Απόδραση στην Ύδρα

Δυο φίλοι βρίσκουν σημείο απόδρασης και μαζί καταφύγιο από την υπόλοιπη πιεστική ρουτίνα τους στα σφαγεία στην Ύδρα. Συμμετέχουν με έργο στη φετινή έκθεση - συμμετοχικό εγχείρημα του DESTE HYDRA (Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ), που την επιμέλειά της έχει ο διεθνώς γνωστός Ελβετός καλλιτέχνης Urs Fischer.

Mόλις τελειώσει η δουλειά τους ή πριν αρχίσει (ανάλογα με τη βάρδια) ή ακόμη και στο διάλειμμα ανάμεσα από τις δύο δουλειές τους, που ένας από τους δύο αναγκάζεται να κάνει, βρίσκονται μαζί στο Σφαγείο να δουλέψουν τα γλυπτά τους. Το ραντεβού τους είναι ανοιχτό και ισχύει κάθε μέρα. Δουλεύουν ασταμάτητα, ακόμη και μετά τα λαμπερά εγκαίνια με τους πολλούς και διεθνείς επισκέπτες.

Από αυτά που μου λένε καταλαβαίνω πως αυτή η ασχολία τούς κάνει ευτυχισμένους και ακυρώνει τη φετινή δυσμενή συγκυρία ότι, αντί για διακοπές, θα πρέπει να δουλεύουν σε μία ή δυο δουλειές για να βγει το καλοκαίρι και ίσως και λίγο χειμώνας...

«Δεν έχω ξαναπιάσει πηλό στο χέρι μου» μου εξηγεί ο ένας από τούς δύο, «ούτε έχω ξανακάνει γλυπτά· τώρα ανακάλυψα ότι έχω αυτή την ευκαιρία με τα χέρια, εξαιτίας της έκθεσης, και αυτό άλλαξε τα πάντα για έμενα αυτό το καλοκαίρι».

Στον τοίχο του δωματίου που δουλεύουν, μια μισο-λιωμένη κεραμική επιγραφή ενάντια στο Σύστημα λειτουργεί σαν φόντο σε δύο εφήμερα γλυπτά εν κατασκευή: μια πιετά με το νεογνό με αντιασφυξιογόνες μάσκες, ένας ναρκομανής εν τη πράξη. Τα δουλεύουν πολλές μέρες, παρότι ξέρουν ότι τα γλυπτά θα πεταχτούν. Αυτό δεν τους νοιάζει, η μονή αγωνία τους είναι να μην τελειώσει ο πηλός και χαθεί η ασχολία τους, η πιθανότητα απόδρασής τους...

Στην ουσία πρόκειται για το project του διεθνώς διάσημου Ελβετού καλλιτέχνη Urs Fisher. Πάνω από 300 επισκέπτες, σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης από όλο τον κόσμο έχουν αποπλεύσει στην Ύδρα για να επισκεφτούν την έκθεση στο DESTE HYDRA (4/6 - 30/9), να βρεθούν όλοι μαζί και να κάνουν τη γέφυρα ανάμεσα από την Μπιενάλε Βενετίας και την Art Basel, τη μεγαλύτερη φουάρ του κόσμου στην Ελβετία.

