Sustainable Cities: 11 τρόποι για να τις πετύχουμε

Δημιουργούμε τις πόλεις που θέλουμε να ζούμε; Η δέσμευση για μια βιώσιμη πόλη στην οποία θα ευημερήσουμε και εμείς οι ίδιοι είναι το ζητούμενο όλων μας. Για να υπάρξει, όμως, πρέπει να υπάρξει αλλαγή νοοτροπίας και η βούληση για υιοθέτηση βιώσιμων τακτικών, απαραίτητη προϋπόθεση για έναν καλύτερο πλανήτη και ένα καλύτερο μέλλον.

Ποια είναι η πραγματική εικόνα των πόλεων σήμερα; Οι πόλεις, στις οποίες κατοικεί σχεδόν το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι υπεύθυνες για τα δύο τρίτα της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας, αφού παράγουν πάνω από το 70% των παγκόσμιων εκπομπών. Συγχρόνως, οι αυξημένες τάσεις αστικοποίησης δείχνουν ότι ο ρόλος των πόλεων στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων θα συνεχίσει να αυξάνεται. Ένα είναι σίγουρο, πλέον απαιτείται επείγουσα δράση για την αντιμετώπιση αυτών των παγκόσμιων προκλήσεων και πρώτα απ’ όλα σε τοπικό επίπεδο.

Ένα οργανωμένο πλαίσιο περιβαλλοντικής και κοινωνικής πολιτικής και διακυβέρνησης (ESG) μπορεί να είναι το «κλειδί» για μια δομημένη προσέγγιση και για τις πόλεις. Μια προσέγγιση βάσει πρακτικών  ESG που περιλαμβάνει δράσεις που σχετίζονται με θέματα περιβάλλοντος πρέπει να αναληφθούν από τις τοπικές αρχές ειδικότερα σε πέντε τομείς: κανονισμούς, στρατηγικό σχεδιασμό, χρηματοδότηση, παροχή υπηρεσιών και παρακολούθηση.

Αναλυτικότερα οι πέντε τομείς δράσης

Κανονισμοί: Σύμφωνα με έρευνες των τελευταίων ετών, πάνω από το 80% των μεγάλων εταιρειών δηλώνουν ότι η αύξηση των κανονισμών που αφορά πρακτικές ESG θα ενίσχυε και θα επιτάχυνε την εφαρμογή των δικών τους αντίστοιχων στρατηγικών.

Στρατηγικός σχεδιασμός: Οι τοπικές αρχές πρέπει να είναι υπεύθυνες για τη διαμόρφωση στρατηγικών σχεδίων πόλεως, ευθυγραμμισμένων με τους εθνικούς στόχους και τις οδηγίες.

Χρηματοδότηση: Οι πόλεις διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διασφάλιση της αποτελεσματικής κατανομής των χρηματοδοτικών πόρων για την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και την αντιμετώπιση των βασικών αστικών προκλήσεων.

Παροχή υπηρεσιών: Σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Τοπικών Περιβαλλοντικών Πρωτοβουλιών (ICLEI), οι τοπικές, δημοτικές και περιφερειακές αρχές είναι αυτές που κατά βάση παρέχουν υπηρεσίες σε τομείς που ευθύνονται σημαντικά για τις επιβλαβείς εκπομπές.

Παρακολούθηση: Δεδομένης της εγγύτητάς τους στην παροχή τοπικών υπηρεσιών, οι δημοτικές αρχές μπορούν να διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο παρακολούθησης σχετικά με την κανονιστική συμμόρφωση και την πρόοδο των διάφορων στρατηγικών σχεδίων.

Ενέργειες που απαιτούνται από τις πόλεις και την τοπική αυτοδιοίκηση

• Ως προς το Περιβάλλον

Κάθε πόλη για να είναι φιλική προς το περιβάλλον, πρέπει να επικεντρώνεται στην επίτευξη στόχων μηδενικού καθαρού κόστους μέσω πρακτικών, όπως η παραγωγή καθαρής ενέργειας, η διαχείριση του νερού και των αποβλήτων και η ατμοσφαιρική ρύπανση.

1) Κανονισμοί: Επιτάχυνση της διατύπωσης και υιοθέτησης κανονισμών που μειώνουν τις εκπομπές σε διάφορους τομείς, όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, το νερό και τα απόβλητα.

Τα παραδείγματα μεγάλων πόλεων του εξωτερικού δείχνουν τον δρόμο. Η πόλη της Νέας Υόρκης έχει επιδείξει ισχυρή βούληση στη θέσπιση κανονισμών για τη μείωση των εκπομπών που σχετίζονται με τα κτίρια, όπως αυτά ορίζονται στο πλαίσιο του νόμου για την κινητοποίηση του κλίματος, ο οποίος στοχεύει στη μείωση των εκπομπών κατά 40% έως το 2030. Οι νέοι κανονισμοί, με τίτλο Τοπικός Νόμος 97, επικεντρώνονται στα μεγάλα κτίρια και την ενεργειακή τους απόδοση.

Η Ζυρίχη επίσης τροποποίησε το σύνταγμα του καντονιού για να συμπεριλάβει ένα άρθρο που καλεί τις αρχές να αναλάβουν δράση για την επεξεργασία των πόρων και τη ρύθμιση του κύκλου των υλικών, με στόχο τη μείωση των αποβλήτων και τη μείωση της χρήσης ενέργειας.

2) Στρατηγικός σχεδιασμός: Ενσωμάτωση του μηδενικού καθαρού κόστους και άλλων βασικών περιβαλλοντικών στόχων στον στρατηγικό σχεδιασμό της πόλης.

