Το τέταρτο ΕΣΩ, η ημερίδα για το Interior Design & την Αρχιτεκτονική, μια συνεργασία του περιοδικού +DESIGN και της ηλεκτρονικής πλατφόρμας archisearch.gr, ανοίγει τις πόρτες του στις 17:30, την Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου στο μεγάλο αμφιθέατρο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Φέτος, η πόλη αποτελεί τον καμβά πάνω στον οποίο οι ομιλητές, άνθρωποι που προέρχονται από διαφορετικά δημιουργικά πεδία, θα ξεδιπλώσουν πτυχές του έργου τους. Από την σχέση αρχιτεκτονικής και φωτογραφίας του Γιώργη Γερόλυμπου, την παρουσίαση του νέου κτιρίου της Ακαδημίας Αθηνών της Ρένας Σακελλαρίδου των SPARCH Architects και την επανερμηνεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής μέσω ενός νέου σχεδιαστικού λεξιλογίου του Κωνσταντίνου Λαμπρινόπουλου των Klab Architects μέχρι τον διάλογο κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού με αφορμή την εταιρεία αυτοκινήτων Volvo Cars του Δημήτρη Κολιαδήμα των Designers United, την Θεσσαλονίκη του Πρόδρομου Νικηφορίδη και του Bernard Cuomo και τον σχεδιασμό σε πολλαπλές κλίμακες του Σταύρου Παπαγιάννη των Stage Design Office.
Ειδικοί προσκεκλημένοι στο φετινό ΕΣΩ είναι η διάσημη Ιταλίδα σχεδιάστρια Carlotta de Bevilacqua η οποία θα κλείσει την ημερίδα, επικεντρώνοντας στο φωτισμό και η Μαριάνθη Τατάρη του ολλανδικού γραφείου UNStudio που θα μιλήσει για την «Μεγάλη Λεπτομέρεια». Η Μαριάνθη Τατάρη αποφοίτησε το 2012 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έλαβε το 2004 το Master of Architecture, με ειδίκευση στο Metropolitan Research and Design, από το SCI-ARC, στο Λος Άντζελες. Από το 2007 συνεργάζεται με τους UNStudio ως senior architect. Με την τελευταία είχα την χαρά να συνομιλήσω λίγες μέρες πριν την διάλεξή της στο φετινό ΕΣΩ.
UNS12: Raffles City, Hangzhou, China, 2008-2016
Θεσσαλονίκη–Λος Άντζελες-Άμστερνταμ: μια διαδρομή για σπουδές που καταλήγει, το 2007, στην συνεργασία σου με τους UNStudio, που σημαίνει Ενωμένο Δίκτυο, υπονοώντας το πνεύμα συνεργασίας του αρχιτεκτονικού στούντιο. Πώς είναι να συνεργάζεσαι με διακεκριμένους αρχιτέκτονες όπως ο Ben van Berkel και η Caroline Bos;
Το όνομά του φανερώνει πραγματικά τη διάθεση για συνεργασία. Ενώ μεγαλώνει, συνεχίζει με τη διάθεση ενός στούντιο και την καθοδήγηση ως προς την αρχιτεκτονική και το design από τον Ben van Berkel και ως προς τον αστικό σχεδιασμό από την Caroline Bos. Αντλώντας ενέργεια από τα άτομα που έρχονται συνεχώς από όλο τον κόσμο στο γραφείο, προσπαθούμε να γίνουμε ένα δοχείο ανταλλαγής γνώσης. Έχουμε δημιουργήσει 4 πλατφόρμες που αφορούν σε εξειδικευμένα θέματα πρακτικής του αντικειμένου μας που έχουν να κάνουν με τη βιωσιμότητα, την εφευρετικότητα στη χρήση υλικών, τις καινοτόμες μορφές οργάνωσης και τις έξυπνες παραμέτρους σχεδιασμού. Όλοι συνεισφέρουμε στον κοινό ιστότοπο με πληροφορίες που αντλούνται από την εμπειρία που αποκτούμε από κάθε έργο μας.
