Πρόσφατα συμμετείχα σε μια συζήτηση, στην οποία μια είδηση είχε “τραβηχτεί από τα μαλλιά”. Αποσβολωμένος, άκουγα μια σειρά συνομωσιών “οικονομικού ιμπεριαλισμού” και κρυφών ελατηρίων να παρατίθενται, με αφορμή μια συνηθισμένη ετήσια εμπορική εκδήλωση. Μεγάλες εβραϊκές οικογένειες βρίσκονταν πίσω από την προσπάθεια να καταργηθούν εθνικές ταυτότητες και σύμβολα.
Η ελεύθερη έκφραση στο ίντερνετ είναι γνωστό σε όσους το χρησιμοποιούν, οτι έφερε την πλήρη απελευθέρωση στην έκφραση - αλλά και στον ανυπόστατο, ατεκμηρίωτο, κεφενειακό λόγο. Γι αυτό που συμβαίνει, μόνο μια εξήγηση ακόμα μπορεί να υπάρχει: Όλη αυτή η “τρέλλα” ήταν κρυμμένη, πίσω από τη δανεική ευμάρεια μιας κοινωνίας που κοίταζε αλλού, κάθε φορά που έβλεπε (αλλά δεν ήθελε να συνειδητοποιήσει) οτι το πολιτικό και κοινωνικό οικοδόμημα είναι σαθρό. Η κρίση, οικονομική αλλά και κρίση προσανατολισμού, ξέβρασε στην επιφάνεια (ή και ενίσχυσε, λόγω μιας ιδιάζουσας “απελευθέρωσης της απελπισίας”) κάθε είδους λόγο, όσο και διαζευγμένος από τη λογική και να ήταν.
Κι ύστερα, ήρθε ο Γέροντας Παστίτσιος. Μια σατιρική σελίδα στο facebook διώκεται και ο εμπνευστής της συλλαμβάνεται, ωσάν η ελευθερία του λόγου να επιτρέπεται μόνο για το μικρονοϊκό, το ρατσιστικό, το κραυγαλέο. Σε ποιά ευρωπαϊκή χώρα η υπερπροβολή ενός μοναχού (που δεν ανήκε καν στα “άγια” μιας θρησκείας, που θέλει να είναι “επικρατούσα”), με την τόση εμπορευματοποίηση από ευτελή μέσα ενημέρωσης στο όνομα του, δεν θα γινόταν αντικείμενο σάτιρας; Ακόμα κι αν κανείς ανήκει σε αυτούς που (μετριοπαθώς και σωστά, κατά την άποψη μου) δεν ενδιαφέρονται να χλευάσουν οποιοδήποτε “σύμβολο πίστης” κάποιου άλλου πολιτισμού (εντός ή εκτός εισαγωγικών), η καπηλεία και η ευτέλεια του λαϊκισμού γύρω-γύρω, σίγουρα θα προκαλούσε κάποιας μορφής κατακραυγή.
Δύσκολα μπορεί να διακρίνει κανείς, αν αυτός ο εκτροχιασμός είναι πλειοψηφικός στη χώρα μας. Μήπως είναι η εποχή, το παγκόσμιο τέλος των ιδεολογιών, που επιτρέπει τον συγχρονισμό με την έξαρση του φανατισμού στον τρίτο κόσμο, ιδίως στον μουσουλμανικό; Στην ακραία εθνικιστική, θρησκόληπτη και συνωμοσιολογική μορφή του μοιάζει, σχεδόν με σιγουριά, μειοψηφικός. Έτσι τουλάχιστον εκφράζεται εκλογικά. Και όλοι αυτοί οι άνθρωποι, σα να προσπαθούν να πάρουν την εκδίκηση τους από το μετριοπαθές, το σοβαρό, το σώφρον. Ίσως επειδή επιτράπηκε αυτό να διαβρωθεί επί δεκαετίες από το σοβαροφανές, το διαπλεκόμενο, το εγκληματικά ανήθικο, το υποκριτικά φιλολαϊκό και “καπάτσο”...
Όμως, επειδή καταδικάστηκαν (ή μετατοπίστηκαν) τα κόμματα που εξέφραζαν τον παγκοσμίως μεγαλύτερο πολιτικό χώρο, αυτόν που περιστρέφεται γύρω από το κέντρο, αυτό δεν σημαίνει οτι οι Έλληνες ξαφνικά κινούνται στα ιδεολογικά άκρα. Πόσοι άραγε είναι οι απέναντι, αυτοί που παρά τον εθισμό τους σε ένα δημαγωγικό πολιτικό και συνδικαλιστικό λόγο (που χάιδευε αυτιά για να κρατήσει εσαεί προνόμια και τεχνητούς παραδείσους), αρνούνται να παρασυρθούν από μια επιστροφή στη ρητορική των βαλκανικών εθνικισμών και την ανατολίτικη εσωστρέφεια, της χειρότερης μορφής;
Κι όμως, είναι πολλοί. Κι αν, ζαλισμένοι από την απότομη μετάβαση σε μια νέα εποχή και τις ρευστές πολιτικές εξελίξεις, δεν μπορούν να ταυτιστούν με κανένα πολιτικό σχηματισμό, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν. Η Ελλάδα ζει μια πρωτόγνωρη περίοδο, όπου σίγουροι για την πολιτική τους επιλογή είναι μόνο οι φανατικοί, στις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος. Οι υπόλοιποι, οι “κανονικοί” καθημερινοί άνθρωποι, με τις αμφιβολίες τους και τις αδυναμίες τους, αναζητούν τη διέξοδο - και όχι, δεν ταυτίζονται με το όνειρο μιας νεοπλουτικής αστικής τάξης, που μόνη της ανησυχία είναι η κατανάλωση της τελευταίας σκυλοπόπ κιτρινιάς στην τηλεόραση και του τελευταίου ηλεκτρονικού γκάτζετ στην αγορά. Ναι, πολλοί έπεσαν στην παγίδα, αλλά το σοκ της κρίσης τους έθεσε σε μεγάλες αμφιβολίες, για τον προσανατολισμό τους.
Αυτό που μένει να αντιληφθούν (μαζί με τα όποια λίγα πολιτικά στελέχη ξεπερνούν κατά πολύ το μέσο όρο της ανεπάρκειας και της ανηθικότητας), είναι οτι η πολιτική τους έκφραση, σε επίπεδο προσώπων αλλά και σχηματισμών, επείγει. Κι οτι είναι ευθύνη τους η ανάδειξη μια άλλης πολιτικής αισθητικής, που θα σαρώνει το πολιτικό φάσμα από τα δεξιά στα αριστερά.
Αλλιώς, το “φιλέτο” αυτό που λέγεται Ελλάδα θα μείνει, επί της ουσίας, εκτός του ευρωπαϊκού μενού. Μόνο και μόνο, από την εμμονή πολλών από τους κατοίκους της να μείνουν αποκλειστικά στο παστίτσιο, επειδή η εξέλιξη είναι εχθρός (κι όχι σύμμαχος όπως θα έπρεπε) της παράδοσης...
