Με αφορμή την ολοκλήρωση της έκθεσή του Déjà Vu (Στιγμές μιας Αναδρομής), ο εικαστικός Αλέξης Ταμπουράς, μέλος της underground αθηναϊκής, καλλιτεχνικής σκηνής, σχολιάζει την κατάσταση των πραγμάτων στην τέχνη και κατ’ανάγκη στην πολιτική.
Τι παρουσίασες στην έκθεσή σου στα Εξάρχεια;
Παρουσίασα δείγματα μιας μακρόχρονης πλέον ζωγραφικής πορείας, εκτός κατεστημένου, ανταποκρινόμενος σε μια εσωτερική ανάγκη, με μοχλό το σύνθημα: «αν όχι τώρα πότε;».
Παρατηρείται τελευταία μια υπερπληθώρα εικαστικών καλλιτεχνών στην Αθήνα τουλάχιστον. Πώς το σχολιάζεις αυτό;
Επιτρέψτε μου να απαντήσω με δύο γνωμικά, με πρώτο του φίλου μου Γιάννη Τσαρούχη «στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις» και το δεύτερο από το θησαυροφυλάκιο της λαϊκής σοφίας «και η μυλωνού τον άντρα της με τους πραματευτάδες». Αλλά επειδή αυτά ακούγονται λίγο πικρόχολα και, για να μην παρεξηγηθώ, πρέπει να παραδεχθώ, πως επιτέλους παρατηρείται, αναμφίβολα, μια αναζωπύρωση δημιουργικών τάσεων πρωτοφανούς έντασης, που αναζητούν διεξόδους, προκειμένου να εκφρασθούν. Και δεν βρίσκω λόγια ικανά να περιγράψουν πόσο σημαντικό είναι αυτό. Αρκεί να παραδεχθώ πως συχνά μένω άγρυπνος όλο το βράδυ από τον ενθουσιασμό μου. Ειδικά σε ό,τι αφορά το ενδιαφέρον που δείχνουν σήμερα οι νέοι σ’αυτή την υπόθεση της τέχνης. Διότι τέχνη σημαίνει πίστη στον άνθρωπο, πίστη και προσδοκία. Δεν ελπίζω τίποτε, προσδοκώ τα πάντα, απαιτώ τα ανθρώπινα.
Πρόσφατα, τα νερά στο χώρο της σύγχρονης Τέχνης ταράχθηκαν από την απόσυρση του κορυφαίου αμερικανού τεχνοκριτικού Ντέιβιντ Χίκεϊ, ο οποίος χαρακτήρισε τον κόσμο της σύγχρονης τέχνης ως «βαριά άρρωστο». Το έχεις υπόψη; Πώς το σχολιάζεις;
Ο Χίκεϊ έχει απόλυτο δίκιο. Επανεισάγει, με την στάση του αυτή, στην υπόθεση της τέχνης τους όρους μιας κοινής λογικής που έχουν χαθεί προ πολλού. Πάντως το ίδιο ακριβώς προσπάθησε να κάνει ο Πλήθων Γεμιστός για τα δημοσιονομικά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Σήμερα, ωστόσο, κανείς δεν τον θυμάται. Το Βυζάντιο δεν σώθηκε… Και ούτε και εμείς, στο καλλιτεχνικό στερέωμα, αν δεν συνέλθουμε ώστε να μπορέσουμε να διδαχθούμε από τα λάθη μας. Ο Χίκεϊ αποσύρθηκε γιατί αρνείται να παίξει το ρόλο του θηριοδαμαστή στο τσίρκο της διεθνούς αγοράς και αξιολόγησης της τέχνης.
Έχεις ασχοληθεί και εσύ με την αγορά της τέχνης στην Ελλάδα. Διατηρούσες επί μία δεκαετία δική σου γκαλερί. Τι αποκόμισες από αυτή την περιπέτεια;
Θα ακουστεί σαν ανέκδοτο. Παρόλη την αντίθεσή μου στο κατεστημένο της τέχνης, έστησα μια γκαλερί στο Σύνταγμα, επειδή μου δόθηκε η ευκαιρία να το κάνω. Πρόθεσή μου ήταν να βοηθήσω τους συναδέλφους μου έλληνες και ξένους που βρέθηκαν στην Ελλάδα. Πολλοί πίστεψαν πως τρελάθηκα. Άλλοι πως ξεπουλήθηκα. Ο Αλέξης Ακριθάκης, όμως, μου συμπαραστάθηκε και με στήριξε. Από το 1990 μέχρι το 2000 αφιέρωσα νυχθημερόν όλες μου τις δυνάμεις και ξόδεψα όλη μου την περιουσία μέχρι τελευταίας δεκάρας σε αυτό το εγχείρημα. Θεωρώ ότι ήταν το καλύτερο από όσα κατάφερα μέχρι τώρα στη ζωή μου και, αν χρειαζόταν, θα το επαναλάμβανα όλο από την αρχή. Όσον αφορά την αγορά της τέχνης στην Αθήνα, μπορεί κάποτε να γράψω ένα βιβλίο με εντολή να εκδοθεί μετά το θάνατό μου.
Είναι απλό. Μετά τον Εμφύλιο σχεδόν όλοι οι πνευματικοί άνθρωποι, από τη φύση τους ευάλωτοι, είχαν εξοντωθεί. Από τους επιζήσαντες οι αριστεροί κατέφυγαν πίσω από το «Σιδηρούν Παραπέτασμα» για να σωθούν και οι ελάχιστοι υπόλοιποι φυγαδεύτηκαν με πλοίο στη Γαλλία. Εδώ δεν απέμεινε κολυμπηθρόξυλο. Έτσι, αναγκαστικά, βάλαμε «τους λύκους να φυλάνε τα πρόβατα». Τα αποτελέσματα τα ζήσαμε. Τώρα μπροστά στον επικείμενο κίνδυνο, αυτοί οι λύκοι φόρεσαν προβιές και κρύφτηκαν μέσα στο κοπάδι φωνάζοντας «πού είναι ο λύκος; Πού είναι ο λύκος;» Και μερικά πρόβατα λένε «να αυτοί που θα μας σώσουν». Το έργο θα μπορούσε να ξαναπαιχτεί από την αρχή. Αλλά το πρόβλημα για αυτούς που επιθυμούν κάτι τέτοιο είναι η εξής «λεπτομέρεια»: ο λαός δεν είναι κοπάδι πρόβατα και ποτέ δεν υπήρξε, καθότι κάθε εξουσία απορρέει απ’ αυτόν. Μάλλον είναι ένας σοφός ελέφαντας και τώρα έχει εξοργιστεί και είναι έτοιμος να ισοπεδώσει τα πάντα για να σώσει τα παιδιά του που τα βλέπει μέσα στο καταχείμωνο να λιποθυμούν από την πείνα σε σχολεία χωρίς θέρμανση.
21°
