Γιάννα Κατσαγεώργη: H «Παναγία των Πατησίων» εξομολογείται

Αέρινη σαν χορεύτρια, χαμογελαστή και φινετσάτη. Το απολωλός πρόβατο του Μάνου Χατζιδάκι αρθρογραφεί στον «Εθνικό Κήρυκα», τη μεγάλη και ιστορική ελληνική εφημερίδα στη Νέα Υόρκη, δουλεύει σε γαλλική μπουτίκ στη Lexington Avenue, είναι private chef σε εβραίο γιατρό, δασκάλα σε σχολεία της ομογένειας και παραμένει ασυμφιλίωτη με όλα τα στρατόπεδα. Έχει ένα εντυπωσιακό βιογραφικό και ζηλευτές εμπειρίες ζωής. Η φωνή της «Παναγίας των Πατησίων» δεν θα μπορούσε με την ιδιοσυγκρασία που έχει, να κάνει μόνο ένα πράγμα.

Συνάντησα τη Γιάννα Κατσαγεώργη στη Νέα Υόρκη –τυχαία– ένα μεσημέρι που και οι δύο βιαζόμασταν πολύ. «Καμία συνάντηση δεν είναι τυχαία» θα μου πει λίγες μέρες μετά.

Η έντονη προσωπικότητά της φαίνεται από τα πρώτα κιόλας λεπτά που τη γνωρίζει κάποιος. Στην πρώτη σύντομη και βιαστική συνάντησή μας συνεννοηθήκαμε με στίχους. Στη δεύτερη, γνώρισα μια εύθραυστη και μαζί ανθεκτική ψυχή, που δεν αρκείται στα ημίμετρα.

Ας το πάρουμε από την αρχή και θα φτάσουμε μετά στο σήμερα. Πες μου για τη νεαρή Γιάννα Κατσαγεώργη, που πάει ένα πρωί στο REX για την ακρόαση του Μάνου Χατζιδάκι για την «Πορνογραφία».
Μόλις είχα γυρίσει από ένα ταξίδι στο εξωτερικό και ένας φίλος μου μού είπε πως ο Χατζιδάκις έκανε ακροάσεις για μια θεατρική παράσταση στο REX. Την άλλη μέρα καταμεσήμερο πήγα στο θέατρο. Μπήκα μέσα, δεν υπήρχε ψυχή. Φώναξα «Είναι κανείς εδώ;» Καμιά απάντηση. Βγαίνω πάλι έξω στον χώρο αναμονής και ξαναφωνάζω. Ως διά μαγείας εισακούστηκα από τον Κώστα Καρρά, ο οποίος σαν από μηχανής θεός κατέβηκε από τον πάνω όροφο για να δει ποια φώναζε. «Γλυκιά μου, γιατί φωνάζεις απελπισμένα;» «Ψάχνω τον κύριο Χατζιδάκι. Έμαθα πως κάνει εδώ τις ακροάσεις». «Σωστά μόνο που τέλειωσαν οι ακροάσεις». Έχασα το χρώμα μου. Η απογοήτευσή μου ξεχύθηκε παντού. Την είδε και μου έδωσε το τηλέφωνό του. «Πάρ’ το και πες του ότι σου το έδωσα εγώ». Ο Κώστας Καρράς δεν έμαθε ποτέ ότι η παρουσία του καθόρισε όλη τη μετέπειτα ζωή μου.

Και η ακρόαση πότε έγινε;
Πήρα αμέσως τον Μ. Χατζιδάκι τηλέφωνο και του εξήγησα πόσο άσχημα νιώθω που δεν πρόλαβα την ακρόαση. Μου είπε να πάω την άλλη μέρα που θα έκανε την τελική επιλογή. Μετά από μια τραγική εμπειρία, όπου ο Χατζιδάκις μαζί με ένα θέατρο κατάμεστο με καλλιτέχνες γελούσαν με μένα, γιατί τραγούδησα –εν αγνοία μου– ένα τραγούδι του Θωμά Μπακαλάκου, με τον οποίο εκείνη την εποχή βρισκόταν στα μαχαίρια για πολιτικούς λόγους, με αλληλοεξοντωτικές επιστολές μέσω των εφημερίδων, με επέλεξε διθυραμβικά λέγοντας δημοσίως «Ανακάλυψα την καινούργια Φλέρυ Νταντωνάκη». Εγώ δεν είχα συναίσθηση τι γινόταν γύρω μου και κυρίως δεν είχα καμία πίστη στον εαυτό μου. Ήμουν απλά σαστισμένη, αμήχανη και ένιωσα πως επωμίστηκα μια τεράστια ιστορική ευθύνη. Να είμαι ένα από τα καλά παιδιά στην αυλή του Χατζιδάκι.

