Όλοι έχουμε δικαίωμα στην πολυτέλεια

Η εξίσωση των καιρών: chic + economy = chiconomy. Τι είναι; Ένας ντεκό νεολογισμός; Μια νέα αρχιτεκτονική φιλοσοφία; Η νέα τάση στο interior design; Το τελευταίο trend του βιομηχανικού σχεδιασμού; Μέσα στην οικονομική κρίση, η φετινή άνοιξη επαναπροσδιορίζει τις αξίες της ζωής, του στιλ, του σχεδιασμού και της κατανάλωσης και προτάσσει τις αρετές της Νέας Chiconomίας!

Τα νέα δεδομένα

Αν στο ταγκό χορεύουν δύο, το χορό στο ντιζάιν της σημερινής εποχής τον σέρνουν τρεις: ο σχεδιαστής που οραματίζεται το νέο chic, ο κατασκευαστής που υλοποιεί με οικονομικά υλικά κι ο αγοραστής που αλλάζει καταναλωτικές συνήθειες επενδύοντας στη νέα φιλοσοφία. Τέρμα οι εξτραβαγκάντ υπερβολές, στοπ στα ακριβά υλικά, όχι στην καταναλωτική ασωτία.

Στις σημερινές δύσκολες εποχές οι πρωτοποριακές ιδέες δεν γεννιούνται για να κρατούν μία σεζόν ή να λανσάρονται ως the latest trend, αλλά για να έχουν μακρά διάρκεια και αντοχή, τόσο κυριολεκτικά όσο και στιλιστικά. Το «τώρα αλλά και για πάντα» γίνεται η σημαία της νέας chiconomίας, συγχωνεύοντας τις έννοιες “contemporary” και “classic” design εις σάρκαν μίαν. Αυτό δηλαδή που απαιτούν και οι καταναλωτές: ειλικρινές, progressive, αυθεντικό και κυρίως διαχρονικό design, αντικείμενα του σήμερα που θα αντέχουν και αύριο.

Less honey, less money

Μπροστά στον κίνδυνο του “no honey, no money”, σήμερα οι ντιζάινερς διαλέγουν το “less honey, less money”. Τρανό παράδειγμα η stararchitect Ζάχα Χαντίντ. Ποιος κοινός θνητός, εκτός από τους σεΐχηδες του Ντουμπάι και του Άμπου Ντάμπι, έχει τα billions να της παραγγείλει μακέτα για το φτωχικό του; Κανείς! Πόσοι όμως άνθρωποι μπορούν να αγοράσουν τα ανακυκλώσιμα από PVC παπούτσια που σχεδίασε για τη βραζιλιάνικη eco-vegan εταιρεία Melissa; Millions! Στο χορό μπήκε και ο συνάδελφος της Χαντίντ, επίσης πανδιάσημος αρχιτέκτονας, Ρεμ Κούλχας, που σχεδίασε για τη United Nudes παπούτσια που παραπέμπουν σε αρχιτεκτονικό έργο, με κάθε τακούνι να αποτελεί εμπειρία και με τιμή που δεν φέρνει ταμπλά.

Οι σταρ του interior design

Μια κατηγορία μόνος του, το τρομερό παιδί της γαλλικής μόδας Jean - Charles de Castelbajac λάνσαρε, εκτός από ρούχα και εξοπλισμό σκι για τη Rossignol, μέχρι έπιπλα κήπου για τη Fermob, φλιτζανάκια του καφέ και πιατάκια για γλυκό, τα οποία μπορείς να βρεις στο “Shop” της Ερμού.

Παραστρατώντας από την τέχνη του και προχωρώντας σε ζυμώσεις με τη μόδα, ο Ρον Άραντ μετέφρασε σε τσάντα για τη Notify Jeans τη φουτουριστική του –σήμα κατατεθέν– πολυθρόνα. Φύσει ρηξικέλευθος και γνήσιος επαναστάτης, ο Καρίμ Ρασίντ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα: Συνεργαζόμενος με τη δική μας Neoset δημιούργησε μια νέα σειρά παιδικών επίπλων, που αντανακλά πάνω της  το αστραποβόλο ταλέντο που τον καθιέρωσε σαν ένα από τους μεγαλύτερους ντιζάινερς παγκοσμίως, ενώ οι τιμές της δίνουν τη δυνατότητα σε όλο τον κόσμο να την αποκτήσει. Στο ίδιο μήκος κύματος, η Πάολα Ναβόνε σχεδίασε για τη Habitat μια ευρεία γκάμα αντικειμένων που περιλαμβάνει από σαλατιέρες μέχρι καναπέδες.

