Δεν αποκτιέται με αποφάσεις αλλά την έχουμε μεγάλη ανάγκη, μια σχέση χωρίς την οποία η κοινωνία μετατρέπεται σε εχθρικό πεδίο. Η εμπιστοσύνη χτίζεται δύσκολα μέσα στο χρόνο αλλά γκρεμίζεται εύκολα σε μια στιγμή. Πάει παρέα με την εκτίμηση, τη συνεργασία, τις κοινές απόψεις και δράσεις, αυτό που βλέπεις στα μάτια του άλλου όταν έρχονται τα δύσκολα. Παρατηρώ το κουρασμένο πρόσωπο, τις ρυτίδες, τα σκληρά χέρια. Ο φίλος μου απέναντι μιλάει γεμάτος ενέργεια για ανθρώπους και καταστάσεις που κρέμονται από μια κλωστή. Ξέρει πως η βοήθεια μπορεί να είναι μόνο πρακτική – ένα πιάτο φαγητό, ένα κρεβάτι, ένα ρούχο που ακουμπάει απαλά την πληγωμένη αξιοπρέπεια με μια φιλική χειρονομία, χωρίς περιττά λόγια κι υποσχέσεις. Δουλεύει εδώ και χρόνια με ανθρώπους που κάνουν το μακρύ ταξίδι της νύχτας ολομόναχοι, με κομμένη την ανάσα, με παιδιά και γέρους, με γυναίκες πληγωμένες αλλά δυνατές. Τους ξέρει καλά, κολυμπάει μαζί τους στα κύματα που τους έφεραν ως εδώ. Δεν είναι μόνο γιατρός αλλά ένας δυνατός άνθρωπος, που έχει μάθει να αντέχει, να νιώθει και να δρα. Φέρνει ένα φλιτζάνι καφέ, ανάβει τσιγάρο, η ματιά του κάπου μακριά.
Μπροστά μας στην εφημερίδα οι 700 ΜΚΟ με τα 39 εκατομμύρια της ΝΔ και οι ΜΚΟ των 55 χιλιάδων ανέργων του Πασόκ και των δήμων. Το διαδίκτυο έχει γεμίσει σαρκαστικά σχόλια, η διαπόμπευση γενικεύεται επί δικαίων και αδίκων, τελικά οι φτωχοί ενοχοποιούνται και χλευάζονται. Το έργο των ΜΚΟ, που παίχτηκε τα τελευταία χρόνια με υπότιτλους δοξαστικής υμνολογίας και μαγικής απόδειξης για την ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, τώρα έχει γυρίσει σε σκανδαλολογία. Πολιτικά παιχνίδια, ρουσφέτια, ψέματα, συναλλαγή πάνω από το πιάτο του συσσίτιου, τη δουλειά για τον άνεργο, την ανασφάλεια των πιο αδύναμων. Μέσα σ’ αυτά πνίγονται στη λάσπη η ανθρώπινη ευαισθησία, η αίσθηση της προσωπικής ευθύνης, η συμπόνια, η κοινωνική αλληλεγγύη κι η εθελοντική δουλειά πολλών έντιμων ανθρώπων. Εξανεμίζεται το κεφάλαιο της εμπιστοσύνης που έχει συγκεντρωθεί με κόπο. Πολιτικοί που εφαρμόζουν τη διαφάνεια όχι σαν κανόνα και πρόταγμα αλλά αποκλειστικά σαν αμυντικό όπλο στις επιθέσεις των αντιπάλων τους είναι κακοί και σπάταλοι διαχειριστές της κοινωνικής εμπιστοσύνης. Ο κατάλογος με τις χρηματοδοτήσεις της ΝΔ δόθηκε στη δημοσιότητα όταν οι δικαιολογίες για τη διαχείριση των κονδυλίων για ανέργους από το Πασόκ φάνηκε ότι δεν μπορούσαν στοιχειωδώς να πείσουν. Μια ακόμη ιδιοτελής διαχειριστική έμπνευση που στις στιγμές μιας τόσο μεγάλης κρίσης πρόσθεσε το προκλητικά προσχηματικό αρνητικό της βάρος σε μια κοινωνία που δυσπιστεί για όλα.