Όταν ξεπέρασες το πρώτο δέος να δουλεύεις με τον Μάνο Χατζιδάκι, τι αποκόμισες από τη συναναστροφή σου μαζί του;
Δεν ξεπέρασα ποτέ το δέος για τον άνθρωπο που έδωσε νόημα και αξία στη νεανική μου ύπαρξη. Με εμπιστεύτηκε και με έμαθε να συντηρώ μέσα μου το παιδί χωρίς να έχω γαντζωθεί επάνω του. Η έννοια της ευγνωμοσύνης δεν καλύπτει τα αισθήματα μου γι’ αυτόν. Δεν υπάρχει άλλος άνθρωπος σαν τον Μ. Χατζιδάκι και δεν θα υπάρξει ποτέ!

Ο στοχασμός του, που απλόχερα σκόρπαγε τριγύρω, με έμαθε να αποκομίζω την ευτυχία ακόμα και μέσα από οδυνηρές εμπειρίες, να επιχειρώ το μη συμβατό, να σπάω τα όρια του δομημένου. Μέσα από το παράδειγμα της δικής του ζωής έμαθα πως όποιος πατάει ομαλά στον κόσμο, που θεωρεί ότι είναι ο μοναδικός αληθινός κόσμος, είναι αποκομμένος από τη πηγή ζωής και απόλυτα στερημένος.

Μου είπες ότι ήσουν πάντα ασυμβίβαστη και αυτό το πλήρωσες ακριβά. Δηλαδή; Τι σου έχει κοστίσει;
Θα σου πω για τη συνεργασία μου με τον Μ. Χατζιδάκι και τα επιπόλαια λάθη που έκανα, τα οποία και έληξαν τη συνεργασία μας αμέσως μετά την «Πορνογραφία». Είναι πολλές οι λεπτομέρειες και δεν χωρούν εδώ, αλλά θα σου πω μόνο ότι εναντιώθηκα στη συμπεριφορά του και στις πράξεις του προς το τέλος της «Πορνογραφίας». Επειδή η παράσταση δεν είχε την αναμενόμενη για αυτόν επιτυχία, άρχισε να αντιδρά με τρόπο που στα μάτια μου τότε ήταν υπερβολικός και άδικος για το κοινό αλλά και για μας τους συνεργάτες του. Έκανα λοιπόν συνδικαλισμό, ως φανατική ακόλουθος των αριστερίστικων ιδεολογιών της εποχής μου, και πήγα επικεφαλής μιας ομάδας ηθοποιών να προστατέψω την υπόληψή μας. Τον απογοήτευσα πάρα πολύ! Δεν το περίμενε από εμένα που με στιγμάτισε διά βίου ως «Παναγία των Πατησίων» να εναντιωθώ στη βούλησή του. Έτσι σταμάτησε η συνεργασία μας, αλλά όχι η επαφή μας και η συμπάθειά του για μένα. Ήταν πολύ έξυπνος άνθρωπος με πλατιά ψυχή, αλλά ήθελε ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης που εγώ δεν είχα. Όταν τέλειωσε η «Πορνογραφία» με σύστησε στον Γιώργο Μαρίνο με τον οποίο συνεργαστήκαμε στο πρόγραμμα «Μόνο για άνδρες» που είχε ένα κομμάτι αφιερωμένο στον Μ. Χατζιδάκι. Τελευταία φορά του μίλησα ένα μήνα πριν το θάνατό του. Ήταν μια συγκλονιστική συνομιλία, όπου έκλαιγα ασταμάτητα και αυτός προσπαθούσε να μην αφήσει τη φωνή του να σπάσει. Μου είπε: «Φύγε από την Αμερική. Τι κάνεις εκεί; Να γυρίσεις πίσω και να έρθεις από το σπίτι να σε δω».