Αισιοδοξία, το νέο “trend”

Μόνο η πίστη σε ένα καλύτερο μέλλον μπορεί να νικήσει την αγωνία για το μέλλον. Ασπαζόμενοι μία από τις βασικές αρχές των φουτουριστών του 1909, ο Καρίμ Ρασίντ, ο Φίλιπ Σταρκ, ο Φρανκ Γκέρι, ο Ρον Άραντ και οι υπόλοιποι θιασώτες του φουτουριστικού σχεδιασμού σήμερα συνεχίζουν να σχεδιάζουν με επιμονή στις καμπύλες, τα ρέοντα σχήματα, το λαμπερό ή υπαινικτικό φως, μπολιάζοντας ταυτόχρονα την υπερμοντέρνα και high-tech αισθητική τους με ποίηση. Το μήνυμά τους είναι σαφέστατο: η αντιμετώπιση της κρίσης δεν έχει να κάνει μόνο με την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών, αλλά και με την αισιοδοξία και την ελπίδα που μπορεί να γεννήσει η ίδια η φόρμα. Μετάφραση: αγοράζοντας για το σπίτι σου το φωτιστικό Cadmo του Καρίμ Ρασίντ για την Artemide, δεν αλλάζεις μόνο την ατμόσφαιρα του σπιτιού σου αλλά και την ίδια την ψυχολογία σου. Θαυμάζοντας ως επισκέπτης τους όγκους και τις ακτινοβολίες των κτιρίων του Γκέρι, είσαι σίγουρος πως όλα θα πάνε καλά.

Ένα μεγάλο κομμάτι του chiconomy σχεδιασμού είναι φουτουριστικό και πρεσβεύει το «θρίαμβο του ανθρώπου απέναντι στις καταστάσεις», καθώς και την «πλήρη ανανέωση της ανθρώπινης ευαισθησίας», όπως διατράνωσε στις αρχές του 20ού αιώνα, εξίσου μεταιχμιακή εποχή αβεβαιότητας και φόβου, ο «εφευρέτης» και κωδικοποιητής του φουτουρισμού Φίλιπο Τομάσο Μαρινέτι.

Real design for real people

Ο πολύς Τομ Ντίξον στην περσινή σειρά του “Back to Basics - Utility” ξαναθυμάται τη βασική αρχή του design: υπάρχει για να δίνει λύσεις στα προβλήματα της καθημερινότητας. Η ομολογία του φιλόσοφου Καρίμ Ρασίντ δίνει τη γραμμή: «Πρέπει να πούμε όχι στις υπερβολές. Δεν πιστεύω στο χρυσό, στο ασήμι, στο μάρμαρο. Πολυτέλεια δεν είναι τα χρήματα. Είναι ο ελεύθερος χρόνος, η ψηφιακή εποχή, οι μηχανές αναζήτησης, η υπεύθυνη κοινωνική συμπεριφορά κατά το σχεδιασμό, η θέαση του κόσμου με έναν άλλον τρόπο».

Τι σημαίνουν στην πράξη όλα αυτά; Επιστροφή στην ουσία, ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός, εξορθολογισμός της παραγωγής, αλλαγή στην ποιότητα και την ποσότητα των προσφερόμενων ντιζαϊνάτων προϊόντων. Η νέα γενιά καταναλωτών ταυτίζει πλέον την επιθυμία με την ανάγκη, ζητώντας από τα αντικείμενα μικρή διάσταση (βλέπε συλλογή Boxed από την εταιρεία SCP), απλότητα, λειτουργικότητα, αξιοπιστία κι ευκολία στη χρήση.

Νέα υλικά

Μια ιδέα έχει την ίδια σημασία με την εκτέλεσή της. Σήμερα, επομένως, δεν μετρούν μόνο τα ιδεολογικά μανιφέστα και ο «σούπερ ουάου» σχεδιασμός, αλλά και τα υλικά κατασκευής, τα οποία πρέπει να είναι εναρμονισμένα με τις νέες παγκόσμιες αξίες: να είναι οικολογικά αλλά και χαμηλού κόστους. Στο περσινό Σαλόνι του Μιλάνου (Salone Internazionale del Mobile) με το χαρακτηριστικό τίτλο “Antidote to credit crunch” («αντίδοτο στην έλλειψη ρευστού», σε ελεύθερη μετάφραση), οι εταιρείες έδειξαν να παρακολουθούν το πνεύμα των καιρών. Νέος σχεδιαστικός προσανατολισμός και νέες πρώτες ύλες, μια κίνηση επιβαλλόμενη προκειμένου να επιτευχθούν χαμηλότερα κόστη, αντοχές και οικολογική συμπεριφορά.

