Νείλος ή Αμαζόνιος: Ποιος είναι ο μεγαλύτερος ποταμός στον κόσμο;

Σύμφωνα με έγκυρες πηγές όπως η Εγκυκλοπαίδεια Britannica ή το Παγκόσμια Ρεκόρ Γκίνες, ο τίτλος του «μακρύτερου ποταμού στον κόσμο» απονέμεται επίσημα στον ποταμό Νείλο. Αλλά, μια νέα και φιλόδοξη αποστολή στον ποταμό Αμαζόνιο από μια ομάδα διεθνών επιστημών που ταξιδεύει με σχεδίες, άλογα και βάρκες με ηλιακά πάνελ, είναι έτοιμη να αμφισβητήσει αυτόν τον τίτλο.

«Το Έβερεστ έχει αναρριχηθεί χιλιάδες φορές», περιέγραψε στο CNN o 55χρονος βραζιλιάνος και αρχηγός της αποστολής Yuri Sanada. «Περισσότεροι από 1.500 άνθρωποι έχουν κωπηλατήσει πάνω από ωκεανό. Αλλά, το να κάνεις καγιάκ σε ολόκληρο τον Αμαζόνιο; Αυτό έχει γίνει λιγότερες από 10 φορές και όλες ήταν για χάρη της περιπέτειας. Για να καταγραφεί ολόκληρος ο ποταμός, η γεωγραφία και η βιοποικιλότητά του — αυτό δεν έγινε ποτέ».

Η προγραμματισμένη αποστολή των πέντε μηνών, θα ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2024, με στόχο να ταξιδέψει σε όλο το μήκος του Αμαζονίου, ο οποίος μεταφέρει τέσσερις φορές περισσότερο νερό από οποιοδήποτε άλλο ποτάμι. Για τις ανάγκες της αποστολή, θα χρησιμοποιηθεί δορυφορική τεχνολογία χαρτογράφησης ποταμών για να αποδείξει επιστημονικά μια και καλή ότι ο Αμαζόνιος δεν είναι απλώς ο πιο ογκώδης ποταμός στον κόσμο, αλλά είναι και ο μακρύτερος.

Η Dr. Suzanne Walther, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο, η οποία ειδικεύεται στις μετρήσεις ποταμών, εξήγησε στο CNN πόσο δύσκολο είναι στην πράξη η χαρτογράφησή τους. «Τα ποτάμια μπορούν να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου με διάφορους τρόπους, σύμφωνα με τις διακυμάνσεις στην κίνηση, τον όγκο νερού που περιέχουν και τα εποχιακά τους μοτίβα. Μπορείτε να φανταστείτε ότι αν μετράτε κάτι το οποίο κινείται, αυτό θα επηρεάζει το αποτέλεσμα ακόμα κι αν το μετράτε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο».

Σύμφωνα με το Sanada, «ο Αμαζόνιος δεν είναι ένα ενιαίο τμήμα νερού, αλλά μέρος ενός μεγαλύτερου συμπλέγματος ποταμών. Δεν διαφέρει από τα κλαδιά ενός δέντρου και το δίκτυό του περιλαμβάνει πολλές πηγές και παραπόταμους. Οπότε δεν υπάρχει σύγκριση – έχουμε το μεγαλύτερο σε όγκο ποτάμι. Αλλά, είναι το μεγαλύτερο σε μήκος; Αυτό θα το δούμε».

Διαφωνούν οι Βραζιλιάνοι με την πρώτη θέση του Νείλου

Ο Αμαζόνιος και ο Νείλος βρίσκονται στο επίκεντρο μιας διαμάχης για την πρώτη θέση εδώ και δεκαετίες. Όπως επισημαίνει η Dr. Walther, υπάρχει επίσης και ένα πατριωτικό κίνητρο για τη διεκδίκηση του μεγαλύτερου ποταμού στον κόσμο, καθώς αυτός ο τίτλος μπορεί να τονώσει την εθνική υπερηφάνεια και να ανεβάσει τον τουρισμό. «Δίνει κύρος σε μια χώρα», λέει. «Δίνουμε αξία σε αυτά τα πράγματα ως άνθρωποι, ακόμα κι αν τα ποτάμια δεν νοιάζονται ποιο είναι το πρώτο».

