και μου κάθισε πολύ καλά. Πράγματι ο Λένον ήταν τζήνιους, πράγματι οι Beatles έγραψαν καταπληκτικά πράγματα, πράγματι (μπορεί να) είναι καλύτεροι από τους Rolling Stoneς – ορίστε, το έλεγε ο Πορτοκάλογλου, ένας μουσικός/τραγουδοποιός, άρα κάτι παραπάνω ήξερε.
Στις επόμενες δεκαετίες, οι θάνατοι αγαπημένων προσώπων που ήταν ή δεν ήταν σύμβολα, που όμως έπαιξαν ρόλο στη ζωή μου, που αγαπούσα και έχασα… όλοι αυτοί οι θάνατοι αγαπημένων τέλος πάντων, μαζί και η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, επισκίασαν σε φρικτότητα την δολοφονία του Τζον Λένον. Η οποία ήταν φρικτή, όπως όλες οι δολοφονίες – ο Λένον ήταν σαράντα χρονών, θα έγραφε δεκάδες, εκατοντάδες ακόμα υπέροχα τραγούδια, θα έδινε συναυλίες για την ειρήνη, θα έλεγε υπέροχα, σοφά λόγια*** που θα τα επαναλαμβάναμε όλοι… και δεν έκανε τίποτα από όλα αυτά επειδή κάποιος πήρε ένα όπλο και τον πυροβόλησε…
Έβγαλα εισιτήριο για την Ελλάδα και προς το τέλος Δεκεμβρίου κατέβηκα στην Νέα Υόρκη να δω το σημείο που δολοφονήθηκε ο Λένον, The Dakota building. Ο κόσμος είχε αφήσει στεφάνια, μπουκέτα, λουλούδια ατελείωτα, γλάστρες, φωτογραφίες, αφιερώματα, πολλά τετραγωνικά μέτρα πεζοδρομίου σκεπασμένα με αναμνηστικά των θαυμαστών του. Όλα ήτανε μουσκεμένα από τις βροχές σαν να έκλαιγαν, και πολύ θλιμμένα. Τα κοίταξα λίγη ώρα και έφυγα, για να προλάβω την πτήση. Αλλά είχα πεισθεί ότι δεν ήταν ψέμα, ότι ο Τζον Λένον ήταν νεκρός. Το είχα διαβάσει και χιλιο-ακούσει στις ειδήσεις, απλώς είχα κρατήσει μια ελπίδα για το ψέμα, όπως πάντα…
** Τα 80s ήταν εποχή προ ίντερνετ και δεν είχα τηλεόραση, ούτε η φίλη στη Σαλονίκη είχε. Από το γεγονός μέχρι την πληροφόρηση μεσολαβούσαν μέρες…
***Π.χ: «Ζωή είναι αυτό που μας συμβαίνει ενώ είμαστε μπήζυ κάνοντας άλλα πράγματα»
Ο ήχος των τραγουδιών του είναι συνήθως πιο κοντά στην τζαζ από το ροκ και αντλεί τις εμπνεύσεις των στίχων των τραγουδιών του από τα μικρά κλαμπ των μεγάλων πόλεων
7°