UNS04: Qatar Integrated Railway, Doha, Qatar, 2012 @Qatar Railways Company, designed by UNStudio
Με τον αμφίσημο τίτλο «Μεγάλη Λεπτομέρεια», η διάλεξή σου στο φετινό ΕΣΩ, εστιάζει στο γεγονός ότι «οι λεπτομέρειες στον σχεδιασμό μπορούν να μεταλλάξουν συνθετικές ιδέες». Πώς αυτό οπτικοποιείται στα έργα των UNStudio;
Με τους παρόντες οικονομικούς, τεχνολογικούς, οικολογικούς, πολιτικούς περιορισμούς ως προς την αρχιτεκτονική, τα έργα μας χρειάζονται μια ισχυρή ιδέα γύρω από την οποία χτίζουμε την εννοιολογική, χωρική, υλική και κατασκευαστική υπόσταση της πρόταση μας. Στην πορεία των έργων των UNStudio γίνεται φανερό ότι η έννοια της «μεγάλης λεπτομέρειας» δε συνδέεται με συγκεκριμένη αναφορά σε κλίμακα ή χρήση. Για παράδειγμα το twist χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σαν οργανωτική χειρονομία των ροών που συγκλίνουν στον κεντρικό χώρο του σταθμού στο Άρνεμ. Στη συνέχεια αποτέλεσε την κεντρική σκάλα στο μουσικό χώρο του Graz, και μέχρι πρόσφατα την εργονομική λεπτομέρεια για ένα χερούλι πόρτας που τελικά φέρει και το όνομα «twist».
Από τον ρευστό σχεδιασμό του λοφτ ενός συλλέκτη στο Μανχάταν μέχρι τα δαιδαλώδη εσωτερικά του πολυκαταστήματος Galleria στην Κορέα. Πού βρίσκεται εδώ η «Μεγάλη Λεπτομέρεια»;
Σε αυτά τα δύο διαφορετικά έργα η οροφή αποτελεί το κοινό σημείο αναφοράς στη «Μεγάλη Λεπτομέρεια». Στο λοφτ η οροφή χρησιμοποιείται ως εργαλείο οργάνωσης του εξαιρετικά χαμηλού παραλληλεπίπεδου χώρου. Βασισμένοι στη ζωή και το εικοσιτετράωρο του ιδιοκτήτη, δημιουργήσαμε τη διαφοροποίηση ανάμεσα σε προσωπικό, εκθεσιακό και χώρο βιβλιοθήκης. Οι τοίχοι συμμετέχουν στη συνθετική κίνηση που καθορίζει η οροφή. Στο πολυκατάστημα Galleria, η οροφή χρησιμοποιείται για να δώσει μια διαφορετική κλίμακα στο πολυόροφο αίθριο. Ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται την παρουσία τεσσάρων επιπέδων, αντί για τους συνολικά εννιά ορόφους, που τον προσανατολίζουν και προσελκύουν ανοδικά. Και στις δυο περιπτώσεις η οροφή αποτελεί την κυρίαρχη ιδέα και είναι εξοπλισμένη με όλες τις χωρικές, κοινωνικές και τεχνολογικές συνιστώσες των διαφορετικών φαινομενικά χώρων.
Τα περισσότερα έργα σας συνδυάζουν δημιουργικά την αλγοριθμική μαγεία του παραμετρικού σχεδιασμού. Πόσο πιστεύεις ότι αλλάζουν την αρχιτεκτονική οι ψηφιακές τεχνολογίες, η τρισδιάστατη εκτύπωση και γενικά οι τεχνολογίες αιχμής;
Οι UNStudio ήταν πάντα από τους πρωτοπόρους στη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών στο σχεδιασμό των κτιρίων. Από την εποχή της ψηφιακής πρωτοπορίας στα τέλη της δεκαετίας του 90 που το διάγραμμα αποτελούσε το κύριο μέσο απεικόνισης μέχρι τώρα, έχουν γίνει άλματα στη χρήση ψηφιακών μέσων. Πλέον ο παραμετρικός σχεδιασμός έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του τρόπου σκέψης, απεικόνισης και παραγωγής των έργων μας. Η σχεδιαστική διαδικασία μέσω παραμετρικών εργαλείων, και η συνεχής επαλήθευση των διαφορετικών σχεδιαστικών επιλογών μέσω της τρισδιάστατης εκτύπωσης προπλασμάτων, μας βοηθούν να είμαστε πιο σίγουροι για το επιθυμητό αποτέλεσμα και να ανταποκρινόμαστε ταχύτερα στις διαφορετικές απαιτήσεις. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνουμε τη βελτιστοποίηση της ιδέας και την ενσωμάτωση της σε αποδοτικές κατασκευαστικές προτάσεις.
