Είναι ορισμένα θέματα στα οποία στην κοινωνία γύρω μας υπάρχει πηγαία και αυθόρμητη συμφωνία: Ότι όλοι επιθυμούν να ζουν τη ζωή τους – όπως αυτοί τη διαλέγουν και μέσα στα πλαίσια ενός σώφρονος προγραμματισμού. Ότι η ζωή του καθενός αξίζει ελευθερία επιλογών και απουσία καταναγκασμού σε κρίσιμα σημεία – φτάνει να μην περιορίζουν την ελευθερία των άλλων. Ότι η είσοδος στην ΟΝΕ έφερε βελτιώσεις στη ζωή μας που στην προηγούμενη εικοσαετία ήταν αδιανόητες: σταθερότητα τιμών και ένα αξιόπιστο πλαίσιο κανόνων για την οικονομική ζωή. Ότι η διόρθωση των προβλημάτων και των λαθών δεν πρέπει να θέσουν εν αμφιβόλω αυτά τα κεκτημένα.
Αν κοιτάξουμε ψύχραιμα ταραγμένες στιγμές της ελληνικής ιστορίας –μεσοπόλεμος, δεκαετία του ’40, ’60– δεν βρίσκουμε ποτέ τέτοιας έκτασης συναίνεση σε βασικές αξίες και κυρίαρχες επιδιώξεις.
Αν είναι έτσι, και αφού συμφωνούμε στα βασικά, γιατί, λοιπόν, έχουμε όλοι το αίσθημα ότι οδεύουμε προς ένα νέο εθνικό διχασμό;
Πώς είναι δυνατόν ο ελληνικός λαός να καλείται μέσα σε πέντε ημέρες να αποφασίσει για τις επόμενες πέντε γενιές. Και να το κάνει μάλιστα μέσα στις χειρότερες δυνατές συνθήκες:
- επί ενός πολυσέλιδου τεχνικού κειμένου. Που ήταν εξαρχής δυσνόητο. Και που στο μεταξύ, από ό,τι φαίνεται, άλλαξε.
- ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά εκρηκτικών καταγγελιών και προσωπικών αντεγκλήσεων.
Και σε ένα οικονομικό περιβάλλον που ήταν ζοφερό, γινόταν ζοφερότερο και εξελίχθηκε σε δραματικό:
- με κλειστές τράπεζες, ουρές σε βενζινάδικα και supermarket
- με διάχυτη ανησυχία όχι πια για το αύριο (αυτό ξέρουμε ότι είναι κακό) αλλά για το μεθαύριο και το μέλλον.
Και όμως, πρέπει αυτή την απόφαση να την πάρουμε με νηφαλιότητα και ψυχραιμία. Οι αντικειμενικές συνθήκες –το υπόβαθρο συναίνεσης στα βασικά– υπάρχουν. Ασχέτως αν πολλοί προσπαθούν να κρύψουν την ανικανότητα, την ανεπάρκεια και τις κομματικές τους διαφωνίες, δημιουργώντας διαφωνίες εκεί που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν.
Η αδυναμία διαχείρισης τεχνικών θεμάτων απαιτεί την αναζήτηση καλύτερων τεχνικών λύσεων – που μπορούν να αφήσουν το υπόβαθρο συναίνεσης να λειτουργήσει και να διατηρούν ανοιχτό. Όχι να αναδείξει διαχωριστικές γραμμές εκεί που αυτές δεν θα έπρεπε να υπάρχουν.
Πρέπει να προσπαθήσουμε συνειδητά να αποτρέψουμε ένα κλίμα εθνικού διχασμού – είναι το τελευταίο που χρειαζόμαστε τώρα. Πρέπει να προσπαθήσουμε συνειδητά να μη χάσουμε το κόκκινο νήμα που πρέπει να οδηγεί σε μια σώφρονα εθνική απόφαση.
Πρέπει να μη λησμονούμε ότι η αταλάντευτη θέση μας είναι πως η χώρα μας πρέπει να μείνει στην καρδιά της Ευρώπης και της ευρωζώνης. Αυτό το ξέρουμε εμείς στο Ποτάμι. Ξέρουμε όμως ότι μας ενώνει και με τους περισσότερους που κάθονται σε άλλα έδρανα και από τις δύο πλευρές. Συμφωνούμε όλοι για το μεγάλο στόχο – ακόμη και σήμερα. Οσο και αν διαφέρουμε για το πώς φτάνουμε εκεί. Εμείς γνωρίζουμε, και νομίζουμε ότι πολλοί συμφωνούν, ότι μόνο μέσα στην Ευρώπη μπορούμε να κάνουμε τα αναγκαία βήματα για την ανασυγκρότηση της οικονομίας μας και των θεσμών μας. Επειδή το χρειαζόμαστε αποκλειστικά εμείς. Όχι επειδή μας το ζητούν οι άλλοι.
