Το ναυάγιο του Βρετανικού: Τα αποτελέσματα ερευνητικής αποστολής 2025
Στις 16 Νοεμβρίου 1916, ο Βρετανικός (HMHS Britannic), επιταγμένο από το Βρετανικό Ναυαρχείο, για να μετατραπεί σε πλωτό νοσοκομείο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ έπλεε ανοιχτά της Κέας, με κατεύθυνση το νοσοκομειακό σταθμό της Λήμνου, προσέκρουσε σε γερμανική νάρκη και βυθίστηκε σε λιγότερο από μία ώρα. Από τους 1065 επιβαίνοντες έχασαν την ζωή τους στο ναυάγιο οι 30, όταν οι προπέλες του πλοίου παρέσυραν δύο σωστικές λέμβους. Το HMHS Britannic, ένα από τα μεγαλύτερα υπερωκεάνια της γραμμής του βορείου Ατλαντικού, ήταν το δίδυμο του Τιτανικού.
Το νοσοκομειακό πλοίο HMHS Britannic
Η νέα έρευνα στο ναυάγιο
Στο διάστημα, από 6 έως 13 Μαΐου 2025, διενεργήθηκε, εγκεκριμένο από το Υπουργείο Πολιτισμού ερευνητικό πρόγραμμα, με επιλεγμένη, για πρώτη φορά, ανέλκυση αντικειμένων από το χώρο του ναυαγίου, από βάθος άνω των 120 μέτρων. Το πρόγραμμα διεξήχθη υπό την εποπτεία και την καθοδήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Το εγχείρημα της ανέλκυσης των αντικειμένων, ανέλαβε 11/μελής καταδυτική ομάδα αποτελούμενη από επαγγελματίες καταδύσεων σε μεγάλα βάθη και χρησιμοποιήθηκαν καταδυτικές συσκευές κλειστού κυκλώματος. Η έρευνα οργανώθηκε από τον Βρετανό ερασιτέχνη ιστορικό Simon Mills, ιδρυτή του “Britannic Foundation”, ενώ την ασφάλεια και την οργάνωση των καταδύσεων είχαν οι Ι. Τζαβελάκος, Evan Kovacs, Richie Kohler. Καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνας ήταν παρόν το τριμελές κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, αποτελούμενο από τους Ευαγγελιστή Διονύσιο καταδυόμενο αρχαιολόγο, Φουσέκη Χρύσα καταδυόμενη συντηρήτρια και τον Μερσενιέ Λούι τεχνικό βυθού, για τη συνολική εποπτεία και συντονισμό των εργασιών, την υποδοχή των ευρημάτων και την εφαρμογή των πρώτων εργασιών συντήρησης.
Ορισμένα από τα επιλεγμένα αντικείμενα κατά τον αρχικό σχεδιασμό της έρευνας, δεν κατέστη, λόγω της θέσης και της διατήρησής τους, δυνατό να ανελκυσθούν. Οι συνθήκες στο χώρο του ναυαγίου ήταν ιδιαίτερα δύσκολες, λόγω των ρευμάτων, του μεγάλου βάθους και της χαμηλής ορατότητας.
Το σύνολο των αντικειμένων ανελκύσθηκαν με σάκους αέρα από την καταδυτική ομάδα, με ασφάλεια και επιμέλεια. Στη συνέχεια, τα αντικείμενα τοποθετήθηκαν σε ειδικά διαμορφωμένα κιβώτια, ενώ αμέσως άρχισε η διαδικασία καθαρισμού τους από τους θαλάσσιους οργανισμούς. Τα ευρήματα, κατά τη διάρκεια της έρευνας, φυλάσσονταν σε χώρο που παραχώρησε στην Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων, το Αστυνομικό Τμήμα της Κέας.
Με το πέρας της έρευνας το σύνολο των αντικειμένων μεταφέρθηκε με ασφάλεια, στα εργαστήρια της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων, στην Αθήνα, όπου συνεχίζεται η διαδικασία συντήρησής τους.
Από τα ανελκυσθέντα αντικείμενα ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η καμπάνα παρατηρητηρίου του πλοίου, ο αριστερός φανός σήμανσης, διάφορα αντικείμενα από τον φορητό εξοπλισμό της πρώτης και δεύτερης θέσης, κεραμικά πλακίδια από την διακόσμηση του τούρκικου λουτρού, που εντοπίστηκαν αποκολλημένα και ένα ζευγάρι κιάλια παρατήρησης.
Επάργυρος δίσκος σερβιρίσματος από τον εξοπλισμό της Α΄ Θέσης του πλοίου
Κυάλια παρατήρησης επιβάτου στο χώρο του ναυαγίου
Νιπτήρας από πορσελάνη, προσαρμοσμένος σε ειδική κατασκευή ανάμεσα στις κουκέτες των καμπινών της Β Θέσης και αναδιπλούμενος προς εξοικονόμηση χώρου
Στη λεπτομέρεια η επιγραφή με την επωνυμία της κατασκευάστριας εταιρείας Harvie’s, Glasgow
Τα αντικείμενα, πρόκειται να ενταχθούν στη μόνιμη έκθεση του υπό κατασκευή Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων, στον Πειραιά, στην ενότητα για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου το ναυάγιο του «Βρετανικού» αποτελεί εξέχον έκθεμα.
To Υπουργείο Πολιτισμού εξέφρασε ιδιαίτερες ευχαριστίες για την επιτυχή έκβαση του όλου εγχειρήματος τόσο στην 11/μελή καταδυτική ομάδα, όσο και στον Δήμο Κέας, το Λιμεναρχείο και το Αστυνομικό Τμήμα της Κέας.
14°