Είναι πολιτική ανηθικότητα, μου λέει ο φίλος μου θυμωμένος, είναι υποκρισία και μια ακόμη απόδειξη πόσο αδίστακτοι είναι ορισμένοι πολιτικοί απέναντι στα δραματικά κοινωνικά προβλήματα από τα οποία αναζητούν να αποκομίσουν μόνο προσωπικό και κομματικό πολιτικό όφελος. Του ζητάω να αφήσει κατά μέρος το θυμό για να κουβεντιάσουμε. Έχουν ρόλο να παίξουν οι ΜΚΟ; Οι κρατικοδίαιτες ΜΚΟ, σύλλογοι και εταιρείες δεν μπορούν να ονομάζονται ΜΚΟ. Τουλάχιστον το 51% του προϋπολογισμού μιας ΜΚΟ πρέπει να προέρχεται από ιδιωτικές πηγές, φίλους, μέλη και υποστηρικτές. Διαφορετικά είναι ΚΟ, δηλαδή κυβερνητικές οργανώσεις φιλικές προς τις εκάστοτε κυβερνήσεις που υποκαθιστούν συνήθως με διαπλοκή υπηρεσίες του κοινωνικού κράτους, αμβλύνοντας τις εντυπώσεις από την κατάργηση αυτών των υπηρεσιών. Είναι οι περιπτώσεις ευνοιοκρατίας, επιχειρηματικής αποκατάστασης φίλων σε συνδυασμό με ξέπλυμα χρήματος, μετάθεσης πολιτικών ευθυνών, δημιουργίας και εξαγοράς χειροκροτητών, ψηφοφόρων, σταυροφόρων. Όμως οι ΜΚΟ είναι μια πραγματικότητα με πολύ παλιές ρίζες, όπως κι αν ονομάζονταν, σύλλογοι, ομάδες αλληλεγγύης, φιλανθρωπικά σωματεία. Ο κόσμος είναι σκληρός, γνωστό, ωστόσο οι κοινωνίες δεν περπατάνε μόνο πάνω στον πάγο της αδιαφορίας και της αναλγησίας.
Οι άνθρωποι παίρνουν συλλογικές πρωτοβουλίες, δραστηριοποιούνται για το ένα ή το άλλο πρόβλημα, συμμετέχουν, συνεργάζονται όχι αναγκαστικά από συμφέρον αλλά από ενδιαφέρον και ιδεολογία. Σε συνθήκες κρίσης πρέπει το κράτος να τις χρηματοδοτεί; Ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, όσες ΜΚΟ καταφέρνουν να συλλέγουν χρήματα από φίλους και μέλη πρέπει να έχουν και κρατική επιδότηση για να αντιμετωπίσουν τις διογκωμένες κοινωνικές ανάγκες που το συρρικνωμένο κοινωνικό κράτος δεν μπορεί πια να ανακουφίσει. Όταν σε εμπιστεύεται η κοινωνία πρέπει να σου δείχνει εμπιστοσύνη και το κράτος. Πώς δεν θα παράγονται σκάνδαλα και σκανδαλολογία που μετατρέπει την εμπιστοσύνη σε δυσπιστία; Φτάνει να υπάρχει απαρεγκλίτως σκεπτικό, πρόγραμμα, διαφάνεια και απολογισμός. Οι κανόνες διαφάνειας, που ξεκινούν από την πρόσκληση ενδιαφέροντος και φτάνουν στα κριτήρια επιλογής, στη δημοσίευση ολόκληρων των προγραμμάτων που εκτελούνται, της πορείας τους, του κόστους, του απολογισμού, είναι ο τρόπος να συνεχίσουμε να υπάρχουμε σαν κοινωνία. Είναι ο τρόπος να αποκτήσουν οι πολίτες δυνατότητα ελέγχου και αυτό είναι που φέρνει την εμπιστοσύνη στο κράτος.
Ένα μικρό παράδειγμα είναι οι ΜΚΟ μέσα στον ωκεανό της αποσύνθεσης όπου ζούμε. Ας μη διασκεδάζουμε με τη δαιμονοποίησή τους, είναι εύκολο αλλά ανώφελο. Ας πιέσουμε τους πολιτικούς να πάψουν να τις διαχειρίζονται σαν φέουδα, ώστε να υποχρεωθούν να εφαρμόσουν τους κανόνες που θα οδηγούν σε περισσότερη διαφάνεια και σε καλύτερο αποτέλεσμα για τους ανθρώπους που χρειάζονται πραγματικά βοήθεια. Είναι πολλοί εκεί έξω και γίνονται καθημερινά περισσότεροι.
16°