Εμείς γνωρίζουμε, και νομίζουμε ότι πολλοί συμφωνούν, ότι μέσα στην Ευρώπη θα μπορέσουν οι νέοι και οι νέες τη ζωή που πασχίζουν και επιθυμούν με καλύτερες προοπτικές. Επειδή το χρειάζεται η νέα γενιά. Όχι επειδή μας το ζητούν οι άλλοι.Εμείς γνωρίζουμε, ότι μέσα στην Ευρώπη θα έχουμε καλύτερη ασπίδα προστασίας στους ταραγμένους καιρούς που ζούμε, μέσα στις θύελλες και τις καταστροφικές εντάσεις της ευρύτερης γεωγραφικής μας περιοχής.
Γιατί ξέρουμε ότι μέσα σε ένα δύσκολο και απρόβλεπτο κόσμο η Ευρώπη φαντάζει σαν μια οικογένεια που καταφέρνει, με κόπο είναι αλήθεια, αλλά που καταφέρνει να ευημερεί. Και ότι ακόμα και αν μερικές φορές νομίζουμε ότι μας λαμβάνει σαν δεδομένους και ξεχνά τις ευαισθησίες μας μιλώντας υπεροπτικά – μόνο εκεί μπορούμε να αναζητήσουμε τις συμμαχίες που θα μας επιτρέψουν να βρούμε το δίκιο μας. Γιατί ξέρουμε ότι για να βελτιωθεί η κατάσταση αυτού του 30% της κοινωνίας μας που αισθάνονται ότι δεν έχουν τίποτε να χάσουν, πρέπει να νοιαζόμαστε και για το 70% από το οποίο θα πηγάζει η κοινωνική αλληλεγγύη. Και ξέρουμε ότι η χειρότερη εγκατάλειψη είναι η άρνηση ευκαιριών αυτοβοήθειας.
Εμείς ξέρουμε καλά και νομίζουμε ότι πολλοί συμφωνούν:
- πως δεν είναι όλα όπως θα θέλαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση
- πως πολλά μπορούν να βελτιωθούν
- πως η αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να γίνει πιο στέρεη και πιο ευσταθής
- πως η ανάπτυξη στην Ευρώπη απαιτεί υπέρβαση της λιτότητας και ένα νέο δυναμισμό στις επενδύσεις.
Όμως ξέρουμε επίσης πως η Ευρώπη δεν είναι ένα άψυχο κέλυφος. Η Ευρώπη είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται διαρκώς. Που μπορούμε να το αλλάξουμε με μάχες από μέσα. Όχι να στεκόμαστε απέξω και να πετροβολούμε.
Μαζί με τις προοδευτικές δυνάμεις σε κάθε γωνιά της Ευρώπης, εμείς οι Έλληνες και Ελληνίδες πρέπει να δίνουμε και θα δίνουμε τη μάχη για μια δικαιότερη και δυναμικότερη ενωμένη Ευρώπη. Η ιστορία δεν προχωρά γρηγορότερα προς την κατεύθυνση που επιθυμούμε εμείς, αν κάνουμε μούτρα. Αντιθέτως, αν κλείσουμε την πόρτα, κινδυνεύουμε να καταδικάσουμε τους εαυτούς μας στην παγωμένη και επίφοβη απομόνωση των Δυτικών Βαλκανίων και στη φλεγόμενη πραγματικότητα της Μέσης Ανατολής. Εμείς γνωρίζουμε, και νομίζουμε ότι πολλοί συμφωνούν, ότι η ιστορία προχωράει γρηγορότερα και ασφαλέστερα με τη συμμετοχή μας στην καρδιά της ευρωπαϊκής οικογένειας, ακόμη και όταν δεν συμφωνούν όλοι σε όλα.
- με το κράτος δικαίου
- με τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
- με την ενίσχυση των ελευθεριών και των επιλογών
Και ότι η δική μας διαδρομή προς την ευημερία θα είναι πολύ συντομότερη και λιγότερο οδυνηρή αν μείνουμε στην καρδιά της ΕΕ, δηλαδή στην Ευρωζώνη. Καταλαβαίνουμε καλά ότι η διεκδίκηση αυτού που κάποτε θεωρούσαμε ως αυτονόητο –μια καθημερινότητα για εμάς και τους δικούς μας, αδιατάρακτη από συνεχείς παρεμβολές της μακροοικονομίας– περνά από την Ευρώπη. Γιατί ο ευρωπαϊκός είναι ο μόνος δρόμος που θα αφήσει αυτό το υπόβαθρο συναίνεσης να αποδώσει. Οφείλουμε, λοιπόν, να κρατήσουμε τις πόρτες ανοιxτές. Για να διεκδικήσουμε πίσω τη ζωή μας.
*Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια οικονομικών στο Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πάντειου Πανεπιστήμιου
18°
