Πρέσπες, τι λίμνες και τι σπάνιες γαίες!

Ο ήλιος αστράφτει πάνω από τα παγωμένα νερά, παλεύοντας να διαπεράσει το στρώμα του πάγου και να λούσει με αχτίδες τα γριβάδια, τα χέλια, τα τσιρόνια κι όλα αυτά τα σπάνια ενδημικά πλάσματα που εποικίζουν τον κάτω υδρόβιο κόσμο της Πρέσπας. Φωτοβολεί τις καλαμιές και τους αρμούς της γέφυρας που ενώνει τη στεριά με το νησάκι του Αγίου Αχιλλείου, καθώς τη διασχίζουμε χαλαροί, γιατί παρά το κρύο του Δεκέμβρη, η «καλοκαιρία» είναι ιδανική για να απολαύσεις μια ευφορική πεζοπορία και να φτάσεις στο «μικρότερο κατοικημένο νησάκι της Ελλάδας, στην κατηγορία νησιά μέσα σε λίμνη», όπως μας πληροφορεί η ξεναγός μας.

Πρώτη μου φορά εδώ. Βορειοελλαδίτης κατά τα άλλα, πανάθεμά με! Στα βουβά ζητώ από τη λίμνη να με συγχωρέσει, που η μόνη μου σύνδεση μαζί της έως τώρα ήταν εκείνη η εκπομπή του Σταύρου Θεοδωράκη, όταν οι «Πρωταγωνιστές» έβγαλαν σε πανελλήνια σύνδεση τους ανθρώπους που ζουν εδώ, επιμένοντας σε μια ζωή και έναν ιδιαίτερο ασκητισμό και περιφερειακό αναχωρητισμό, άξιο για μελέτη και παρασημοφορία. Επιστήμονες που τη μελετούν, αγρότες και κτηνοτρόφοι που βιοπορίζονται από τις χάρες της, μικρές κοινότητες που επίσης «ενδημούν» εδώ σαν... Οικογένεια Ελβετών Ροβινσώνων.

Διαβάζοντας προσεκτικά τις πληροφορίες των πινακίδων συνειδητοποιώ πως πέρα από ένα ευδαιμονικό σαββατοκύριακο σ' αυτήν την εσχατιά της ελληνικής γης, το τοπίο ξεφεύγει από την απλή περιηγητική απόλαυση που προσφέρει στον ταξιδιώτη. Γιατί «σημαντικά στοιχεία της ιδιαιτερότητας της ιχθυοπανίδας των Πρεσπών, όπως φερ’ ειπείν τα χέλια, έφτασαν στις λίμνες μέσω του ποταμού Δεβαλή, εκείνη την περίοδο που το ποτάμι είχε ενωθεί με τη μικρή Πρέσπα ή εισήλθαν στις λίμνες μέσω των υπόγειων ποταμιών καταβοθρών που ενώνουν τη μεγάλη Πρέσπα με την Αχρίδα. Τις τρεις αυτές λίμνες που συνιστούν το παλαιότερο “τρίγωνο” της Ευρώπης με ηλικία 5, 5 εκατομμύρια χρόνια».

Εδώ είναι που ο κλισέ ταξιδιωτικός συντάκτης θα υπερθεματίσει σε ατάκες, τύπου «αρχαία σκουριά», «υπόγειος κόσμος»,  ενώ ο τρέντι facebooker κατηγορίας «να, εγώ, εδώ» σε διάλεκτο λακωνική θα συγγράψει... «Σούπεργούαου»! Και τα δυο σωστά είναι, σκέφτομαι χαζεύοντας αυτό το ανυπέρβλητο τοπίο. Και βγάζουμε και σελφάρες! Καθείς και τα εκφραστικά του μέσα, σκέφτομαι, αγναντεύοντας τις ξύλινες πλάβες να μεταφέρουν κόσμο στο νησάκι του Αγίου Αχιλλείου με τα 11 μόνο σπίτια! «Και γιατί 11 κι όχι 15;», εξυπνακίζω, μέχρι η υπομονετική ξεναγός μου να μου αναφέρει έναν θρύλο, μια δοξασία και μια παλιά προφητεία που θέλει σε περίπτωση που χτιστεί κάτι νέο εδώ, ο τόπος σαν Ατλαντίδα θα καταβυθιστεί και θα εξαφανιστεί. Το βουλώνω! Καλύτερα να κοιτώ, παρά να μιλώ.

