Ο Κωνσταντίνος Καϊμάκης γράφει την κριτική του για την ταινία «Πόνος και δόξα (Dolor y Gloria)» του Πέδρο Αλμοδόβαρ με τους Αντόνιο Μπαντέρας και Πενέλοπε Κρουζ.
O Σαλβαδόρ Μάγιο, ένας διάσημος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, βρίσκεται εγκλωβισμένος σε ένα βασανιστικό καλλιτεχνικό μπλοκάρισμα που επιβαρύνεται από τον εθισμό του στην ηρωίνη. Κλεισμένος στον εαυτό του προσπαθεί να συμβιβαστεί με την παρακμή και την κρίση που βιώνει μετά από τον πρόσφατο θάνατο της μητέρας του, ενώ ξεκλειδώνει με δυσκολία το κουτί των αναμνήσεων από την παιδική του ηλικία.
Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ στα 70 του νιώθει την ανάγκη να εξομολογηθεί στο κοινό του κάποιες αλήθειες από την προσωπική και καλλιτεχνική ζωή του. Σε ένα φιλμ που κάπως εύκολα θεωρήθηκε από μερίδα της κριτικής ως το δικό του «8μισι» ο σκηνοθέτης προβαίνει σε μια συγκινητική εξομολόγηση γύρω από τον εθισμό του στην ηρωίνη, τον πρώτο μεγάλο του έρωτα που συναντά απρόσμενα μετά από αρκετά χρόνια, τη στενή σχέση με τη μητέρα του, τα φτωχά παιδικά χρόνια στις «κατακόμβες» ενός ταπεινού χωριού, τον άγριο καθολικισμό, τη δίψα του για μάθηση. Στην πραγματικότητα ελάχιστα πράγματα που γίνονται στην ταινία αφορούν την κινηματογραφική καριέρα του τρομερού παιδιού από τη Λα Μάντσα, την πατρίδα του Δον Κιχώτη. Η ταινία στηρίζεται κυρίως σε μύχιες σκέψεις, βαθιά συναισθήματα αλλά κι έναν κάπως κεκαλυμμένο εγωκεντρισμό κάτω από το μανδύα της καλλιτεχνικής ιδιορρυθμίας. Το κάπως βαρύγδουπο «Πόνος και δόξα» ποντάρει πολύ στη μεστή και συγκρατημένη ερμηνεία του Μπαντέρας, ο οποίος κέρδισε το αντίστοιχο βραβείο στο φεστιβάλ των Καννών. Εκεί που ο Αλμοδόβαρ έχασε πάντως δίκαια τον Χρυσό Φοίνικα από τα σημαντικότερα «Παράσιτα». Η πειστική μεταμόρφωση του διάσημου πρωταγωνιστή έχει ως αποτέλεσμα να καταργείται ενίοτε το δικό του πρόσωπο και να αναδεικνύεται η μορφή του σκηνοθέτη του, εξαιρετικά ανθρώπινη αλλά και κάπως επιτηδευμένα εύθραυστη. Στο πρώτο μέρος φαίνεται καθαρά η ιδιορρυθμία ενός απαιτητικού και δύσκολου ανθρώπου που ζει «παράξενα» αφού μόνο έτσι ξέρει να κάνει. Αν δεχτούμε τη συνθήκη αυτή, τότε η παρακολούθηση της ταινίας μπορεί να είναι και μια απέραντα γοητευτική ή απολαυστική περιπέτεια. Το σημείο κλειδί πάντως είναι η σχέση του σκηνοθέτη με τη μητέρα του. Είναι ίσως οι μόνες στιγμές που ο «σιδερένιος» σκηνοθέτης από τη Μάντσα χάνει την πανοπλία της κυριαρχίας του και μένει γυμνός μπροστά στην αλήθεια της κάμερας. Η αφοπλιστική ειλικρίνεια της αμόρφωτης αλλά και τόσο σοφής μοδίστρας που θυσιάζει τα πάντα για να έχει ο γιος της ένα καλύτερο μέλλον, τον φέρνει αντιμέτωπο με τις ενοχές και τα λάθη μιας ζωής που δεν εκτίμησε όσο θα έπρεπε. Οι σκηνές με την ηλικιωμένη μητέρα του («συγνώμη που δεν ήμουν ο γιος που περίμενες» της λέει) είναι μακράν οι πιο δυνατές στην ταινία. Αλλά κι εκείνες που ως μικρό παιδί ψάχνει να βρει τη θέση του σε ένα κόσμο που μοιάζει απροσπέλαστος (με την Πενέλοπε Κρουζ στο ρόλο της νεαρής μητέρας του να δίνει πνοή στην ταινία) μαθαίνοντας στον αμόρφωτο εργάτη να διαβάζει, βρίσκουμε τα πρώτα σημάδια του εκκολαπτόμενου δημιουργού που πρόκειται να μεγαλουργήσει. Το φινάλε-έκπληξη είναι η απόδειξη της ιδιοφυΐας του καλλιτέχνη που έφερε το σινεμά στα μέτρα του (σε ελάχιστες σεκάνς διαφαίνεται το βιτριολικό χιούμορ του) προκειμένου να διηγηθεί τη δική του ζωή. Κυρίως, τη δική του αλήθεια.
14°