Η διαφωνία για το ποιος από τους δύο ποταμούς έχει το μεγαλύτερο μήκος, πηγάζει από το σημείο όπου ξεκινά ο Αμαζόνιος. H εγκυκλοπαίδεια Britannica αναφέρει το μήκος του Νείλου στα 6.650 χλμ και τον Αμαζόνιο στα 6.400 χλμ. Ωστόσο, στην Βραζιλία ο Νείλος θεωρείται δεύτερος. «Δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός στον κόσμο» αναφέρει η πορτογαλική Wikipedia και σύμφωνα με την Washington Post, σε αυτό συμφωνεί και ο Guido Gelli, πρώην διευθυντής γεωεπιστημών του Ινστιτούτου Γεωγραφίας και Στατιστικής της Βραζιλίας. «Δεν έχω καμία αμφιβολία στο μυαλό μου», δήλωσε εμφατικά.

Η μέτρηση ενός ποταμού είναι δύσκολη επειδή οι επιστήμονες πρέπει να εντοπίσουν με ακρίβεια πού αρχίζει και που τελειώνει ο ποταμός, δήλωσε στο National Geographic, ο Andrew Johnston, γεωγράφος στο πανεπιστήμιο Smithsonian στην Ουάσιγκτον. «Το στόμιο του Αμαζονίου είναι τόσο φαρδύ, που είναι δύσκολο να διαλέξεις το ακριβές τελικό σημείο με ακρίβεια», είπε. «Προσωπικά, θα ήθελα να ξέρω περισσότερα για το πώς μετρήθηκε, πριν συμφωνήσω ότι είναι μεγαλύτερος», πρόσθεσε.

Αμαζόνιος: Αμερικανός εξερευνητής ανατρέπει τα δεδομένα – Ανακάλυψε μακρινότερη πηγή του ποταμού

Ενώ η Britannica μετράει το ποτάμι από τις πηγές του ποταμού Apurimac, στο νότιο Περού, ένας 51χρονος Αμερικανός νευροεπιστήμονας και εξερευνητής ποταμών, ο James Contos, ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε μια πιο μακρινή πηγή ποταμού, το Mantaro, ένα ποτάμι, στο βόρειο Περού, ενώ εξερευνούσε την περιοχή κάνοντας καγιάκ.

«Γνώριζα ότι η πιο μακρινή πηγή του Αμαζονίου θεωρούνταν το Apurimac, αλλά όταν μάζευα πληροφορίες –χάρτες, υδρογραφίες κ.λπ.– προετοιμαζόμενος για το ταξίδι μου στο Περού, συνειδητοποίησα ότι ένας άλλος ποταμός φαινόταν να είναι μεγαλύτερος», λέει ο Contos σύμφωνα στην National News. «Η ανακάλυψη της νέας πηγής προσθέτει 77 χιλιόμετρα στο μήκος του Αμαζονίου», αναφέρει σύμφωνα με την μελέτη που δημοσίευσε το 2014.

Μετά τη δεύτερη αποστολή θα κυκλοφορήσει ντοκιμαντέρ και ταινία με οικολογικό μήνυμα

Ο Sanada λέει ότι τα ευρήματα του Contos δίνουν στην ομάδα μια «δικαιολογία για να βρίσκονται εκεί», εξηγώντας ότι η αποστολή έχει ένα μεγαλύτερο οικολογικό στόχο, να καταγράψει την πλούσια βιοποικιλότητα του τροπικού δάσους και να καλέσει σε μια παγκόσμια προσπάθεια για την προστασία και διατήρησή του.