Το ανακυκλώσιμο πλαστικό κυριαρχεί (Kartell, Regis) γιατί είναι φτηνό και ταυτόχρονα ανθεκτικό. Από κοντά και μια ποικιλία συνθετικών υλικών που απαιτούν το μίνιμουμ της ενέργειας για την παραγωγή τους, καθώς και το all time classic ξύλο. Κάποιοι νέοι σχεδιαστές, τέλος, δεν διστάζουν να προτάξουν τις κατασκευαστικές αρετές του χαρτιού. Όπως η Camper, που παρουσίασε τη νέα σειρά παπουτσιών από ανακυκλωμένο χαρτί, αλλά και η καναδέζικη Molo Design, που τα χαρτονένια κι ευέλικτα έπιπλά της κερδίζουν όλο και περισσότερους θιασώτες μπαίνοντας σε σπίτια αλλά και στο MoMA.

Τα πραγματικά «θέλω»

Οι άνθρωποι περνούν ολοένα και περισσότερο χρόνο εντός. Στο σπίτι όχι μόνο χαλαρώνουν και αναπαύονται, αλλά επιπλέον δουλεύουν ή διασκεδάζουν, δεξιώνονται ή δημιουργούν. Η ρήση «απόψε θα βγω μέσα» ακούγεται πιο συχνά από ποτέ, όπως επίσης και η παραδοχή πως η οικονομική ανάκαμψη αργεί. Επομένως οι αυθόρμητες αγορές, οι εκτροχιασμένες πιστωτικές, οι έντονες επιθυμίες, οι αλόγιστες σπατάλες και οι παραδοσιακές καταναλωτικές συνήθειες των 00s έλαβαν τέλος. Σε συνδυασμό με το ότι οι καταναλωτές έχουν συνειδητοποιήσει πως η τιμή και η αξία ενός προϊόντος δεν είναι ταυτόσημες έννοιες, κινούνται υποψιασμένοι: από την εποχή τού «το θέλω, το πληρώνω», περάσαμε στην εποχή «τι πραγματικά θέλω». Η επαναξιολόγηση των αναγκών καθώς και η επισταμένη έρευνα αγοράς θεωρούνται πλέον δεδομένες. Οι αγορές μέσω ίντερνετ ανεβαίνουν σταθερά, ενώ όλο και περισσότεροι είναι διατεθειμένοι να περιμένουν υπομονετικά τις ατελείωτες ουρές μπροστά στα ταμεία των big stores τύπου ΙΚΕΑ, Muji, Leroy and Merlin, Praktiker: το sur mesure και οι παραγγελίες στους μαραγκούς απαιτούν υψηλούς οικονομικούς προϋπολογισμούς, ενώ οι αλυσίδες έχουν τα πάντα και συμφέρουν.

 

«Πράσινα» σπίτια

Το σπίτι που χτίζεται ή ανακαινίζεται σήμερα οφείλει να είναι οικολογικό και αποδοτικό. Ίσως κοστίζει λίγο ακριβότερα στην κατασκευή, όμως είναι η καλύτερη επένδυση αφού εγγυάται γρήγορη απόσβεση. Τα κτίρια που σχεδιάζονται σύμφωνα με τις νέες αρχές της αρχιτεκτονικής φτιάχνονται κυρίως από ξύλο, πέτρα και γυαλί, διαθέτουν ειδικές κατασκευές για συλλογή και χρήση-ανακύκλωση του νερού της βροχής, εκμεταλλεύονται στο έπακρο την ηλιακή ενέργεια, ενώ ο αερισμός, ο δροσισμός και ο φωτισμός τους είναι φυσικός. Από τον Αφρικανό Πίτερ Ριτς, νικητή του 2ου Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Φεστιβάλ της Βαρκελώνης μέχρι το βραζιλιάνικο γραφείο Mareines + Patalano Arquitetura, και από την Όπερα του Όσλο έως το ξενοδοχείο “H20tel” στην Ολλανδία, η «πράσινη» αρχιτεκτονική δεν είναι πια σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή κτήμα ολίγων, αλλά προσιτή και συμφέρουσα για όλους.

