Γιάννης Γκίκας: «Ο κόσμος ακόμα νομίζει πως το design είναι κάτι περίεργο και ακριβό»

Ποιες είναι οι καινούργιες δουλειές που ετοιμάζεις;
Για την εταιρεία Hiro που βρίσκεται στη Βόρειο Ιταλία, έφτιαξα τη σαμπανιέρα ”Torus”, τον καθρέφτη “Orbital” και το τραπεζάκι Yin & Yang.

Επίσης, έφτιαξα μια καρέκλα πριν από ένα χρόνο, με την ελβετική Objekten, η οποία φτιάχνει και το σκαμνί μου το Monarchy, το πιο «διάσημο» προϊόν μου.

Ένα πολύ αγαπημένο μου project είναι το “Pyrox Tray”, ένας μικρός δίσκος που βάζεις μέσα το φιδάκι. Αυτό ήταν το πρώτο μου supermarket project, δηλαδή καταναλωτικού αγαθού που πουλιέται φτηνά σε supermarket. Πήγε πάρα πολύ καλά, γιατί χωρίς να αυξήσουμε την τιμή του, βγάλαμε ένα καλοσχεδιασμένο προϊόν, που δείχνει πολύ πιο ακριβό απ’ ότι είναι.

Στη χώρα μας γενικά οι εταιρείες δεν ζητούν από σχεδιαστές να σχεδιάζουν. Πριν 10 και 15 χρόνια, που ξεκίνησα, ακόμα χειρότερα. Τα τελευταία χρόνια, επειδή έχω επιμείνει, έχει αρχίσει να υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Και τον τελευταίο 1-1,5 χρόνο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον από εταιρείες. Και έτσι μεγαλύτερος αριθμός project βγαίνει σε παραγωγή.

Το design μπορεί να μπει σε μαζικούς χώρους πώλησης;
Το design υπάρχει παντού. Ο κόσμος νομίζει πως όταν μιλάμε για design, μιλάμε για αυτό που είναι για λίγους, για αυτό που είναι ακριβό, για αυτό που είναι περίεργο. Όμως, ό,τι βλέπεις γύρω σου, εκτός των δέντρων, είναι σχεδιασμένο με κάποιον τρόπο. Αυτή η καρέκλα, το τραπέζι, οι κούπες. Ακόμα και το φρεάτιο είναι σχεδιασμένο.  Είτε έχει σχεδιαστεί συνειδητά, είτε ασυνείδητα, αντιγράφοντας κάτι άλλο. Αυτό που λέμε εμείς design –ή ντιζαϊνιά- σημαίνει ότι αυτός που το σχεδίασε έχει προσπαθήσει να κάνει κάτι λιγότερο συμβατικό, λιγότερο αναγνωρίσιμο.

Πρόσφατα πήγες ένα μεγάλο ταξίδι στην Ιαπωνία…
Πέρασα τρεις μήνες στην Αρίτα, την περιοχή απ’ όπου ξεκίνησε η πορσελάνη στην Ιαπωνία. Μετά από όλη αυτή την εμπειρία ένα βάζο που είχα ξεκινήσει να φτιάχνω από παλιά και είχα αποτύχει να το κάνω στην Ευρώπη, θα βγει από μία Ιαπωνική εταιρία που λέγεται Marubun. Φτιάχνω επίσης και δύο κούπες με την ίδια εταιρεία που θα βγουν στην ιαπωνική αγορά.

Τι σε έμαθε η Ιαπωνία για το design;
Πως καμιά φορά δεν πρέπει να βλέπουμε τον εαυτό μας μόνο ως designer. Νομίζω ότι για να κάνεις ενδιαφέρον design, πρέπει να έχεις ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Να έχεις ενδιαφέρουσες εμπειρίες και ερεθίσματα. Η Ιαπωνία είναι μια χώρα που τη λατρεύω! Έχει και τα προβλήματά της, έχει και πράγματα που δεν μου αρέσουν, αλλά η προσήλωση που έχουν στη λεπτομέρεια και στην τελειότητα, είναι κάτι που με ενθουσιάζει. Στην Ιαπωνία, οι ποιότητες δεν φαίνονται, όλες είναι κρυμμένες σε λεπτομέρειες και σε πράγματα που πρέπει να τα ψάξεις. Δεν είναι κραυγαλέα χώρα.

