Εικαστικα

Οι πλεκτοί πίνακες της Magdalena Abakanowicz στην Tate Modern

Η έκθεση που τρέχει αυτή τη στιγμή στο Λονδίνο μας συστήνει με μια πρωτοποριακή γλύπτρια. 

Νεκταρία Ζαγοριανάκου
6’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Magdalena Abakanowicz: Παρουσίαση της έκθεσης Every Tangle of Thread and Rope που φιλοξενείται στην Tate Modern.

Γεννημένη στην Πολωνία, η Magdalena Abakanowicz (20 Ιουνίου 1930 - Απρίλιος 2017) ήταν μια από τις πιο σημαντικές, ριζοσπαστικές καλλιτεχνικές μορφές της δεκαετίας του 1960. Η έκθεση της Tate Modern με τίτλο Every Tangle of Thread and Rope αναδεικνύει την υποβλητική δουλειά της ως γλύπτρια. 

H Magdalena Abakanowicz, τη δεκαετία του 1960, δημιούργησε εντυπωσιακά, μεγάλων διαστάσεων γλυπτά. Ήταν πρωτοποριακά. Ήταν πρωτότυπα. Ανατρέχοντας σε εκείνα τα χρόνια θα άξιζε να έβλεπε κανείς τις εκφράσεις στα πρόσωπα των ανθρώπων και των κριτικών τέχνης όταν σήκωσαν τα μάτια ψηλά και τα αντίκρισαν για πρώτη φορά. Εντυπωσιακά γλυπτά με έντονα χρώματα, είτε ολόμαυρα. Μια εντελώς καινούργια ιδέα. Δεν έμοιαζαν με τίποτα άλλο που είχε ήδη παρουσιαστεί. 

Το 1964 Η Πολωνή κριτικός τέχνης Elżbieta Żmudzka, γράφοντας στο περιοδικό Zwierciadło: «Πώς να ονομάσουμε τους πλεκτούς πίνακες της Magdalena Abakanowicz; Ίσως, Αμπακάνς;».

Η ιδέα άρεσε και τα μεγαλόσωμα γλυπτά βαφτίστηκαν με το όνομά της. «Abakan, Αμπακάν». Είναι υφαντά αφηρημένα με τρισδιάστατα σχήματα. Στις αίθουσες της Tate  Modern, κρέμονται από την οροφή, κι ίσως ο στόχος, στη δική μου άπειρη ματιά, ήταν να μοιάζουν με ένα δάσος που σε καλούσε κοντά του.

Η δημιουργός όμως έβλεπε τη δουλειά της ως προέκταση του εαυτού της. Τα Αμπακάν της έμοιαζαν, μοιάζουν και θα μοιάζουν συχνά με οργανικές, σωματικές μορφές, είτε με ένα όργανο του ανθρώπινου σώματος. Ο τρόπος που ο θεατής «θα διαβάσει» τις μεγαλόσωμες φιγούρες των Αμπακάν ποικίλει. Η ψυχολογική διάθεση και η ματιά του θεατή θα καταλήξουν. Η ίδια η καλλιτέχνης έχει πει: «Τα Abakans ήταν ένα είδος γέφυρας μεταξύ εμένα και του έξω κόσμου. Θα μπορούσα να περιβάλλω τον εαυτό μου με αυτά. Θα μπορούσα να δημιουργήσω μια ατμόσφαιρα στην οποία θα ένιωθα ασφαλής, γιατί ήταν ο κόσμος μου...»

Με τις φιγούρες της μετέτρεψε την ταπετσαρία από μια παραδοσιακή επίπεδη επιφάνεια σε κάτι μεγαλύτερο και πιο τολμηρό - ένα νέο είδος γλυπτικής. Αυτή είναι η πρώτη φορά από το 1975 που η Abakanowicz έχει μια μεγάλη έκθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο, με πολλές από τους πιο σημαντικούς Abakan της να εκτίθενται μαζί. 

Η έκθεση παρουσιάζει μια σπάνια ευκαιρία να εξερευνηθεί το εξαιρετικό σύνολο έργων. Πολλοί από τους πιο σημαντικούς Abakan έχουν συγκεντρωθεί σε μια έκθεση που μοιάζει με δάσος στον χώρο γκαλερί μήκους 64 μέτρων του κτηρίου Blavatnik στην Tate Modern. Η έκθεση διερευνά τη μεταμορφωτική περίοδο της Abakanowicz, όταν οι υφαντές φόρμες της βγήκαν από τον τοίχο και εγκαταστάθηκαν σε έναν τρισδιάστατο χώρο. Με αυτά τα έργα έφερε απαλές, ινώδεις φόρμες σε μια νέα σχέση με τη γλυπτική. Μια επιλογή από πρώιμα υφάσματα και τα ελάχιστα γνωστά σχέδιά της παρουσιάζονται επίσης.

