Aljoscha: Mια έκθεση - αντίδοτο στον πόλεμο και τους σκοτεινούς καιρούς

Ένα ροζ σύννεφο από λιωμένο fiber glass, επί τούτου επεξεργασμένο έτσι ώστε, πέραν των άλλων προσομοιώσεων που συνειρμικά φέρνει στο μυαλό, να παραπέμπει και σε μέρος της έλικας του ανθρώπινου DNA, αλλά και σε απεικόνιση των στοιχείων μιας εν εξελίξει χημικής αντίδρασης, ίπταται πάνω από το κεφάλι μου. 100% Aljoscha! Κάτω από τον αιθέριο υφασμένο ιστό του, δεξιά και αριστερά μου, κάποιοι ζωγραφικοί πίνακές του, καδραρισμένοι στους άσπρους τοίχους της γκαλερί Donopoulos International Fine Arts, μοιάζουν με αποκολλημένα κομμάτια που κατρακύλησαν ως εδώ από το διάστημα. Σαν εγκιβωτισμένα νεφελώματα αστρικής σκόνης που κατά έναν περίεργο τρόπο κατέληξαν στη Θεσσαλονίκη την ίδια Παρασκευή που η πόλη φλεγόταν από ενθουσιασμό για τα εγκαίνια του μετρό και τις τιμές της Black Friday.

Εδώ, λοιπόν, στην Pink Friday(!) των εγκαινίων της έκθεσης Celestial Bodies Guide Us Through Dark Times: Το πολυσύμπαν του καλλιτέχνη, φτιαγμένο από τα απαλά χρωματιστά και ημιδιαφανή σχήματα – σήματα κατατεθέντα των έργων του, ξεδιπλώνεται μπροστά μου σε κάθε βήμα.

Ματιά με τη ματιά, ο βιοϊσμός και η βιοηθική του, όπως ονοματίζει ο Aljoscha το θεωρητικό πεδίο και την πρακτική της έρευνάς του, αναπτύσσεται μέσα από τα οργανικά και συνθετικά υλικά, αποκαλύπτοντας τα υπαρξιακά, κοινωνικά αλλά και βιοεπιστημονικά θέματα που τον απασχολούν.

Οι ανεξοικείωτοι με το έργο του κατακλύζονται συνήθως από κατάπληξη. Τι είδους απεικονίσεις είναι αυτές; Για τον καλλιτέχνη, όμως, το ζήτημα στην τέχνη του δεν είναι μια απλή παράθεση εντυπωσιακά προσδιορισμένων ή απροσδιόριστων σπαραγμάτων, αλλά ο στοχασμός και η περισυλλογή. Πολλά χρόνια τώρα που τον παρακολουθώ, ο Aljoscha αφηγείται μια ουτοπική ιστορία μεταβάσεων ενός ανθρώπινου πολιτισμού που η μοίρα του δεν καθοδηγείται από τυφλή τύχη ή από επιτηδευμένες κινήσεις που έχουν για μοναδικό σκοπό το κέρδος, αλλά από τους κανόνες μιας ηθικής σοφίας.

«Καλώ τους θεατές να βιώσουν ένα μέλλον στο οποίο κάθε κύτταρο θα μπορούσε να συντεθεί σε ένα θεμέλιο ελπίδας, καλοσύνης και διαρκούς αναζήτησης, κατανόησης και αποδοχής». Ίσως η παραπάνω διευκρίνιση από πλευράς του να ήταν αυτή που έκανε πρόσφατα τον Πάπα Φραγκίσκο να κρατήσει στα χέρια του ένα από τα δημιουργήματα του καλλιτέχνη, ο οποίος συνηθίζει να στήνει παρόμοιες εγκαταστάσεις με αυτήν της θεσσαλονικιώτικης γκαλερί μέσα σε περιβάλλοντα εκκλησιαστικών ναών.

