Α όπως ΑΝΓΚΕΛΑ. Μάλλον τίποτε δεν την περιγράφει καλύτερα από αυτή τη φράση του Βάτσλαβ Χάβελ, που έχει συγκρατήσει στο μυαλό της: «Ελπίδα δεν είναι η πεποίθηση ότι κάτι θα πάει καλά. Είναι η βεβαιότητα ότι αυτό το κάτι έχει νόημα με όποιον τρόπο και αν τελειώσει». Ίσως και η σάουνα από την οποία βγήκε την ημέρα της πτώσης του τείχους του Βερολίνου και η μπίρα που ήπιε για να πανηγυρίσει πριν πέσει για ύπνο για να είναι ξεκούραστη την επόμενη ημέρα στη δουλειά. Η δουλειά της Καγκελαρίας τελειώνει. Κι αν μη τι άλλο, είχε νόημα.
ΒΙΒΛΙΑ. Έχει κυκλοφορήσει τουλάχιστον ένα που έκανε την καρδιά των συνωμοσιολόγων να χτυπήσει δυνατά. Λεγόταν «Η πρώτη ζωή της Άνγκελα Μέρκελ» κι εκεί ο συγγραφέας του θα «αποκάλυπτε» πως η Μέρκελ ήταν μυστική πράκτορας της Σοβιετικής Ένωσης. Η τυφλή της αφοσίωση στη Μόσχα αποδεικνυόταν από ορισμένα αδιαμφισβήτητα γεγονότα, όπως η λατρεία της για τα ρωσικά και ο ενθουσιασμός που είχε δείξει όταν είχε επισκεφθεί το Γκόρι, τη γενέτειρα του Στάλιν. Μόνο οι Νεφελίμ λείπουν.
ΓΥΜΝΙΣΜΟΣ. Στο Διαδίκτυο κυκλοφορούν φωτογραφίες της Μέρκελ με αδαμιαία περιβολή από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Δεν σκανδάλισαν κανέναν: στην Ανατολική Γερμανία η Freikörperkultur, η κουλτούρα του γυμνού σώματος, ήταν πιο ισχυρή και από τον κομμουνισμό.
ΔΗΜΟΦΙΛΙΑ. Πρόσφατη έρευνα σε 25 χώρες έδειξε ότι ο πλανήτης την εμπιστεύεται σε ποσοστό 52% – πολύ περισσότερο από τους ηγέτες των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Κίνας και της Γαλλίας.
ΕΛΛΑΔΑ. Η σχέση της χώρας μαζί της καθορίστηκε λίγο-πολύ από τη σχέση που διαμόρφωσε μαζί της ο Τσίπρας. Έως το «Go back madam Merkel» οι οπαδοί του την έβλεπαν με αγκυλωτό σταυρό και χιτλερικό μουστάκι. «Όταν γνωρίζεις κάποιον από κοντά η άποψη που έχεις γι’ αυτόν αλλάζει» θα έλεγε αργότερα εκείνος πλέκοντάς της το εγκώμιο. Και το μουστάκι εξαφανίστηκε.
ΖΩΗ. «Είχα σκεφτεί ότι εάν το σύστημα γινόταν ακόμη πιο καταπιεστικό θα το έσκαγα. Δεν ήθελα όμως να χτίσω τη ζωή μου πάνω στην αντίσταση στο σύστημα. Φοβόμουν για τη ζημιά που θα μπορούσε να μου κάνει» (Από συνέντευξή της το 2005, όταν διεκδικούσε για πρώτη φορά την Καγκελαρία).
ΗΓΕΣΙΑ. «Ηγέτιδα του ελεύθερου κόσμου», «ηθική ηγεσία», «απαραίτητη καγκελάριος», «αιώνια καγκελάριος». Τι άλλο να ζητήσει ένας πολιτικός;
ΘΡΗΣΚΕΙΑ. Οι New York Times δεν είχαν καμία αμφιβολία στο κύριο άρθρο - ύμνο που έγραψαν γι’ αυτήν: «Άκουγε περισσότερο την “εσωτερική πυξίδα” της λουθηρανής πίστης της παρά οποιαδήποτε ιδεολογία». Καμία έκπληξη για μια κόρη λουθηρανού πάστορα.
ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ. Ετσι είχε αυτοπροσδιοριστεί το 2009: «Είμαι λίγο φιλελεύθερη, λίγο χριστιανοκοινωνίστρια και λίγο συντηρητική».
ΚΑΡΙΕΡΑ. Το είχε πει πριν γίνει καγκελάριος: «Δεν θέλω να είμαι ένα μισοπεθαμένο ερείπιο, όταν αφήσω την πολιτική».
ΛΑΣΤΙΧΟ. Έπαιζαν όλα τα κορίτσια τη δεκαετία του ’50, τα αγόρια έπαιζαν ποδόσφαιρο. Εκείνη δεν ήταν από τα παιδιά που έπαιζαν και πολύ έξω. Ένας παλιός συμμαθητής της θα έλεγε ότι ήταν πολύ μελετηρή, αλλά πάντως ένα παιδί σαν όλα τα άλλα, δεν θα φανταζόταν ποτέ ότι θα γινόταν μια μέρα καγκελάριος. Κάποιος δάσκαλος, πάλι, θα αναγνώριζε πως αυτό το παιδί είχε «κάτι».
«Δεν είμαι ο τύπος που δεν ξέρει να γεμίζει τον χρόνο του» είπε, πάντως, όταν τη ρώτησαν για τη ζωή-μετά-την-καγκελαρία
ΜΠΟΥΛΙΝΓΚ. Κι όμως έχει πέσει τουλάχιστον μια φορά θύμα, όταν στην πρώτη της συνάντηση με τον Πούτιν, στο Σότσι, εκείνος έφερε έναν σκύλο μπροστά της, αν και γνώριζε πως εκείνη είχε αναπτύξει μια μικρή φοβία απέναντι στα σκυλιά έπειτα από επίθεση που είχε δεχθεί το 1995. Όχι ακριβώς μπούλινγκ. Μπούλινγκ κορυφής.
ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ. «Merkeln» – βγήκε από το όνομά της και μπορούσε να αποδοθεί ως «Μερκελίζω». Σημαίνει «Διστάζω/Είμαι αναποφάσιστος».
ΞΕΚΟΥΡΑΣΗ. Στα βουνά των αυστροϊταλικών συνόρων, όπου συνηθίζει να περνάει τις διακοπές της – άντε καμιά φορά και στο Κάπρι. «Δεν είμαι ο τύπος που δεν ξέρει να γεμίζει τον χρόνο του» είπε, πάντως, όταν τη ρώτησαν για τη ζωή-μετά-την-καγκελαρία.
ΟΥΡΛΙΧ. Ούρλιχ Μέρκελ, ο πρώτος της σύζυγος. Ήταν συμφοιτητής της, τον παντρεύτηκε το 1997, στα 23 της χρόνια – «όχι επειδή τον αγαπούσα πολύ, αλλά επειδή όλος ο κόσμος παντρευόταν τότε» θα εξηγούσε αργότερα.
ΠΑΤΡΟΚΤΟΝΙΑ. Ο Χέλμουτ Κολ την είχε κάνει προτεζέ του για να την προστατεύσει από τα νύχια των βαρόνων του κόμματος. Όταν όμως έσκασε το σκάνδαλο με την παράνομη χρηματοδότηση του CDU, η Μέρκελ μετατράπηκε από προτεζέ σε πατροκτόνο και αποκήρυξε δημοσίως τον Κολ.
«Η ταινία αποτύπωνε την καθημερινότητά σας;» την είχε ρωτήσει ένας σύμβουλος του Σαρκοζί το 2007, τη χρονιά που είχε βγει στο σινεμά «Η ζωή των άλλων». «Όχι, ήταν πολύ χειρότερη» είχε απαντήσει εκείνη
ΡΕΓΚΑ. Στη Γερμανία είναι γνωστή ως «Ρέγκα του Μπίσμαρκ». Αλλά έγινε και λίγο «Ρέγκα της Μέρκελ», όταν το 2014 ο Ολάντ επισκέφθηκε ιδιωτικά τις ακτές της Βαλτικής Θάλασσας και εκείνη του χάρισε ένα ολόκληρο βαρέλι.