Το project είναι μια επανάληψη ενός παρόμοιου στο Λος Άντζελες (μουσείο MOCA), και παρόλο που κάποιοι από τους επισκέπτες το σχολιάζουν αυτό κάπως επικριτικά, εγώ βρίσκομαι στην άλλη πλευρά, στους θερμούς υποστηρικτές ότι ένα τόσο συμμετοχικό εγχείρημα σε κάθε τοποθεσία είναι εντελώς διαφορετικό και αυτό είναι μία από τις πιο μεγάλες του αρετές. Ποιος εξάλλου μπορεί να υποστηρίξει ότι η κοινότητα του Λος Άντζελες στο downtown της αμερικάνικης πόλης είναι παρόμοια με την κοινότητα της Ύδρας; Ή ότι η πλατφόρμα πάνω στην οποία καλούνται να δημιουργήσουν οι ερασιτέχνες συμμετέχοντες –από τη μια ο εσωτερικός χώρος ενός μουσείου σε έντονα αστική τοπογραφία και από την άλλη ένα παλιό σφαγείο πάνω σε μια νησιώτικη πλαγιά μπροστά στο ανοιχτό ελληνικό πέλαγος– θα μπορούσε ποτέ να εμπνεύσει τα ίδια αποτελέσματα; Η παραπάνω ιστορία των δύο φίλων, αλλά και άλλες πολλές, αποδεικνύουν τη σημαντικότητα της συμβολής του εκάστοτε κοινού και της εκάστοτε τοπογραφίας κάθε φορά που το project παρουσιάζεται. Ίσως και αυτό να είναι το δυνατότερο σημείο του.

O Urs Fisher, στην εκδοχή της έκθεσης στην Ύδρα, κάλεσε παιδιά του σχολείου, τουρίστες εικαστικούς και μη, τους ίδιους τους επισκέπτες της έκθεσης και κατοίκους, να κάνουν γλυπτά από πηλό που θα μείνουν όσο ο καιρός το επιτρέψει. Με αναφορές στην αρχαία Ελλάδα και σε μνημεία και απομεινάρια, σε τουριστικά αντικείμενα, πλάσματα της θάλασσας και σε σκηνές καλοπέρασης και διακοπών, είναι ορισμένα από τα έργα που συναντάει κανείς. Art Brut σε απόλυτη αρμονία με το περιβάλλον.

Κάποιοι περπατούν εντελώς συγκινημένοι ανάμεσα στην πληθώρα των έργων, τα οποία είναι στο έλεος της φύσης, και κάποιοι πιο κυνικοί αναρωτιούνται τι θα απομείνει από αυτό το εγχείρημα και ποια η επενδυτική του αξία; Άτοπο.

Ο καλλιτέχνης γνωρίζει καλά ότι τίποτα δεν κρατάει για πάντα, η έκθεση μοιάζει με εφήμερο μνημείο στις ανθρώπινες σχέσεις. Η αρμονική συνεργασία με τη δικαιολογία του πηλού, η ομαδική δημιουργικότητα, κάνουν το έδαφος να κουνιέται. Οι δονήσεις είναι πραγματικά έντονες και όποιος δεν τις νιώθει είτε έχει κάνει όσμωση με την προσποίηση είτε έχει διαβρωθεί ανεπιστρεπτί. Συγχαίρω σχεδόν δακρυσμένα τον κύριο Δάκη Ιωάννου για την ιδέα και την τόλμη να δεχτεί το project και τον Urs Fisher φυσικά.

Η βραδιά στο μεγάλο ενιαίο τραπέζι κυλάει άνετα, κανείς δεν συζητάει για την αγορά της τέχνης έντονα, για την τιμή του έργου, για τα λεφτά, αυτά πηγαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Έτσι όπως τρώμε, ανακαλύπτουμε γλυπτά μέσα στην ξερολιθιά τα οποία έχουν γίνει ένα με το περιβάλλον.

Mια δυνατή έκπληξη το φετινό project της Ύδρας· ένα τολμηρό εγχείρημα από την πλευρά του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ· ένα από τα πιο δυνατά πρότζεκτ στην Ελλάδα της φετινής χρονιάς, που μας θυμίζει ότι ακόμη και στο πλαίσιο της «blue chip art» η τέχνη έχει την ιδιότητα να χαρίζει απλόχερα απόδραση από τις πιο δυσμενείς συνθήκες. Ελπίζω οι δύο φίλοι να συνεχίζουν ακατάθετοι τη δουλειά τους στο Σφαγείο και να τους έχει σταλεί ο πηλός που χρειάζονται. Ελπίζω επίσης να καταλάβουν βαθιά το πλαίσιο της σύγχρονης τέχνης, χάρη στο οποίο είναι εκεί τώρα.