Μια τραμπάλα, μια κούνια, ένα «κουτσό» φτιαγμένο με κιμωλία, το «γύρω-γύρω όλοι», τσουλήθρες και πολύ χώμα… κάπως έτσι μεγαλώσαμε όλοι μας. Υπάρχει χώρος σήμερα για παιχνίδι μέσα στο πυκνοκατοικημένο αστικό τοπίο; «Ναι», λένε με τα σχέδιά τους στο Home οι αρχιτέκτονες και δίνουν λύσεις για να βρουν τα παιδιά τη… χαρά τους και να ξεφύγουν από την οικόσιτη απομόνωση.
Η πόλη έχει ανάγκη από πράσινο κι από προστατευμένους χώρους παιχνιδιού για τα παιδιά, σε κάθε γειτονιά. Ελλείψει δημόσιων χώρων στο κέντρο της Αθήνας, ανεκμετάλλευτα και αδόμητα οικόπεδα καταλαμβάνονται για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα, ή παραχωρούνται από τους ιδιοκτήτες τους για τη δημιουργία πράσινων «Σταθμών παιχνιδιού» - Playstations.
Επιλέξαμε τις περιοχές Κεραμεικού - Μεταξουργείου, χαρακτηριστικές γειτονιές του κέντρου με εξαιρετική δυναμική για ανάπτυξη, όπου συνυπάρχουν ποικίλες χρήσεις και δραστηριότητες.
Στα 85 περίπου οικοδομικά τετράγωνα που περιβάλλονται από τους δρόμους των οδών Πειραιώς, Δεληγιώργη, Αχιλλέως, Κωνσταντινουπόλεως και Ιεράς Οδού, υπάρχουν γύρω στα 40 αδόμητα οικόπεδα. Αυτό σημαίνει πως ανά δύο οικοδομικά τετράγωνα μπορεί να δημιουργηθεί ένα Playstation.
Τα Playstations εμφυτεύονται ως τεχνητά «φυσικά» τοπία - σημεία έκπληξης ανάμεσα στα κτίρια, για να εξάπτουν τη φαντασία των περαστικών, να πρασινίζουν τα οικοδομικά τετράγωνα και να προσφέρουν ένα σταθμό για παιχνίδι. Να μετατραπούν σε εσωτερικούς κήπους της πόλης.
Σε κάθε οικόπεδο σχεδιάζουμε ένα διαφορετικό περιβάλλον.
Δημιουργούμε τεχνητές και φυσικές κατασκευές από βράχια και φύτευση. Σπηλιές, κρεμαστοί κήποι στις μεσοτοιχίες, μικρά λιβάδια και δασάκια, πράσινοι λόφοι, με σενάρια για περίπατο, εξερεύνηση, σκαρφάλωμα, χαλάρωση. Παιδιά και μεγάλοι έχουν μια διαφορετική εμπειρία σε κάθε περιβάλλον Playstation. Το τοπίο προκαλεί να ανακαλύψει ή και να εφεύρει κανείς τον τρόπο που θα «παίξει» κάθε φορά. Έτσι όπως αλλάζουν οι πίστες και τα περιβάλλοντα στα video games, για να μας κρατάνε το ενδιαφέρον και να ερεθίζουν τη φαντασία μας.
Συνεργαζόμαστε ειδικότερα με γεωπόνους, αρχιτέκτονες τοπίου, νηπιαγωγούς, κατασκευαστές και επίσης εναλλακτικά με καλλιτέχνες, ώστε να μας προτείνουν ένα έργο, μια εγκατάσταση/κατασκευή για παιχνίδι, ειδικά για το τοπίο που έχουμε δημιουργήσει.
Το τοπίο του Playstation προσαρμόζεται σε κάθε χώρο με ένα σενάριο, ανάλογα με τις διαστάσεις του και τις συνθήκες που θα επιτρέψουν στη διαμόρφωσή του.
Μπορεί να λειτουργήσει φυλασσόμενο τις ώρες της ημέρας και το βράδυ να παραμένει κλειστό στην πρόσβαση, αλλά ορατό, φωτεινό εσωτερικό τοπίο στις αστικές γειτονιές του κέντρου της πόλης.