Ήταν μια φιλόδοξη δημιουργός, ήθελε να «εξερευνήσει, να συμμετάσχει και να βρεθεί στον κόσμο». Η Abakanowicz γεννήθηκε σε μια πλούσια αριστοκρατική οικογένεια αλλά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι της ως αποτέλεσμα των γεγονότων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Παρά τις δύσκολες πολιτικές συνθήκες του κομμουνιστικού καθεστώτος και ως γυναίκα καλλιτέχνης, ταξίδευε συχνά για να παρακολουθήσει τις ατομικές της εκθέσεις στο εξωτερικό. Σημείωσε μια διεθνή καριέρα τη δεκαετία του 1960 και έγινε μια από τις πιο επιτυχημένες γυναίκες της Πολωνίας.

Η φύση είναι «ραμμένη» σε όλο της έργο. Παίζοντας μόνη της, ως παιδί, στα δάση κοντά στο σπίτι της, η Abakanowicz έβλεπε το περιβάλλον της. Είχε επίγνωση της σημασίας της σχέσης μας με τον φυσικό κόσμο, η οποία διαπερνούσε κάθε μέρος της πρακτικής της. Ως ενήλικας, ενσωμάτωσε στη δουλειά της υλικά από τρίχες αλόγου, κάνναβη, λινάρι και μαλλί, καθώς και βαμμένο σχοινί σιζάλ από λιμάνια.

Το 1990 επιλέχθηκε να αναπτύξει ένα δημόσιο έργο στο Παρίσι. Μετά από πολλά χρόνια έρευνας στην αρχιτεκτονική και τη βιωσιμότητα, δημιούργησε μια μεγάλη, ζωντανή, οικολογική αρχιτεκτονική, την οποία ονόμασε Arboreal Architecture.

Ήταν από τους πρώτους καλλιτέχνες που δημιούργησε «εγκαταστάσεις τέχνης». Δημιούργησε αυτό που αποκαλούσε «χώρους εμπειρίας», ένα νέο είδος έργου τέχνης, όταν δεν υπήρχε λέξη για την εγκατάσταση. Όταν τα υφαντά της βγήκαν από τον τοίχο και μεταφέρθηκαν στον τρισδιάστατο χώρο, ήταν μια ριζοσπαστική νέα προσέγγιση.

Η ίδια είχε πει: «Ποτέ δεν ένιωσα ότι το στούντιό μου ήταν μικρό, παρά μόνο όταν έπρεπε να μετακινήσω μεγάλα κομμάτια έξω από αυτό, έπρεπε να τα περάσω από το παράθυρο στον 10ο όροφο. Είχα μια τεράστια θέα από τα παράθυρά μου και έμενα περισσότερο σε αυτή τη θέα παρά στο δωμάτιο. Διανοητικά, βρισκόμουν ακόμα στα πολωνικά δάση, στην πολωνική χώρα, την οποία αγαπώ με πολύ δυνατό τρόπο, γιατί ξέρω κάθε τέλος, ξέρω κάθε φύλλο, ξέρω κάθε κομμάτι γρασίδι… Αυτός είναι ο κόσμος μου και δεν βγήκα ποτέ από αυτόν, από την παιδική μου ηλικία».

Το 1965, η  Magdalena Abakanowicz, διορίζεται καθηγήτρια στην Κρατική Ανώτατη Σχολή Πλαστικών Τεχνών στο Πόζναν και διδάσκει εκεί μέχρι το 1990. Το 2020 η σχολή μετονομάζεται σε Πανεπιστήμιο Τεχνών Magdalena Abakanowicz.

TATE MODERN, Bankside, London SE1 9TG
Διάρκεια της έκθεσης: Έως 21 Μαΐου 2023
Η έκθεση διοργανώθηκε από την Tate Modern σε συνεργασία με το Fondation Toms Pauli στο Musée cantonal des Beaux-Arts de Lausanne/Plateforme 10 και στο Henie Onstad Art Centre, Høvikodden.