Passion for (chiconomy) fashion

Οι άνθρωποι της μόδας δεν περίμεναν την οικονομική κρίση για να εκδημοκρατίσουν τα προϊόντα τους από πλευράς τιμής. Ίσως οξυδερκέστεροι, ίσως βλέποντας την επιτυχία αλυσίδων τύπου “Zara” ή “Topshop”, είχαν αντιληφθεί από πολύ νωρίς την ανάγκη να απευθυνθούν σε βαλάντια πέραν μιας περιορισμένης οικονομικής ελίτ που θέλει, και κυρίως μπορεί, να αποκτήσει τα πάντα. Στη λογική αυτή προέκυψαν οι εμπορικές, «δεύτερες» σειρές. Ο μεγάλος Τζόρτζιο Αρμάνι είχε λανσάρει ήδη από το 1981 την πιο προσιτή σειρά Εmporio Αrmani, ο Μoschino διατράνωσε την πίστη του στο Cheap & Chic, ο Μαρκ Τζέικομπς, μετά τη Marc by Marc Jacobs, προέκτεινε το κόνσεπτ με τη δημιουργία και «τρίτης» σειράς, της Μarc3, ενώ οι Στέλα ΜακΚάρτνεϊ, Viktor & Rolf, Comme des Garçons, Καρλ Λάγκερφελντ, Μάθιου Γουίλιαμσον, Τζίμι Τσου, στην προσπάθειά τους να περάσουν στα μεγάλα ακροατήρια και να σαγηνεύσουν τις μάζες, συνεργάστηκαν με την “H&M” και ξεπούλησαν.

Ένα πράγμα και καλό

Ως γνωστόν, το φτηνό είναι ακριβό, οπότε κάνω οικονομία σε καιρούς κρίσης δεν σημαίνει αγοράζω «της μιας δραχμής» και κινέζικες απομιμήσεις. Μπορεί να σημαίνει και ξοδεύω, αγοράζοντας όμως «ένα πράγμα και καλό». Κάθε «κανονικό» σπίτι χρειάζεται μερικές πινελιές γκλαμ, έστω και οικονομικού, μερικά ιδιαίτερα κομμάτια, ενίοτε συλλεκτικά, που φωνάζουν στη διαπασών την ποιότητα, το στάτους, τη μοναδικότητά τους. Είναι τα λεγόμενα και «αγαπημένα αντικείμενα» με τη μεταφυσική διάσταση, που σε εμποδίζουν να τους αντισταθείς και σου επιβάλλουν συναισθηματικό δέσιμο. Η φετινή chiconomy άνοιξη επιβάλλει τέτοιου είδους συμβολικές πράξεις γενναιότητας: η απόκτηση ενός «αγαπημένου και ποθητού αντικειμένου», κάτι πραγματικά σπουδαίου και ακτινοβόλου, σημαίνει έξαψη που θα κρατήσει για καιρό και κυρίως αισιοδοξία. Γιατί, πέραν των άλλων, chiconomy σημαίνει πως (ακόμα και στο μαύρο σήμερα) δικαίωμα στην –έστω καταναλωτική– ευτυχία έχουν όλοι.

Μποστάνι στο μπαλκόνι!

Chiconomy urban living σημαίνει επαναπροσδιορισμό της λέξης «εξοχή», αφού η οικονομική κρίση περικόπτει τις συχνές εκδρομές στην ύπαιθρο και τα εξοχικά στο βουνό. Τα μπαλκόνια γίνονται οι νέοι κήποι, οι ταράτσες οι νέες αυλές, κι εσύ ένας designer μικροτοπίου που καλείται να φυτέψει το πράσινο μέσα στα τσιμέντα και να ρίξει χρώματα, λουλούδια και μυρωδικά σε μπετονένια ντουβάρια και σιδερένια κιγκλιδώματα. Δραστηριότητες που αποκτούν ολοένα και περισσότερους φαν ανάμεσα στους κατοίκους της πόλης, μιας και φημίζονται για την αντικαταθλιπτική τους δράση (gardening, το νέο Prosac), κάνουν οικονομία και βεβαίως διαθέτουν το απαραίτητο στιλ χάρη στα φτηνά αλλά “so cute” κηπουρικά γκάτζετς που προμηθεύει το σύγχρονο ντιζάιν. Και δημιουργούν μια νέα φουρνιά επίμονων κηπουρών, που λατρεύουν να προσθέτουν την τελευταία πινελιά στη σαλάτα με βασιλικό που μόλις έκοψαν από τον… μπαλκονόκηπό τους.

Τίποτα δεν πάει χαμένο

Ασημικά, βελούδα, φτερά, φωτιστικά-κοχύλια, χάντρες, κεντήματα, «κοφτά» βγαίνουν από μπαούλα, σεντούκια και φυλαγμένες προίκες κι επιστρέφουν πανηγυρικά στα σαλόνια, ώστε, συνδυασμένα με υπερμοντέρνα αντικείμενα, να πουν κάτι νέο με παλιό τρόπο. Δημιουργούν μια «νοσταλγική οικογενειακή θαλπωρή» και είναι η απάντηση της φαντασίας στο μονοπώλιο του Scandinavian chic, ο απρόσωπος μινιμαλισμός του οποίου μάλλον υπολειπόταν σε συναίσθημα.