Πέραν της καλλιτεχνικής σου φύσης είσαι πολλά επαγγέλματα μαζί. Ξεκίνα να μου απαριθμείς.
Εργάστηκα σαν δικηγόρος στην ΕΜΣΕ, στην Αραβοελληνική Τράπεζα, στην ΕΟΚ. Στον χώρο του τραγουδιού συνεργάστηκα εξ αρχής με τους κορυφαίους Μ. Χατζιδάκι, Γιώργο Μαρίνο, Σαββόπουλο, Αδελφούς Κατσιμίχα. Στη δημοσιογραφία έγραφα για τον Οργανισμό Λαμπράκη, το Ποντίκι, ένα ένθετο της Καθημερινής. Σαν δασκάλα της Yoga δίδαξα στο Holmes και εκπαίδευα παράλληλα δασκάλους στο Studio 1. Και τόσα άλλα μικρότερα. Όλα αυτά τα παράτησα και έφυγα και ήρθα για αυτό το «άλλο» στη Νέα Υόρκη, όπου ζω εδώ και 18 χρόνια. Νομίζω πως δεν χρειάζεται να πω περισσότερα γιατί έχω πληγώσει πολύ τους δικούς μου ανθρώπους με αυτά τα παραστρατήματά μου. Στα μάτια των πολλών φάνταζα πάντα σαν ήρωας ή πεπτωκώς άγγελος.

Φαντάζεσαι ποτέ τον εαυτό σου να ζει και να κάνει καριέρα στην Ελλάδα;
Η λέξη καριέρα σημαίνει συμφιλίωση με την ενδεχόμενη πραγματικότητα, οριστικοποίηση και τρελούς συμβιβασμούς. Σημαίνει προσαρμογή στο δήθεν και στην ελαφρότητα, που μαστιγώνει την Ελλάδα. Σημαίνει επιβεβαίωση μιας άρρωστης ταυτότητας, που έχει βυθίσει την πατρίδα μου, που λατρεύω, σε ένα λήθαργο χωρίς γιατρειά.

Όχι, δεν θέλω να κάνω τέτοια καριέρα και δεν ήθελα ποτέ σε αυτή την Ελλάδα. Προτιμώ να τραγουδάω στο «Drom» ή στο «Poisson Rouge» στο Μανχάταν χωρίς καριέρα, παρά στο «Στην υγειά μας» με καριέρα.

Με τους έλληνες συναδέλφους σου (στο τραγούδι) έχεις καλές σχέσεις ή δεν κράτησες φιλίες;
Εκτιμώ και αγαπώ ελάχιστους από αυτό τον χώρο και θα τους αναφέρω ονομαστικά γιατί είναι άνθρωποι που με στήριξαν και με εμπιστεύτηκαν. Θα ξεκινήσω από τον πατέρα του παιδιού μου, τον Σπύρο Εξάρα, μουσικό της τζαζ που κάνει καριέρα στην Αμερική, τον Θύμιο Παπαδόπουλο που με έσπρωξε στο τραγούδι στα δεκαοχτώ μου χρόνια, όταν ήμασταν και οι δύο φοιτητές της Νομικής, τον Δημήτρη Παπαδημητρίου που ήταν ο πρώτος συνθέτης που τραγούδησα τα τραγούδια του στα είκοσί μας χρόνια, τον Άρη Δαβαράκη, τον Γιώργο Ευσταθίου, τον Γιώργο Παυριανό, αυτή την τριάδα από την εποχή του Χατζιδάκι που θαύμαζα για την ευαισθησία και τα ταλέντα τους, τον Τάκη Κωνσταντακόπουλο και τον Θοδωρή Ξυδιά από τα καλύτερα παιδιά στον χώρο, τον Ηρακλή Κοντό πιστό φίλο και συνεργάτη μια ζωή, τον Γιώργο Μαρίνο. Την πολυαγαπημένη μου φίλη Αργυρώ Καπαρού, την Αναστασία Μουτσάτσου, τη Λίνα Νικολακοπούλου, τον Σταμάτη Κραουνάκη, τον Διονύση Τσακνή, τον Γιάννη Διαμαντόπουλο, τον Πάνο Κατσιμίχα και τον καλλιτέχνη και μέντορά μου που μετά τον Χατζιδάκι με βοήθησε να συμμαζέψω την ανασφαλή αυταρέσκειά μου, τέλος τον Χάρη Κατσιμίχα. Με κάποιες φιρμάτες τραγουδίστριες που συνεργάστηκα και με κάποιες άλλες που σχετίστηκα φιλικά και δεν προσάρμοσα τη φύση μου στα χαμηλών δονήσεων μέτρα τους, έζησα σε όλο το μεγαλείο τον φθόνο και την αλαζονεία του χώρου που βρίσκει την απόλυτη εφαρμογή επάνω τους.