Έχεις ενεργό και σημαντικό ρόλο στο έργο του Εθνικού Σιδηροδρομικού Δικτύου του Κατάρ, ένα έργο που περιλαμβάνει περίπου 35 σταθμούς στην πρώτη φάση και 60 στην δεύτερη για το νέο δίκτυο του Μετρό στην Ντόχα. Πόσο δύσκολος είναι ο σχεδιασμός ενός έργου τόσο μεγάλης κλίμακας που εστιάζει ταυτόχρονα στις επιμέρους λεπτομέρειες;
Για το σχεδιασμό της αρχιτεκτονικής ταυτότητας ενός έργου τέτοιου μεγέθους και σημασίας, χρειάστηκε ένα ισχυρό όραμα που να συγχωνεύει το παρελθόν και το μέλλον του Κατάρ: ένα πλαίσιο ιδεών με αναφορά στη μορφή, την υλικότητα, την κοινωνικότητα και τη βιωσιμότητα της πρότασης μας. Με τη χρήση επαναλαμβανόμενων στοιχείων, που οργανώνονται και συναρμολογούνται ανάλογα με τις διαστάσεις του κάθε σταθμού, ήταν δυνατό να δημιουργηθεί μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική ταυτότητα με οπτική συνοχή και άμεση αναγνωρισιμότητα. Αναπτύξαμε έναν εκτενή τόμο για την Αρχιτεκτονική Ταυτότητα του δικτύου, μια σειρά από οδηγίες σχεδιασμού, αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες και προδιαγραφές υλικών. Συνδυάσαμε τις τοπικές συνιστώσες με τη συνολική ταυτότητα και προσαρμόσαμε παραμετρικά παράγοντες όπως ο προσανατολισμός, η διείσδυση του φωτός, η ροή των επιβατών, τα κατασκευαστικά στοιχεία κλπ σε ένα πολύπλοκο αλλά εξαιρετικά πειθαρχημένο σύστημα.
Σχεδιάσατε μια εντυπωσιακή όψη στο πολυκατάστημα Galleria στην Κορέα: μια οπτική ψευδαίσθηση που δημιουργεί ένα φωτεινό κυμάτισμα που αλλάζει αναλόγως με την οπτική γωνία του θεατή. Πόσο σημαντική είναι η πρώτη εντύπωση, η «δυναμική εικόνα» σε ένα αρχιτεκτονικό έργο;
Στους UNStudio πιστεύουμε στη δύναμη του κτιρίου που ωθεί τον επισκέπτη να θέλει να επιστρέψει, ώστε να βιώσει μια διαφορετική εμπειρία. Αυτή τη διαδικασία την ονομάζουμε «after image»και αποτελεί έναν από τους κυρίους μας στόχους στην αρχή του σχεδιασμού. Χρησιμοποιούμε δηλαδή εργαλεία όπως η ασυμμετρία, η γεωμετρία, τα οπτικά εφέ, που φέρνουν μια πολλαπλότητα στην ανάγνωση του χώρου και προκαλούν την ατομική, κοινωνική και αστική διάδραση.
Πρόσφατα σχεδιάσατε ένα Πύργο Παρατηρητήριο, μια μελέτη μιας υβριδικής κατασκευής με την βέλτιστη εφαρμογή ενός ειδικού σκυροδέματος υψηλής απόδοσης. Πόσο σημασία δίνετε στην έρευνα και στον πρωτοπόρο σχεδιασμό;
Το γραφείο επενδύει στην εξειδικευμένη εμπειρία που πηγάζει από τα έργα που αναλαμβάνει εφαρμόζοντας την σε συνεργασίες και ερευνητικά προγράμματα, είτε με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είτε με εταιρίες που ενδιαφέρονται για την καινοτομία. Η προσπάθεια μας επιδιώκει τη διεύρυνση του πεδίου ενασχόλησης μας μέσα από τη διαφορετική ματιά και εξειδίκευση των συνεργατών μας και τη δημιουργία νέων πόλων έλξης με άλλα «μη-αρχιτεκτονικά» πεδία.
Πώς θα χαρακτήριζες τη δική σου αρχιτεκτονική; Υπάρχουν εμφανή ίχνη της μεσογειακής κουλτούρας ή η σύγχρονη αρχιτεκτονική ακολουθεί τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης;
Η ευαισθησία και η διαίσθηση πηγάζει από τις εμπειρίες μας. Είναι αναπόφευκτη η επιρροή από τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης. Το θέμα είναι ποιο είναι το ιδιαίτερο φίλτρο που διαφοροποιεί το μυαλό του καθενός. Πιστεύω, η έννοια της απροσδόκητης προοπτικής, που ίσως πηγάζει από την αστική και γεωγραφική ποικιλομορφία στην οποία μεγαλώσαμε, αποτελεί εργαλείο που μ’αρέσει να εξερευνώ.