Έχεις κερδίσει διεθνείς βραβεύσεις;
Τα βραβεία στοιχίζουν. Πρέπει δηλαδή να έχεις budget. Να πληρώσεις για να πάρεις μέρος. Και αν πάρεις τη βράβευση πρέπει να πληρώσεις για να λάβεις το βραβείο. Είναι λίγο μπίζνα. Δεν σου λέω ότι σου τα δίνουν επειδή πληρώνεις, αλλά είναι κάτι ακριβό. Έχω πάρει ένα Red Dot και ένα German Design Award για το Monarchy. Δεν έχω δώσει άλλες φορές για βραβεία.

Όμως έχουν τη σημασία τους για έναν designer…
Nα σου πω την αλήθεια, το Red Dot με βοήθησε υπό την έννοια ότι με πήραν στα σοβαρά. Εγώ είχα κάνει πληροφορική, αργότερα σπουδές στον ΑΚΤΟ, όμως δεν είχα τις περγαμηνές που είχαν άλλοι γνωστοί. Οπότε στην αρχή, ένιωθα ότι υπήρχε ένας σνομπισμός πολλών απέναντί μου, ο οποίος όταν έκανα παραγωγή σε βελγική εταιρεία και πήρα και ένα Red Dot, σταμάτησε.

Από όσα έχεις σχεδιάσει, ξεχωρίζεις κάποια περισσότερο και γιατί;
Δύσκολο να σου απαντήσω γιατί εγώ, γενικά, τα αντικείμενά μου τα δουλεύω πολύ. Παιδεύομαι πάρα πολύ μέχρι να πω ότι κάτι είναι οκ να βγει σε παραγωγή. Αυτό που πραγματικά με χαροποιεί είναι ότι βλέποντας παλιές μου δουλειές, δεν αισθάνομαι «αχ Παναγιά μου τι χάλια είναι αυτό, πώς το έφτιαξα;». Δηλαδή, αυτά που είχα φτιάξει από το 2009 και το 2010, ακόμα κρατάνε. Με αξιοπρέπεια. Και αυτός είναι ο στόχος μου. Το σκαμνί μου νομίζω ότι είναι μια πολύ καλή δουλειά, αλλά είναι πάρα πολλά σχέδια που αγαπώ. Αλλά πιο πολύ αγαπώ τις δουλειές των άλλων (γέλια).

Δηλαδή ποιων;
Α, πολλών! Όλοι αυτοί οι θεοί από το τέλος του ’90… Οι Bouroullec, ας πούμε, είναι απίστευτοι. Άλλος που εκτιμώ πολύ είναι ο Jasper Morrison, αλλά και πάρα πολλοί ακόμη που τους ξέρω και είναι συνομήλικοί μου, λίγο μεγαλύτεροι ή λίγο νεότεροι... Υπάρχουν πολλοί καλοί σχεδιαστές. Αρκετά καλοί. Κυρίως από σκανδιναβικές χώρες, αλλά και Γερμανοί, Γάλλοι… Υπάρχουν πολλοί που μου αρέσουν.