Φτάνουμε στον Άγιο Αχίλλειο ή και Χαΐλλι και ακολουθούμε το σημασμένο μονοπάτι που μας οδηγεί στα ερείπια της διάσημης τρίκλιτης εκκλησίας. Κτισμένη από τον τσάρο Σαμουήλ της Βουλγαρίας για να φιλοξενήσει τα λείψανα του Αγίου Αχιλλείου, όπως τα μετέφεραν Βούλγαροι στρατιώτες από τη Λάρισα, αποτελεί ένα αξιοθέατο που κάθε καλοκαίρι μεταμορφώνεται σε ένα ιδανικό σκηνικό, μιας και εμπρός της στήνεται η σκηνή που φιλοξενεί το ομώνυμο φεστιβάλ των Πρεσπών: μια όσμωση μουσικής, ποίησης και τεχνών που χρόνια τώρα σηματοδοτούν το τέλος του φλωρινιώτικου καλοκαιριού.

Είναι κατανυκτική η θέα στη λίμνη μέσα από τα παράθυρα του ναού και είναι παραμυθένια η Κυριακή μας όπως ελίσσεται μέσα από παλιά σπίτια και κήπους με ζαρζαβατικά, καθώς παίρνουμε πάλι πίσω τον δρόμο για τον Άγιο Γερμανό. Δέκα λεπτά δρόμος και μέχρι να φτάσουμε παρατηρώ τις φυτείες φασολιών, άλλο ένα διάσημο προϊόν της περιοχής με τους καλλιεργητές να έχουν οργανωθεί σε συνεταιρισμό, μέσω του οποίου διανέμεται και ταξιδεύει παντού το φασόλι Πρεσπών, διάσημο παγκοσμίως. Κι ο ήλιος, α, ο ήλιος να λάμπει τόσο γλυκά, να συνομιλεί ευθέως με έναν εξίσου πεντακάθαρο ουρανό και να συνθέτουν παρεάκι μια υπέρτατης ομορφιάς εικόνα: σαν μια γη που κρέμεται ολομόναχη σ' ένα φιλικό πουθενά, σαν να μην απέχουμε μόνο τρία τέταρτα και από την Καστοριά και από τη Φλώρινα. Μαγεία!

Νερά, πάγος, πλάβες, καλαμιές, γέφυρα, ιστορίες πανάρχαιες, τριεθνής σύζευξη βαλκανικών πολιτισμών, απαράμιλλη ομορφιά, εκδρομή επιβεβλημένη, κι όχι μόνο για τους ταξιδιώτες του χειμώνα. Οι λίμνες και τα χωριά τους παρακολουθούν τις αλλαγές του ημερολογίου με μια ομορφιά που ντύνεται και στολίζεται κάθε εποχή, άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο, με χάρη.

Και στον Άγιο Γερμανό το γλέντι. Το τσιμπούσι, η σύναξη, το σβήσιμο με μεζέδες και ημίγλυκα κρασιά μιας εκδρομής. Ταβέρνα το «Πρέσπειον», με σλόγκαν... «Γιατί έτσι πρέσπει!». Θεοί, λυπηθείτε μας, λέμε. Δήθεν. Γιατί είναι αδύνατον εδώ που ήρθαμε να το παίξουμε feet gym και μέτρημα θερμίδων και αν υπάρχει μπιφτέκι χωρίς γλουτένη ή αν παίζει φινόκιο και αβοκάντο στη σαλάτα. Είμαστε με τα καλά μας; Εδώ, στα πιάτα μας, όλη η αγροτοκτηνοτροφία της Πρέσπας, συνομολογεί κουζίνα ντιρέκτ και θεσπέσια: σπαλομπριζόλες και μπιφτέκι μαύρου χοίρου, αυτού που τρέφεται με αμύγδαλα και γι' αυτό δεν θα βρεις παραπλήσια γεύση. Πιπεριές κόκκινες φλωρινιώτικες, μπουγιουρντί, ζοχιές και λουκάνικα με ημίγλυκα βακχικά κρασιά, κολοκυθάκια τραγανά με τζατζίκια να δροσίζουν από το μπαΐλντισμα. Και φυσικά το γευστικότερο, υπέρτατο, μεγαλειώδες πρεσπιώτικο, διάσημο και ανυπέρβλητο φασόλι στον ταβά.

Απονέμω στο «Πρέσπειον» πέντε αστέρια «Μιχαλάκης», μιας κι εδώ σε τέτοια μέρη το να χρησιμοποιήσω ορολογία «Μισελέν» μου μοιάζει ολίγον... ουρμπανρεστοραντουά! Και σβήνουμε με υπέροχα μελωμένα κανταΐφια με σοκολάτα και σαντιγί.

Κι αποχαιρετούμε τον τόπο με δυόμισι ώρες οδήγηση πάλι πίσω για Θεσσαλονίκη, ανανεώνοντας το ραντεβού. Γιατί στις Πρέσπες, αν πας μια φορά, δεν φτάνει. Στις Πρέσπες, από την ώρα που θα πας, πας, και ξαναπάς, και ξαναπάς και.... ξαναπάς! Είναι δέσμευση, Άννα Λάτσιου, ξεναγέ μας και σωτήρα μας!