Αστικό τοπίο. Αφιλόξενο, κρύο, επιθετικό, ενήλικη ζωή. Το ίδιο. Επείγουσα ανάγκη για καταφύγιο. Ένα σημείο γενικότερης ανανέωσης, συγκρότησης, θεώρησης, γέννησης. Μια πόλη μέσα στην πόλη. Adultville. A new urban lifepark. Η παιδική χαρά όπως την ξέρουμε. Ή μήπως όχι; Τα παιχνίδια είναι εδώ, η ψυχολογία είναι εδώ. Μόνο που έρχονται σε μορφή λίιιιγο μεγαλωμένη! Αν κάθε ενήλικας κρύβει μέσα του ένα παιδί, τότε το Adultville είναι το μέρος για να το ανακαλύψει και να το απελευθερώσει. Στόχος το απόλυτο fun. Με τα γνωστά κόλπα της παιδικής ηλικίας. Το κουτσό, την τσουλήθρα, το μονόζυγο, το καστράκι, μα με μια διάθεση ανατρεπτικού χιούμορ, που φέρνει τα παίγνια σε ενήλικα μέτρα. Έτσι, «το νέο κουτσό» δεν είναι τα γνωστά τετράγωνα με αριθμούς γραμμένα με κιμωλία πάνω σε πλάκες, αλλά λακκούβες - λιμνούλες - βουναλάκια που υποδηλώνουν τα γνωστά ενήλικα θέματα – «βουνό», εργασία, έρωτας, χρήματα, sex.
Κι όλα αυτά σε ένα ρευστό αρχιτεκτονικό τοπίο (landscape) χωρίς κανόνες και περιορισμούς, χωρίς τεχνικές υποδομές, αλλά με μια ελευθερία κινήσεων και άρα συναισθημάτων.
Adultville. Α new urban lifepark. Η αστική ενήλικη ζωή μόλις απέκτησε το κατάδικο της θεματικό πάρκο. Εδώ, όχι αλλού.
ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ - ΑΕΡΟΠΛΑΝΑΚΙ
Άκης Ταλιαδώρος - Ράνια Σταματάκη, αρχιτέκτονες
Είναι σχεδιασμένη ώστε τα παιδιά να κάνουν όλες τις κινήσεις του σώματος (να σκαρφαλώνουν, να μπουσουλάνε, να σκύβουν, να τραβούν, να σπρώχνουν, να ελίσσονται κ.λπ.), όταν είναι εγκλωβισμένα για ώρες μέσα σε κλειστό χώρο. Σχεδιάστηκε για τα ελληνικά αεροδρόμια.
ΕΦΗΜΕΡΗ ΧΑΡΑ
Παναγιώτα Καμπέρου, αρχιτέκτων
Συνεργάτης: Δημήτρης Τσιγκούνης, γραφίστας
Η παιδική χαρά. Ένας τόπος που επιτρέπει την έκφραση αυτής της χαράς, της παιδικής, που επιτρέπει στις δυναμικές και στα φανταστικά σενάρια των παιδιών –και γιατί όχι και των μεγάλων– να υλοποιηθούν.
Αστικά κενά συναντάμε παντού στις πόλεις μας. Οικόπεδα που για χίλιους λόγους μένουν ανεκμετάλλευτα σαν δόντια που λείπουν από μια οδοντοστοιχία, όπως τα παρομοιάζουν οι Γάλλοι (dents-creuses).
Αυτά τα οικόπεδα τα δανειζόμαστε προσωρινά για να δημιουργήσουμε εφήμερες παιδικές χαρές στις γειτονιές, μέχρι οι νόμιμοι ιδιοκτήτες να θελήσουν να τα εκμεταλλευτούν.
Στην κλίμακα της γειτονιάς και μέσα από μια συμμετοχική διαδικασία, επαναπροσδιορίζουμε την αστικότητα, ανακαλύπτουμε τη μαγεία της αλάνας, τις κρυφές γωνίες, το εν δυνάμει.
Παίζουμε με φυσικά στοιχεία, παιχνίδια γύρω από γούρνες με νερό, παιχνίδια άμμου, ένα μικρό εκπαιδευτικό μποστάνι. Παίζουμε με τον ίδιο το χώρο που μας προσφέρεται, με δυνατότητα να ζωγραφιστούν οι μεσοτοιχίες, με σκοινιά ή μονόζυγα που αναρτώνται από τις πλαϊνές μεσοτοιχίες. Παίζουμε με υλικά που ανακυκλώνουμε, μικρές πίστες για σκέιτ, κατασκευές με ανακυκλώσιμα υλικά.