Από Έλληνες;
Κοίτα, στην Ελλάδα δεν έχουμε πάρα πολλούς σχεδιαστές. Όχι ότι δεν είναι καλοί οι Έλληνες… Απλά δεν έχουν την ευκαιρία να εξελίξουν την τέχνη τους και να κάνουν πράγματα. Ούτε τις κατάλληλες εταιρείες που τολμούν να τους δώσουν μια ελευθερία να κάνουν κάτι σε καλή ποιότητα. Για αυτό πιστεύω ότι πάρα πολλοί που έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό, μένουν στο εξωτερικό. Η Ελλάδα είναι πολύ δύσκολο πεδίο. Πάντα μου άρεσε η πορεία των Greece is for Lovers. Οι δουλειές τους είναι βαθιά ποιοτικές και έχουν επηρεάσει πάρα πολύ το design, ιδίως το design των σουβενίρ στην Ελλάδα. Ο τρόπος που είδαν οι έλληνες designers το φολκλόρ έχει τη ρίζα του στη δουλειά των Greece is for Lovers. Το έκαναν με ειρωνεία, λιγότερο εμπορικά, με πολύ χιούμορ. Αλλά όλο αυτό τελικά οδήγησε, όπως πολύ συχνά συμβαίνει, σε μια εκλαΐκευση, η οποία όμως μας έδωσε καλής αισθητικής σουβενίρ που το είχαμε ανάγκη.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει ένας Έλληνας σχεδιαστής;
Να επιβιώσει οικονομικά. 

Γιατί είναι όμως ακόμα τόσο δύσκολο το design εδώ;
Ίσως γιατί δεν έχουμε πάρα πολλή παραγωγή, ίσως γιατί δεν είναι πολλές οι εταιρείες που κάνουνε commission. Πολύ χαίρομαι όταν βλέπω μια μεγάλη εταιρεία να σου λέει «θέλουμε να φτιάξουμε αυτό το προϊόν και θέλουμε να είναι δικό μας, να έχει τη δική μας φόρμα. Έλα φτιαξ’ το μας, κάνε μας μια πρόταση». Αυτό είναι πολύ αισιόδοξο, δεν συνέβαινε παλιά.

Αυτό είναι και κάπως σαν αλλαγή νοοτροπίας.
Εντελώς! Βλέπω ας πούμε τον Θανάση Μπάμπαλη που του ανέθεσε μια ελληνική εταιρεία να φτιάξει ηλεκτρικές συσκευές. Μίξερ για το φραπέ κλπ. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αυτό το πράγμα που συμβαίνει χρόνια στο εξωτερικό και είναι δεδομένο και επιτέλους το βλέπουμε να συμβαίνει και στην Ελλάδα. Να εμπιστεύονται οι εταιρείες κάποιους σχεδιαστές και να τους καλούν για να δημιουργήσουν και όχι απλά να αντιγράψουν ή να μετασχηματίσουν κάτι. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες και σίγουρα θα υπάρχουν πάντα δυσκολίες. Αλλά αν υπάρχει αλλαγή νοοτροπίας, κάτι θα γίνει.

Ποιος είναι ο χρυσός άξονας πάνω στον οποίο δημιουργείς; Όταν σχεδιάζεις κάτι, τι έχεις πάντα στο μυαλό σου;
Μου αρέσουν τα αντικείμενα τα οποία δεν είναι υπερσχεδιασμένα, έχουν μια απλότητα και ταυτόχρονα μια διαφορετικότητα. Πιστεύω ότι με την απλότητα είναι που πετυχαίνεις πιο εύκολα μια διαχρονικότητα. Δεν τα θέλω φλύαρα. Τα φλύαρα με κουράζουν κιόλας. Μπορεί να τραβούν πιο εύκολα το βλέμμα, αλλά μπορεί μετά στον χώρο σου να μην τα αντέχεις.

Το design γεννάει καινούργια πράγματα;
Βεβαίως!  Άκου να δεις, παίρνεις ένα αντικείμενο και το βελτιώνεις. Η βελτίωση άλλες φορές είναι λειτουργική, άλλες αισθητική. Ή μερικές φορές κάνεις ένα αντικείμενο που σου δημιουργεί ωραία συναισθήματα. Που κι αυτό δεν είναι λίγο. Άρα, λοιπόν, ένα αντικείμενο μπορεί να λειτουργήσει με πολλούς τρόπους. Και να κάνει τη δουλειά του καλά. Δεν είναι μόνο η λειτουργικότητα. Δεν είναι μόνο η αισθητική. Αρκεί να υπάρχει κάτι που συνολικά σε κάνει να το θέλεις. Να είναι επιθυμητό. Επίσης ό,τι αλλάζει στη ζωή μας, ό, τι αλλάζει στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τη ζωή μας, αλλάζει και το design. Καμιά φορά μάλιστα το design μπορεί να προτείνει νέες χρήσεις. Υπάρχει μια αλληλεπίδραση.