Η διαδρομή των 7.000 χιλιομέτρων θα περάσει μέσα από το Περού, την Κολομβία και τη Βραζιλία, ξεκινώντας από τις πηγές του Mantaro, στις περουβιανές Άνδεις με τον Contos επικεφαλής και θα καταλήξει στο δέλτα του ποταμού. Για την αποστολή θα χρησιμοποιηθούν ειδικά κατασκευασμένα σκάφη που κινούνται με ηλιακή ενέργεια. Ο Sanada λέει ότι στις αρχές του 2025 θα υπάρξει μια δεύτερη αποστολή που θα ξεκινά από τον ποταμό Apurimac στο Περού, την σημερινή αρχική πηγή του Αμαζονίου. Μετά την ολοκλήρωση και της δεύτερης αποστολής, ένα ντοκιμαντέρ καθώς και μια ταινία IMAX αναμένεται να κυκλοφορήσουν το 2026.

Στους στόχους της αποστολής, η εκπαίδευση των κατοίκων σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας

Εκτός όμως από την απάντηση για το ποιος είναι ο μακρύτερος ποταμός στον κόσμο και την καταγραφή της βιοποικιλότητας, η αποστολή έχει και ένα τρίτο σκοπό. Με την συνδρομή πολλών επιστημονικών ερευνητών, από πανεπιστήμια της Βραζιλίας, του Περού, της Κολομβίας και των ΗΠΑ, ο Sanada λέει ότι η αποστολή έχει στόχο να φέρει την πράσινη τεχνολογία στις παραδοσιακές κοινότητες του Αμαζονίου.

«Θα τους διδάξουμε πώς να επεξεργάζονται το νερό, τεχνικές για το πώς να χτίζουν καλύτερα σπίτια με φυσικά υλικά, ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, επεξεργασία απορριμμάτων, ηλεκτροκίνηση και πολλά άλλα», εξηγεί. «Θα αλλάξει πραγματικά τη ζωή των ανθρώπων εκεί». Τα ίδια τα υβριδικά σκάφη της αποστολής που κινούνται με ηλιακή ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν ως παράδειγμα φθηνής και  καθαρής εναλλακτικής λύσης, στα πετρελαιοκίνητα σκάφη που χρησιμοποιούνται σήμερα από τις τοπικές κοινωνίες.

Ελάχιστες οι φυλές που έχουν απομείνει στον Αμαζόνιο

Στη ζούγκλα του Αμαζονίου, την μεγαλύτερη στον κόσμο, με έκταση 5,5 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, κατοικούν ιθαγενείς, χωρισμένοι σε 400 περίπου φυλές, σε καλύβες δίπλα στα ποτάμια ή ως νομάδες μέσα στη ζούγκλα. Οι περισσότερες από τις φυλές του Αμαζονίου που ζουν δίπλα στα ποτάμια έχουν επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Οι φυλές που ακόμη ζουν στην απομόνωση εκτιμούνται ότι είναι περίπου εκατό, σύμφωνα με τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση.

Ταξιδεύοντας για μήνες μέσα στηνζούγκλα, δεν θα είναι ένα εύκολο ταξίδι. «Σε μια τέτοια αποστολή, πολλά πράγματα μπορεί να πάνε στραβά», λέει ο Sanada, αναφέροντας την πιθανότητα βλάβης στα σκάφη, μέχρι και συναντήσεις με άγρια ζώα. «Το πιο επικίνδυνο κομμάτι της διαδρομής», ωστόσο, λέει ο Sanada, «είναι«ο άνθρωπος. Κάθε φορά που η ομάδα θα συναντά ανθρώπους στην μέση του πουθενά, θα πρέπει να αναρωτιέται: Είναι έμποροι ναρκωτικών; Είναι εχθροί; Ή απλώς μια φιλική φυλή που θέλει να σε προσκαλέσει για φαγητό;».

Ωστόσο, ο Sanada παραδέχεται ότι η αποστολή μπορεί να μην δώσει μια οριστική απάντηση σχετικά με το μήκος του ποταμού: «Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της αποστολής, θα ήθελα στην συνέχεια να εξερευνήσω τον Νείλο, χρησιμοποιώντας τις ίδιες τεχνικές και μεθόδους μέτρησης».