Το Amsterdam διευκολύνει. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις ένα υπόβαθρο που να σε υποστηρίζει ως προς την καθημερινότητα, τη δημιουργικότητα, την ξεκούραση. Είναι φτιαγμένο έτσι ώστε παρόλη την ένταση που μπορεί να έχει η ζωή μας μπορεί και προσφέρει μια ανέμελη ποδηλατάδα προς τη δουλειά, μια από τις πιο ενημερωμένες σκηνές μόδας, τέχνης, μουσικής. Αυτό που με συναρπάζει στην Ολλανδία είναι η σχέση με το νερό. Συνηθίζεις την ύπαρξη του νερού που σε συνοδεύει σε κάθε σχεδόν δραστηριότητα. Βρίσκω μεγάλο ενδιαφέρον σε όλους τους τρόπους που οι Ολλανδοί έχουν αυτονόητα συνηθίσει να σκαρφίζονται στα υδάτινα τους όρια, από αστικές καινοτομίες μέχρι αντιπλημμυρικά φράγματα.
Ποια έργα των UNStudio ξεχωρίζεις;
Ένα από τα έργα που σχημάτισαν τον τρόπο σκέψης μου κατά την αποφοίτηση μου από το ΑΠΘ ήταν ο διαγωνισμός των UNStudio για το IFCCA στη Νέα Υόρκη. Η απόπειρα αποτύπωσης της μορφολογίας ενός κτιρίου μέσα από τις ροές ανθρώπων αποτελεί μια από τις φαντασιώσεις των αρχιτεκτόνων. Ο διαγωνισμός δεν κερδήθηκε και η πρόταση έμεινε στη θεωρία αλλά παραμένει μια πολλή ενδιαφέρουσα απόπειρα.
Υπάρχει κάποιος αρχιτέκτονας που εκτιμάς ιδιαίτερα;
Εκτιμώ διάφορες στιγμές από διαφορετικούς αρχιτέκτονες: την άνεση χειρονομίας του Oscar Niemeyer, την καθαρότητα γραμμής και τη σχέση με το τοπίο του Άρη Κωνσταντινίδη, την χωρική καθαρότητα των SANAA, και πολλούς άλλους.
Τι βιβλία ξεφυλλίζεις και τι μουσική ακούς σχεδιάζοντας;
Ακούω ένα online σταθμό της Θεσσαλονίκης, εκτιμώ πολύ την επιλογή της μουσικής διατηρώντας μια επαφή με τα δρώμενα. Βιβλία έχω ανοιχτά πολλά αυτή τη στιγμή, ένα για την ιστορία του Amsterdam ως την πιο φιλελεύθερη πόλη του κόσμου και ένα για την ανατροφή δίγλωσσων παιδιών, θέματα που με απασχολούν αυτήν την εποχή.
Η ελληνική αρχιτεκτονική την τελευταία δεκαετία γίνεται ολοένα και πιο εξωστρεφής, εμπλουτίζεται από πολλούς νέους αρχιτέκτονες που σπούδασαν και δούλεψαν στο εξωτερικό και από τις προσπάθειες πολλών γραφείων να δραστηριοποιηθούν εκτός των συνόρων τις Ελλάδας. Παρατηρείται μια προσπάθεια εξομάλυνσης της ψαλίδας μεταξύ της ‘κατασκευής’ και της ακαδημαϊκής αρχιτεκτονικής, ίσως από τη μια πλευρά λόγω της κρίσης αλλά και της ευρείας επικοινωνίας μέσω των social media, αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα και οι πελάτες και το κοινό ενδιαφέρονται για λύσεις που δεν ακολουθούν την πεπατημένη.
Σκέφτεσαι να επιστρέψεις στην Ελλάδα;
Έχοντας μετακινηθεί πολύ συνειδητοποιώ ότι πάντα υπάρχει ένα επόμενο βήμα, μια καινούρια αρχή και φυσικά η Ελλάδα παραμένει ένας από τους μελλοντικούς στόχους, ως καινούρια αρχή.
Μαριάνθη Τατάρη
Info:Hμερίδα για το Interior Design & την Αρχιτεκτονική
16°