ΣΛΟΓΚΑΝ. Στις τελευταίες εκλογές το κεντρικό της σύνθημα ήταν «Για μια Γερμανία όπου η ζωή είναι καλή και όλοι την απολαμβάνουν». Όχι και τόσο σέξι, αλλά πάντως ουσιαστικό. Όπως ουσιαστική ήταν και η επωδός της στις επικρίσεις που δεχόταν στη χώρα της για την πολιτική της των ανοιχτών θυρών στο προσφυγικό: «Θα τα καταφέρουμε».
ΤΡΟΜΟΣ. «Η ταινία αποτύπωνε την καθημερινότητά σας;» την είχε ρωτήσει ένας σύμβουλος του Σαρκοζί το 2007, τη χρονιά που είχε βγει στο σινεμά «Η ζωή των άλλων». «Όχι, ήταν πολύ χειρότερη» είχε απαντήσει εκείνη. «Δεν έχω συναντήσει ποτέ στη ζωή μου πράκτορα της Στάζι με καλή καρδιά». Σύμφωνα με τη «Monde», η Στάζι την πλησιάζει κάποια στιγμή, ζητώντας της να συνεργαστεί. Εκείνη είχε αποφύγει την πρόσκληση κάνοντας σχεδόν τη χαζή.
ΥΠΟΓΡΑΦΗ. Στα μηνύματα που έστελνε σε τουλάχιστον έναν έλληνα πρωθυπουργό από το κινητό της υπέγραφε πάντα στο τέλος με τα πεζά αρχικά «am» – a για το Άνγκελα και m για το Mέρκελ.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ. Άπειρες με τα ταγέρ που φορούσε σε διάφορα χρώματα, κάποια να πανηγυρίζει στο γήπεδο για την εθνική Γερμανίας, τουλάχιστον μία να κοιτάζει με αμήχανη έκπληξη τον Τραμπ, κανά δυο σέλφι με πρόσφυγες έξω από την υπηρεσία ασύλου στο Σπαντάου του Βερολίνου.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ. Κανείς δεν ξέρει τι θα απογίνουν χωρίς αυτήν. Όταν, πάντως, κάπου μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου εκείνη θα ενταχθεί στο CDU, ο πάστορας πατέρας της που είχε αφήσει το Αμβούργο για την Ανατολική Γερμανία θα προτιμήσει τους Πράσινους. Και η μητέρα της τους Σοσιαλδημοκράτες.
ΨΑΡΑΔΕΣ. Τον Νοέμβριο του 1990, ανατολικοί και δυτικοί Γερμανοί ψηφίζουν για πρώτη φορά από το 1933 για να εκλέξουν ομοσπονδιακή Βουλή. Η Μέρκελ είναι υποψήφια, περιοδεύει στο νησάκι Ρόγκεν, συναντάει μερικούς ψαράδες, πηγαίνουν όλοι μαζί σε μια καλύβα για να συζητήσουν. Ο καπνός από το τσιγάρο την πνίγει, το αλκοόλ ρέει. Αλλά δεν θα σηκωθεί από την καρέκλα της πριν περάσουν δύο ολόκληρες ώρες.
ΩΡΑΙΑ. Με τον τρόπο της. Πριν ταξιδέψει κάποτε στη Μόσχα εκπροσωπώντας την Ανατολική Γερμανία, ο τότε πρωθυπουργός Λόταρ ντε Μερζιέρ της είχε ζητήσει να αλλάξει την εμφάνισή της – την επομένη εμφανίζεται με φούστα και καρό σακάκι. Τον πρώτο καιρό της ανάμειξής της με την πολιτική κάποιος θα έλεγε γι’ αυτήν ότι «έμοιαζε με καθυστερημένη φοιτήτρια, ήταν αμακιγιάριστη, είχε κοντά μαλλιά, φορούσε πράσινο πουλόβερ και καφέ παντελόνι». Χρόνια αργότερα, οι δυτικογερμανοί συνάδελφοί της στο κόμμα θα την αποκαλούσαν «Das Mädscen». «Το κορίτσι του Κολ». Μόνο αυτό δεν ήταν τελικά.
19°