Υπεραισιόδοξα οπτιμιστής και ασυγκράτητα πασιφιστής, παρ’ όλα αυτά, ο Ουκρανός που ζει στο Ντίσελντορφ και έργα του φιλοξενούνται στο Βατικανό, σε ιδιωτικές συλλογές, στο Getty Center του Λος Άντζελες, όπως και σε μουσεία στη Λοζάνη, το Βερολίνο και στο δικό μας MoMus, δεν δίστασε να περάσει στην απέναντι όχθη, στον ζόφο και την κόλαση. Εγκαθιστώντας έργα του στο κεντρικό νοσοκομείο της πόλης Lozova στο Kharkiv της Ανατολικής Ουκρανίας, όπως και σε ένα σχολείο για παιδιά με ειδικές ανάγκες, ο Aljoscha επέστρεψε στον τόπο των παιδικών και νεανικών του χρόνων, καταθέτοντας εμπράκτως σαν καλλιτέχνης μια «χειρονομία» για τον πόλεμο επί του πεδίου. Από την ευδαιμονική μηχανική του Παραδείσου (άλλος ένας από τους αυτοπροσδιορισμούς που χρησιμοποιεί για τη δουλειά του), στο ερεβώδες των βομβαρδισμών. Από τα όνειρα για μια παγκόσμια κατάργηση του πόνου και τις εκθέσεις σε μουσεία, στα πεδία των μαχών και στην καθημερινή βιολογική δυστοπία των αντισφυξιογόνων μασκών και του πόνου.

Σκέφτομαι ότι ίσως τελικά αυτό το ροζ πάνω από τα κεφάλια μας να συμβολίζει την ελπίδα, την προσμονή, τη διακαή επιθυμία για μια επιστροφή στις συλλογικές πανανθρώπινες αξίες της καλοσύνης, της ειρήνης και φυσικά στο χρέος μιας επιστήμης να παράγεται μακριά από εργαστήρια που γεννούν ή εξοπλίζουν τέρατα.
«Συμφωνώ. Οι καιροί είναι κακοί, έτσι ηθελημένα προσπαθώ να αφήσω χαραμάδες αισιοδοξίας. Επέλεξα χρόνια ως πρακτική μια ουτοπική προσέγγιση. Δίνω προτεραιότητα στην ανάπτυξη μιας αισθητικής γλώσσας και ενός εννοιολογικού πλαισίου που εμπλέκεται με τη βιολογία, με ζητούμενο τη διασφάλιση από πλευράς των βιοεπιστημών ότι διεξάγονται με σεβασμό στην εγγενή αξία και την αξιοπρέπεια όλων των ζωντανών όντων».

Δημιουργώντας εγκαταστάσεις που ενσωματώνουν ζωντανούς οργανισμούς, η δουλειά του Aljoshca απευθύνεται σε εκείνους που παρακολουθούν τις εξελίξεις και επιζητούν από την τέχνη να καταγράφει τις σημαντικές αλλαγές στη συλλογική αντίληψη του κόσμου. Το σώμα του Celestial Bodies Guide Us Through Dark Times συνεχίζει τον διαρκή φιλοσοφικό στοχασμό ως προς την εξέλιξη, παράλληλα με την ουτοπική αναζήτηση μιας νέας Αρκαδίας, όπου η απόλαυση και η ευημερία είναι καθολική και απαραίτητη. Aljoscha 100%, δηλαδή, Aljoscha για άλλη μια φορά στη Θεσσαλονίκη, άρτι αφιχθείς μετά από ταξιδάκι αστραπή στους Δελφούς. «Το Δελφικό παράγγελμα “Γνώρισε τον εαυτό σου” βρίσκω πως χαρακτηρίζει τη δουλειά και τη φιλοσοφία μου. Άλλωστε νομίζω ότι κάθε ένας από εμάς είναι ένα σύμπαν και μια ξεχωριστή αναπαράσταση του κόσμου».

Aljoshca, Celestial Bodies Guide Us Through Dark Times
Donopoulos International Fine Arts, Αγίας Θεοδώρας 3