Η παιδική χαρά είναι χώρος συνάντησης παιδιών και γονιών και μπορεί να γίνει και χώρος δημιουργίας.
«ΜΗ ΤΟ ΠΕΙΣ ΣΤΗ ΜΑΜΑ»
Σπύρος Ι. Παπαδημητρίου, Αρχιτέκτων
Ο τίτλος «Μη το πεις στη μαμά» είναι εμπνευσμένος από τις «βόλτες» στη Θεσσαλονίκη. Αντί για «παιδική χαρά» προτιμώ την ονομασία παιχνιδότοπος ή παιδότοπος… άλλωστε, χαρά με το ζόρι γίνεται; Μέχρι οι δήμαρχοί μας να αποφασίσουν να επενδύσουν στους δημόσιους χώρους, προτείνω τη «φυγή στα άστρα»! Φουσκωτές πολυ-λειτουργικές κατασκευές ως λαμπερά τοπόσημα διασπείρονται στην πόλη. Φιλοξενούν μικρά και μεγάλα «παιδιά» προσφέροντας χώρο για παιχνίδι, κρυφτό, video game, χαλάρωση, πορτοκαλάδα και γενικότερα ό,τι χρειάζεται για να προκληθούν διαφορετικές προγραμματικές καταστάσεις και να μετατραπούν οι «φουσκο-παιχνιδότοποι» σε ζωτικούς χώρους. Φυσικά υπάρχουν δέντρα για τη δημιουργία μικροκλίματος και «έξυπνα» υφάσματα με φωτοβολταϊκά που ρουφούν την ενέργεια του ήλιου παρέχοντας ενεργειακή αυτονομία.
Η πρόταση περιλαμβάνει την τοποθέτηση μεγάλου αριθμού από σκάλες, τσουλήθρες και μονόζυγα σε αθηναϊκά οικοδομικά τετράγωνα, ώστε να αποκαθίστανται «κυκλικές» περιδιαβάσεις στα αστικά δώματα. Τα προστιθέμενα μεταλλικά αντικείμενα τοποθετούνται από τεχνίτες που δουλεύουν στην Αθήνα. Η περιγραφή για την κατασκευή τους γίνεται χωρίς σχέδιο, με απλή υπόδειξη των σημείων σύνδεσης και του είδους της εκάστοτε σύνδεσης.
Η υπνωτική επαναληπτικότητα παρουσιάζει, από μόνη της, ενδιαφέρον για τους ανθρώπους. Τα όργανα της «παιδικής χαράς» κατασκευάζουν συνήθως κυκλικούς χρόνους. Στο βάθος των ανθρώπινων επιθυμιών, κάτι ζητά επίμονα εγκαταστάσεις επαναλήψεων. Δοκιμάζονται λοιπόν οι υπνωτικές δυνατότητες του υφιστάμενου παιγνιώδους εδάφους (play ground), το οποίο ήδη διαθέτει η Αθήνα στα δώματά της. Η «παιδική χαρά» θα γινόταν έτσι κάτι αρκετά επικίνδυνο, ώστε να απευθύνεται και σε ενήλικες. Το πρόγραμμά της θα ολοκληρωνόταν με γεφυρώσεις μεταξύ οικοδομικών τετραγώνων από κρεμαστές γέφυρες. Το ποικιλόμορφο και ενδιαφέρον τοπίο της πόλης που απλώνεται στο επίπεδο των δωμάτων της θα γινόταν έτσι ένας ακόμη μοιρασμένος αστικός χώρος και ένα ακόμη πεδίο για ιδιαίτερες μετακινήσεις.
(Όψη της Αθήνας από ψηλά: το αστικό τοπίο κρύβει πριν από κάθε τι άλλο την επαφή του με τον ουρανό.)
ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΠΑΝΤΟΥ
BLP Architects
Συνεργάτες: Φωτεινή Αδρίμη, Βασίλης Καλησπεράκης
Τα παιδιά της πόλης είναι μπλεγμένα σε ένα αέναο παζλ δραστηριοτήτων και κηδεμόνων. Σχολείο, ισπανικά και judo, στο φίλο τους τον Λάκη για wii, πίσω στο σπίτι, μετά στη θεία Μαριλένα, στους παππούδες και στο σπίτι του μπαμπά, ο χρόνος τους τείνει να υποβαθμιστεί σε μια σειρά διακοπών κατά τις οποίες περιφέρονται στους δρόμους δεμένα χεροπόδαρα σε πλαστικά καρεκλάκια αυτοκινήτου. Τα παιδιά είναι ίσως οι μεγαλύτεροι commuters της πόλης. Όλα, και όλοι, υποφέρουν καθημερινά από τις αναρίθμητες αναμονές, καθυστερήσεις, γκρίνιες που αυτό το νομαδικό σκηνικό συνεπάγεται.
Αντί να βλέπουμε αυτές τις εναλλαγές ως ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα για παιδιά και γονείς, πρέπει να προσπαθήσουμε να τις εξετάσουμε ως ευκαιρίες για να απελευθερωθούν απροσδόκητες στιγμές παιχνιδιού. Όπως ακριβώς οι παιδικές χαρές που ξέρουμε εκμεταλλεύθηκαν αποσπασματικά τμήματα του αστικού χώρου, προτείνουμε ένα παλλόμενο δίκτυο παιδικής χαράς που να καταλαμβάνει τον προβληματικό εμβόλιμο αστικό χρόνο των ανηλίκων.
Λεωφορεία εξοπλισμένα με τραμπάλες, κούνιες, μονόζυγα και γύρω-γύρω-όλοι (με μαλακές επιφάνειες και ανθεκτικούς παιδονόμους) διασχίζουν αργά την πόλη και μεταφέρουν το υπερενεργητικό φορτίο τους από στάση σε στάση, όπου το παραλαμβάνουν και το παραδίδουν σε γονείς, κηδεμόνες και οικιακούς βοηθούς. Η αναμονή στις στάσεις αυτές είναι με τη σειρά της μια ακόμα ευκαιρία για παιχνίδι.
Ζητήσαμε από το τρομερό παιδί του ντιζάιν Καρίμ Ρασίντ να συμμετέχει στο αρχιτεκτονικό μας θέμα “I love Athens” και να σχεδιάσει για το HOME τη δική του παιδική χαρά. Αυτός, ανατρεπτικός όπως πάντα, έκανε του κεφαλιού του και μας έστειλε την πιο ποπ και… πάνω απ’ όλα γλειφιτζουράτη τσουλήθρα που έχουμε δει ποτέ!
«Αγαπώ τη ζωή, αγαπώ την Ελλάδα και ελπίζω να μπορώ να δώσω πιο ενδιαφέροντα έργα σε μια τόσο όμορφη, γόνιμη και πλούσια κουλτούρα» είπε προ μηνών στο Home ο πασίγνωστος βιομηχανικός σχεδιαστής Καρίμ Ρασίντ. Και εμείς δεν χάσαμε καιρό! Του ζητήσαμε, όπως και σε άλλους καταξιωμένους Έλληνες αρχιτέκτονες, να βάλει λίγη παιδική χαρά στην πόλη. Να προτείνει πώς θα μπορούσε η Αθήνα να γίνει πιο φιλική προς τα παιδιά.
Ο Καρίμ δέχτηκε την πρόκληση. Άφησε τη φαντασία του ελεύθερη και σχεδίασε αποκλειστικά για το Home την πιο φουτουριστική (και ταυτόχρονα πτυσσόμενη) τσουλήθρα της Αθήνας. Μια τσουλήθρα που μετακινείται και μπορεί να στηθεί έξω στον κήπο, αλλά και μέσα στο παιδικό δωμάτιο. Θυμίζει λίγο γόβα, λίγο γλειφιτζούρι, αλλά «φωνάζει» ότι είναι έργο με υπογραφή «Καρίμ Ρασίντ».