Πες μου για όλα αυτά που κάνεις τώρα στη Νέα Υόρκη. Πώς συνδυάζονται τόσο διαφορετικά πράγματα;
Γεννήθηκα με την ικανότητα να διαλέγω το «άλλο» κάθε φορά και να καταργώ τα σύνορα όποτε ήθελα. Ξέρεις, είναι πολύ κουραστικό να ξυπνάς κάθε πρωί με τον ίδιο εαυτό σου. Μέσα στα όνειρα της νύχτας αλλάζεις χιλιάδες μορφές. Αυτά τα όνειρα κυνήγαγα μια ολόκληρη ζωή. Τα κατέταξα σε χωριστούς τομείς και διαίρεσα τη ζωή μου έτσι, ώστε να χωρούν όλα. Μπορώ να μεταπηδάω από το ένα στο άλλο και να προκαλώ εγώ η ίδια τις μεταβολές. Βασανίζομαι, παρακουράζομαι, σπαταλάω τη νευρική μου δύναμη, εκπληρώνοντας την αποστολή, που με θέλει να υπηρετώ, αυτό που δεν είναι αυτονόητο.

Ευτυχώς έμαθα πολλές τέχνες, που πέφτουν σαν αστέρια μπροστά μου στις δύσκολες στιγμές, όπως το να μαγειρεύω «φίνο μουσακά και μακαρόνια σάλτσα», τη γνώση των οποίων ευλόγησε ο Νίκος Γκάτσος, ή το να πουλάω σε κυρίες του Upper Manhattan παριζιάνικα μοντελάκια, γνώση χειραγώγησης, από τα χρόνια της δικηγορίας.

Έχεις μετανιώσει για το ότι πέταξες τόση τύχη με τόση άνεση;
«Δεν θα ’θελα ποτέ μου να αλλάξω και να ’σαι σίγουρος,
Τη δυστυχή μου μοίρα με τη δική σου δουλικότητα.
Γιατί το ’χω καλύτερα σ’ αυτό το βράχο να ’μαι καρφωμένος,
παρά να ’μαι ο πιστός υπηρέτης, ο αγγελιοφόρος του πατέρα Δία»
ΑΙΣΧΥΛΟΣ (Προμηθέας)

Είσαι όμως ευτυχισμένη με αυτές τις δύσκολες επιλογές;
Μεγάλωσα σε μια υγιή οικογένεια με πολύ ωραίες αναμνήσεις. Έχω συγγενείς και φίλους που αγαπώ πολύ και είναι το μόνο σταθερό σημείο στη ζωή μου που δεν μετακινώ με τίποτα. Είχα την τύχη και την ατυχία να γεννηθώ πολυδιάστατη. Σπούδασα, εργάστηκα με επιτυχία χωρίς δεκανίκια και παραχωρήσεις, πέρασα πολλές δυσκολίες και ακόμα περνάω, ταξίδεψα, έκανα οικογένεια, έχω μια κόρη αξιολάτρευτη, αγάπησα και αγαπήθηκα, αρρώστησα, το ξεπέρασα και είμαι υγιής και ζωντανή. Ζω μαθαίνοντας, γράφοντας, ομορφαίνοντας την ασχήμια του κόσμου, επαναστατώντας, και πάντα ερωτευμένη με ένα Μασκοφόρο. Έχω επινοήσει τη δικιά μου ευτυχία. Σας αφήνω τώρα να πάω να πάρω τα χάπια μου (γέλια).