Πολεις

Βεσπρέμ: Ποια είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα του 2023

Λόγω της αναβολής που επέβαλε η πανδημία, τρεις θα είναι οι ευρωπαϊκές πολιτιστικές πρωτεύουσες του 2023: η Ελευσίνα, η Τιμισοάρα και η «άγνωστη» Βεσπρέμ

A.V. Team
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Βεσπρέμ: Η πόλη της Ουγγαρίας που επιλέχθηκε ως πολιτιστική πρωτεύουσα του 2023 – Αυτή είναι η ιστορία της και το ευρωπαϊκό δημογραφικό της προφίλ.

Η Βεσπρέμ είναι ένα από τα παλαιότερα αστικά κέντρα στην Ουγγαρία: μια πόλη με δικαιώματα κομητείας, χτισμένη σε επτά λόφους· μεσαιωνικό φρούριο των Φράγκων που στον 9ο αιώνα πέρασε στα χέρια των Ούγγρων. Η Βεσπρέμ διεκδίκησε και κέρδισε τη θέση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής πρωτεύουσας για το 2023 λόγω του ρόλου που έπαιξε στο να γίνει ο χριστιανισμός επίσημη θρησκεία της Ουγγαρίας: το 1009 η πόλη έγινε η πρώτη επισκοπική έδρα της Ουγγαρίας και υπήρξε ο αγαπημένος τόπος της αγιοποιημένης από την Εκκλησία βασίλισσας Γκίζελα, συζύγου του Αγίου Στεφάνου. Επί αιώνες, οι βασίλισσες της Ουγγαρίας στέφονταν από τον επίσκοπο της Βεσπρέμ.

Η Βεσπρέμ βρίσκεται 110 χλμ νοτιοδυτικά της Βουδαπέστης, κοντά στη λίμνη Μπάλατον ―όχι στην όχθη της― στην περιοχή της Υπερδουναβίας. Ήταν μια από τις πρώτες ουγγρικές πόλεις που απέκτησαν πανεπιστήμιο ―σχολές νομικής και τεχνών― το οποίο όμως καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1276, κατά την εισβολή του Ούγγρου ηγεμόνα Peter I Csák. Η Βεσπρέμ άλλαζε χέρια μεταξύ Αυστριακών και Οθωμανών από το 1526 μέχρι το 1684: οι Τούρκοι τη λεηλάτησαν το 1552, αλλά δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν την κατοχή της· η περιοχή βορείως της λίμνης Μπάλατον παρέμεινε στο Βασίλειο της Ουγγαρίας αν και το 1706 το κάστρο κατεδαφίστηκε. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου την κατέλαβαν τα σοβιετικά στρατεύματα και η Ουγγαρία μπήκε στον δρόμο του υπαρκτού σοσιαλισμού. Σήμερα είναι βιομηχανικό κέντρο που συγκεντρώνει επιχειρήσεις από όλη την Ευρώπη.

Εκτός από τη μακρά ιστορία της, ρόλο για την επιλογή της ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης έπαιξε το ευρωπαϊκό δημογραφικό της προφίλ: εκτός από την ουγγρική πλειοψηφία, η πόλη έχει ιστορική γερμανική μειονότητα και Ρομά που αντιπροσωπεύουν περίπου το 0,7% του πληθυσμού. Από θρησκευτική άποψη, οι ρωμαιοκαθολικοί αντιπροσωπεύουν περίπου το 40%, οι Καλβινιστές το 7,0%, οι Λουθηρανοί το 2%, ενώ πάνω από 21% δηλώνουν χωρίς θρήσκευμα.

Τα τελευταία χρόνια προτιμώνται για πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης μεσαίες πόλεις όπως η Κόσιτσε της Σλοβακίας (2013), το Ούμεο της Σουηδίας (2014), το Πίλζεν της Τσεχίας (2015), η Πάφος (2017), η Βαλέτα της Μάλτας (2018), η Ματέρα της Ιταλίας (2019), το Γκάλγουεϊ της Ιρλανδίας (2020). Ο πληθυσμός της Βεσπρέμ είναι σήμερα περίπου 60.000.

Φέτος, πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης είναι η Κάουνας (Λιθουανία), το Ες-συρ-Αλζέτ (Λουξεμβούργο) και το Νόβι Σαντ (Σερβία).