Το πλαστικό, η ρευστότητα, ο αισθησιακός μινιμαλισμός, η ποπ διάθεση και το έντονο μοβ χρώμα. Όλα στοιχεία της δουλειάς του Καρίμ, ο οποίος έχει καταφέρει να εκδημοκρατίσει το ντιζάιν και να το φέρει πιο κοντά στο ευρύ κοινό. Πιστεύει ακράδαντα ότι το ντιζάιν είναι ό,τι πιο σημαντικό στην καθημερινότητά μας. Από το σπίτι του στη Νέα Υόρκη, πάντα στον υπολογιστή, μπορεί να σχεδιάσει με την ίδια ευκολία από παιδικά έπιπλα μέχρι το απόλυτο Bombay Sapphire ποτήρι για μαρτίνι με στιλ.
Info
● Υπάρχουν περίπου 8.000-10.000 παιδικές χαρές σε όλη την Ελλάδα. Το κόστος μιας παιδικής χαράς με τσουλήθρα, 2 πυργάκια και κούνιες δεν ξεπερνάει τα 10.000 ευρώ.
●Το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης Παιδικού Ατυχήματος κατέγραψε μέσα σε ένα χρόνο 777 περιστατικά τραυματισμών παιδιών σε παιδικές χαρές της Αττικής.
● Σύμφωνα με υπουργική απόφαση, πρέπει έως τις 31/12/2012 όλες οι δημοτικές και κοινοτικές αρχές να προσαρμοστούν σε σύγχρονα πρότυπα ασφαλείας. Επίσης οι παιδικές χαρές πρέπει να καθαρίζονται, να διαθέτουν σύστημα ανακύκλωσης, επαρκή φωτισμό και πόσιμο νερό.
Οι υποδειγματικές
● Παιδική Χαρά Δήμου Αθηναίων Ακαδημία Πλάτωνος: Μικρή αλλά καθαρή, με προδιαγραφές και για άτομα με ειδικές ανάγκες.
● Πάρκο Ανάληψης Δήμου Βύρωνα: Από τις ελάχιστες που απευθύνονται σε παιδιά νηπιακής, προσχολικής αλλά και βρεφικής ηλικίας.
● Παιδική χαρά Φλοίσβου: Η μεγαλύτερη των Βαλκανίων, με έκταση 13 στρεμμάτων. Διαθέτει έξι διαφορετικά τμήματα και μπορεί να φιλοξενήσει στις εγκαταστάσεις της 1.400 παιδιά. Υπάρχει παιδότοπος για παιδιά νηπιακής ηλικίας και για παιδιά ηλικίας μέχρι 12 ετών. Μπορείς να κάνεις περίπατο, να παίξεις mini soccer, μπάσκετ, ενώ οι γονείς απολαμβάνουν τον καφέ τους στην καντίνα.
Για παιδιά «κασκαντέρ»!
Έχει και ακατάλληλους παιδότοπους η Αθήνα, τόσο ακατάλληλους που φαίνεται να απευθύνονται μόνο σε όσους αγαπούν τον κίνδυνο. Στο λόφο του Στρέφη, στη συμβολή των οδών Νικοτσάρα & Κοσμά Αιτωλού στους πρόποδες του Λυκαβηττού, η παιδική χαρά στη συμβολή των οδών Διοχάρους & Ίωνος Δραγούμη στα Ιλίσια και η εγκαταλελειμμένη, σφραγισμένη παιδική χαρά στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα στην οδό Αχαρνών. Σκουριασμένες τσουλήθρες καταλήγουν σε τσιμέντο και φρεάτια, κι άλλες σε ακατάλληλο έδαφος.
Παιδική χαρά Φιλοθέης
Είναι το πιο σύνθετο έργο του μεγάλου Έλληνα αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη (1961-1964). Έγινε με επιστασία του ιδίου με λιγοστά σχέδια – τουλάχιστον αυτό μαρτυρούν τα υπάρχοντα στο Αρχείο Πικιώνη. Περιλαμβάνει έργα διακεκριμένων καλλιτεχνών, όπως το «Ελάφι» του Χρήστου Καπράλου και ο «Αυλητής» του Κώστα Κλουβάτου. Το επονομαζόμενο «εργόχειρο» του Πικιώνη ανέλαβε να ανακαινίσει πριν από ένα χρόνο η κόρη του Αγνή, μαζί με τον αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Γκώνη. Το πάρκο είναι από τα λίγα που διαθέτει νυχτοφύλακες, ενώ έγινε και βιβλίο: «Ο παιδικός κήπος της Φιλοθέης», γραμμένο από τον Δημήτρη Πικιώνη (εκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ).
8°