Στην ανατολή, η Σιγκαπούρη έχει αναπτύξει και εφαρμόζει το Πράσινο Σχέδιο, το οποίο είναι ένα εθνικό κίνημα για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Το πλάνο αυτό επιδιώκει μακροπρόθεσμα την επίτευξη του στόχου καθαρών μηδενικών εκπομπών βάσει πέντε πυλώνων: Πόλη σε αρμονία με τη φύση, Ενεργειακή επαναφορά, Βιώσιμη διαβίωση, Πράσινη οικονομία και Ανθεκτικό μέλλον.

3) Παροχή υπηρεσιών: Εξασφάλιση επαρκούς και έγκαιρης παροχής υπηρεσιών που βοηθούν την πόλη να επιτύχει τους στόχους net-zero.

Στο Ντουμπάι, η Αρχή Ηλεκτρισμού και Ύδρευσης (DEWA) εγκαινίασε την πρωτοβουλία EV Green Charger, η οποία συνίσταται στην παροχή λύσεων φόρτισης σε όλο την περιοχή και στην προμήθεια ηλεκτρικών οχημάτων για τον στόλο. Η πρωτοβουλία αυτή συνέβαλε στην επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών κατά 16% λιγότερο από το 2019, συμβάλλοντας παράλληλα στην ταχεία επιτάχυνση της υιοθέτησης ηλεκτρικών οχημάτων (EV) στα Εμιράτα.

• Ως προς την Κοινωνία

Ο Νο 1 κοινωνικός στόχος είναι η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και συμπερίληψη όλων των πολιτών:

4) Κανονισμοί: Ανάπτυξη πολιτικών και κανονισμών για την προώθηση της τοπικής κοινωνικής συνοχής και της ενσωμάτωσης των ευάλωτων ομάδων.

Στο Σίδνεϊ, ο Δήμος έθεσε κατευθυντήριες γραμμές για τον σχεδιασμό και την αναβάθμιση των δημόσιων χώρων και υποδομών, ώστε να διασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση όλων των ατόμων με αναπηρία.

5) Στρατηγικός σχεδιασμός: Αντιμετώπιση τοπικών κοινωνικών ζητημάτων με την ενσωμάτωσή τους σε τοπικά στρατηγικά σχέδια με σαφές πρόγραμμα υλοποίησης και απτές δράσεις.

Στο Βερολίνο, το Berlin's Diversity Strategy για την πολυμορφία καθορίζει μέτρα για τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών και ισότιμης συμμετοχής για όλους, παρά την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα και την αναπηρία τους. Τα μέτρα αυτά επικεντρώνονται σε δύο τομείς δράσης και συγκεκριμένα στην προώθηση της πολυμορφίας στις διαδικασίες πρόσληψης και στη δημόσια επικοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.

6) Παροχή υπηρεσιών: Εξασφάλιση επαρκούς και χωρίς αποκλεισμούς παροχής δημοτικών υπηρεσιών σε όλα τα μέλη της κοινωνίας.

Στα Τίρανα, εφαρμόστηκε το πρόγραμμα «Βελτίωση της παροχής υπηρεσιών κοινωνικής προστασίας σε δήμους» του UNDP (Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη), που επικεντρώθηκε στην επιτάχυνση της ποσότητας και της ποιότητας της παροχής ολοκληρωμένης κοινωνικής φροντίδας σε τοπικό επίπεδο. Σκοπός του ήταν η βελτίωση των κοινωνικών υπηρεσιών προς τους περιθωριοποιημένους πληθυσμούς της Αλβανίας και προς τα άτομα με αναπηρία, καθώς και τα παιδιά, τις γυναίκες, τους μετανάστες και τους πρόσφυγες.

• Ως προς τη Διακυβέρνηση

Λένε ότι έξυπνες πόλεις «μαρτυρούν» έξυπνη διακυβέρνηση. Δηλαδή;

7) Διακυβέρνηση των οικοσυστημάτων: Διευκόλυνση των συμπράξεων μεταξύ διαφόρων ενδιαφερόμενων φορέων, όπως ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, μη κυβερνητικές οργανώσεις, διεθνείς πολυμερείς οργανισμοί, καθώς και ο ιδιωτικός τομέας και κυβερνητικοί φορείς.

8) Διαφάνεια και λογοδοσία: Διασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στις δράσεις που αναλαμβάνονται μέσω της έγκαιρης και ανοικτής κοινοποίησης των αποφάσεων της πόλης, των προϋπολογισμών και των επικαιροποιημένων δελτίων προόδου.

9) Χρηματοδότηση: Διασφάλιση της αποτελεσματικής κατανομής της χρηματοδότησης και των επενδύσεων κυρίως σε έργα και πρωτοβουλίες που προωθούν την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος.

10) Διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού: Υιοθέτηση πολιτικών διαχείρισης της αλυσίδας εφοδιασμού (π.χ. πολιτικές προμηθειών) που λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προμηθευτών.

11) Παρακολούθηση και εποπτεία: Παροχή αποτελεσματικής εποπτείας και παρακολούθησης των επιδόσεων της πόλης με κριτήριο διάφορες περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους.

Οι τρόποι για την οικοδόμηση μιας βιώσιμης πόλης μπορεί να φαντάζουν σαν σκέψεις που μπορεί ο καθένας να έχει, αλλά πρέπει πρώτα να αναλογιστούμε πόσο εύκολες ή δύσκολες είναι στην πράξη. Πρόκειται για ένα «χρυσό οδηγό» που θα άλλαζε άρδην τις πόλεις όπως τις ξέρουμε και τις ζούμε σήμερα. Ωστόσο, εκτός από θέληση απαιτεί κυρίως οργάνωση. Μήπως τελικά αυτό είναι που μας λείπει;