Τι ρόλο όμως παίζει το design στη ζωή μας; Πώς μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά μας;
Στα αστικά περιβάλλοντα είμαστε περιτριγυρισμένοι από όλο αυτό που λέγεται υλικός πολιτισμός. Τα ρούχα είναι σχεδιασμένα. Ό, τι χρησιμοποιούμε είναι σχεδιασμένο. Επηρεάζει ή δεν επηρεάζει; Αν σκεφτούμε ότι ο τρόπος που δείχνουν τα πράγματα και ο τρόπος που λειτουργούν τα πράγματα είναι αποτέλεσμα διαδικασίας σχεδιασμού, φαντάσου πόσο σε επηρεάζει. Και στην ψυχολογία σου και στην ευκολία σου. Το χρώμα, η φόρμα, η υφή, το βάρος, όλα αυτά σε επηρεάζουν. Σε επηρεάζουν σε επίπεδο επιφανειακό, σε επηρεάζουν και σε επίπεδο βαθύτερο. Να σου πω κάτι; Το ίδιο πράγμα είναι να πιεις ένα ποτήρι κρασί σε ένα μικρό φλιτζανάκι και το ίδιο είναι σε ένα μεγάλο, κρυστάλλινο ποτήρι; Μήπως τελικά το υλικό και η φόρμα αλλάζει και λίγο τη στιγμή σου σε ψυχολογικό επίπεδο;

Η νέα μεγάλη τάση στο design σήμερα;
Εταιρείες που έχουν καλοσχεδιασμένα προϊόντα σε συμπαθητικές τιμές για να έχει πρόσβαση μεγαλύτερο μέρος του κοινού. Γιατί αλλάζει η οικονομική κατάσταση αυτών που αγοράζουν design. Υπάρχουν καρέκλες δανέζικες χειροποίητες, που όλοι τις θέλουμε, αλλά ποιος μπορεί να αγοράσει ένα χιλιάρικο τη μία; Η τάση είναι αυτή νομίζω. Μία αισθητική η οποία είναι σύγχρονη, διεθνής, σε τιμές που πολύ φθηνές δεν είναι, αλλά μπορούν να τις αντέξουν οι άνθρωποι που έχουν μια μέση καλή ζωή. Πάντως πάει εκεί: καλός σχεδιασμός, σε καλύτερες τιμές, για περισσότερο κόσμο.

Αν έβαζες μόνο 5 αντικείμενα ή έπιπλα στο σαλόνι σας ποια θα ήταν αυτά;
Θα έβαζα οπωσδήποτε τις Hiroshima chairs του Naoto Fukasawa για τη Maruni. Ο αγαπημένος μου καναπές τα τελευταία χρόνια είναι των Tiki Sofa, του Andreas Engesvik, σε ταμπά δέρμα, είναι το όνειρό μου, αν και δεν νομίζω ποτέ να καταφέρω να τον αγοράσω. Θα αγόραζα οπωσδήποτε απλίκες Tip Of The Tongue του Μιχάλη Αναστασιάδη. Θα πήγαινα στην γκαλερί Kreo και θα αγόραζα ένα από αυτά τα limited edition μαρμάρινα που έχει κάνει ο Marc Newson. Ίσως και ένα διακοσμητικό… τώρα μετά την ιαπωνική μου θητεία, θα ήθελα και κάτι φολκ, αλλά πολύ καλό φολκ. Θα ήθελα ένα πολύ καλό γιαπωνέζικο μπλε άσπρο βάζο, ζωγραφισμένο στο χέρι. Πάνω σε ένα ξύλινο τραπεζάκι που έχει σχεδιάσει ο Staffan Holm για την Ariake.

*Περισσότερες πληροφορίες στο www.yiannisghikas.com και στο Instagram: @yiannisghikas