Κως: Ο Μανόλης Κ. Χατζηγιακουμής γράφει για το αγαπημένο του νησί στην Athens Voice
Το Ασφενδιού είναι ένα παλιό αγροτικό χωριό, το μεγαλύτερο από τα 5 συνολικά χωριά όλης της Κω. Χτισμένο στη ράχη του επιβλητικού ορεινού όγκου Δίκαιος, μέσα σε πλούσια βλάστηση (ελιές, κυπαρίσσια, πεύκα, δάφνες, μυρτιές κ.ά.), δεσπόζει σε μια πανοραμική βαθμιδωτή κατωφέρεια που καταλήγει ομαλά σ’ έναν ευρύ, ανοιχτό κάμπο. Το Ασφενδιού αποτελεί ένα σπάνιο αγροτικό αρχιτεκτονικό σύνολο, το μόνο που σώζεται ακέραιο όχι μόνο στο νησιωτικό χώρο του Δωδεκανησιακού συμπλέγματος, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Για την Κω, επιπλέον, είναι το μοναδικό αρχιτεκτονικό σύνολο που διατηρεί ανέπαφο τον ιστορικό νεοελληνικό του χαρακτήρα, καθώς η ιστορική πόλη της Κω είναι ιταλική και τα υπόλοιπα χωριά έχουν αλλοιωθεί με τον ακραίο σήμερα εκτουρισμό. Το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό του είναι οι πολυάριθμοι «Πύργοι» (διώροφα επιβλητικά αρχοντόσπιτα) με φρουριακή σχεδόν δόμηση, αλλού σε εντυπωσιακά συμπλέγματα και αλλού μόνοι και αγέρωχοι (μέσα σε «απεστροφές», ανοιχτά δηλαδή οικόπεδα, ή σε αιχμές βράχων).
Το Ασφενδιού υπήρξε ζωντανό και πολυάνθρωπο (2.800 κάτοικοι κατά την απογραφή του 1951) ως τη δεκαετία του ’60, οπότε και εγκαταλείφθηκε σχεδόν μαζικά. Όσοι έμειναν και πολλοί από τους παλιούς άρχισαν στα μέσα της δεκαετίας του ’70 να μεταπωλούν τα σπίτια τους στους πρώτους ξένους Ευρωπαίους αγοραστές. Ακριβώς τη χρονική αυτή στιγμή, με δραστική προσωπική παρέμβαση, έγινε δυνατό να αποκτηθούν όλα τα πιο χαρακτηριστικά και τα πιο αξιόλογα σπίτια (παλαιοί Πύργοι, αρχιτεκτονικά σύνολα κ.ά.), ώστε σήμερα και με καίριες ανακαινιστικές παρεμβάσεις το Ασφενδιού να έχει διατηρήσει τον ιδιάζοντα αυθεντικό οικιστικό και αρχιτεκτονικό του χαρακτήρα (το 1983 κηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού προστατευόμενος Οικισμός).
Στους ζωοποιούς, για το Ασφενδιού, προσωπικούς σχεδιασμούς περιλαμβάνεται (εάν το επιτρέψουν τα τελικά δεδομένα) η θεσμοθέτηση ενός Διεθνούς Πολιτιστικού και Εκπαιδευτικού Κέντρου (μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα), επίσης η ίδρυση ενός ειδικού Κέντρου Δωδεκανησιακών Μελετών και ενός ακόμη Κέντρου Μουσικών Ερευνών (με ειδικότερο στόχο τη συγκριτική μελέτη και έρευνα της μουσικής της απέναντι ασιατικής ακτής), και για τις οποίες υπάρχει ήδη έτοιμη εκτεταμένη υλική υποδομή. Έτσι το Ασφενδιού μπορεί να αναδειχθεί σ’ ένα σπουδαίο, και εναλλακτικό, τόπο πνευματικής δραστηριότητας, διαβίωσης, απλής παραμονής μέσα στο τόσο ωραίο και ειδυλλιακό φυσικό του περιβάλλον.
* Ο Μανόλης Κ. Χατζηγιακουμής είναι φιλόλογος-αρχαιολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Φωτο: Εμβληματικός Πύργος (1862) του Ασφενδιού, αναπαλαιωμένος µε αυτεπιστασία του Μανόλη Κ. Χατζηγιακουμή
