«Σιωπηλή» κρίση: Ο άνθρωπος απειλεί 1 εκ. είδη με εξαφάνιση

Στην ξηρά, στις θάλασσες και στους αιθέρες ο αντίκτυπος του ανθρώπου πάνω στη φύση είναι ολέθριος και αποκαλύπτεται σε όλο του το αποκαρδιωτικό μεγαλείο στην έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα που δόθηκε σήμερα Δευτέρα στη δημοσιότητα από το Παρίσι.

Ένα εκατομμύριο είδη του ζωικού και του φυτικού βασιλείου σήμερα απειλούνται με εξαφάνιση.

Η φύση παντού, σε όλες τις ηπείρους, επιδεινώνεται με άνευ προηγουμένου ρυθμούς και ο βασικός λόγος που η φύση καταρρέει είναι η δική μας ανάγκη για περισσότερα τρόφιμα και ενέργεια.

Η έκθεση εστιάζει σε μια σειρά από κινδύνους, από την εξαφάνιση εντόμων ζωτικής σημασίας για την επικονίαση καλλιεργειών τροφίμων έως την καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων που είναι απαραίτητοι για μεγάλους πληθυσμούς ψαριών ή την απώλεια φαρμακευτικών φυτών.

Βάσει των ευρημάτων η μέση αφθονία των ειδών ζωής στα περισσότερα μεγάλα χερσαία οικοσυστήματα έχει μειωθεί κατά τουλάχιστον 20%, κυρίως από το 1900 και μετά.

Ο κατάλογος μετά επαπειλούμενα είδη περιλαμβάνει πάνω από το 40% των ειδών των αμφιβίων, σχεδόν το 33% των θαλάσσιων κοραλλίων και περισσότερο από το ένα τρίτο όλων των θαλάσσιων θηλαστικών.

Η εικόνα ήταν λιγότερο σαφής για τα είδη των εντόμων, αλλά μια προσωρινή εκτίμηση υποδεικνύει ότι το 10% κινδυνεύει να εξαφανιστεί.

Σύμφωνα με τους 145 επιστήμονες από 50 χώρες, που συνέταξαν αυτή την έκθεση, κάποια από αυτά τα είδη θα μπορούσαν να αποτελέσουν οριστικά παρελθόν ακόμη και τις επόμενες δεκαετίες, εφόσον δεν αλλάξει ο τρόπος ανάπτυξης της οικονομίας με την συνεπακόλουθη ρύπανση, την καταστροφή των οικοσυστημάτων και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στις καταστροφικές αιτίες της τεράστιας περιβαλλοντικής κρίσης συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, η βιομηχανία των τροφίμων. 

Η IPBES (Intergovernmental Science-Policy Platforom on Biodiversity and Ecosystem Services) πέρασε τα τελευταία τρία χρόνια δουλεύοντας πάνω στην 1.800 σελίδων αναφορά.

Την τελευταία εβδομάδα, οι συντελεστές της είχαν συναντήσεις με εκπροσώπους κυβερνήσεων από πάνω από 130 χώρες στο Παρίσι, για να διαμορφώσουν τις τελικές λεπτομέρειες της (πολύ πιο σύντομης) περίληψής της. Στην έρευνα επισημαίνεται ο βαθμός στον οποίο η ανθρωπότητα βασίζεται στο περιβάλλον, είτε για τροφή, είτε για καθαρό νερό είτε για απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα, που ωθεί την κλιματική αλλαγή.  Παρουσιάζει, επίσης, λεπτομερώς το πώς οι άνθρωποι καταστρέφουν τη φύση τα τελευταία 50 χρόνια, και τι θα συμβεί μέσα στις επόμενες δεκαετίες, εάν δεν αναληφθεί δράση.

«Θα έλεγα πως η αναφορά πιθανότατα  ερμηνεύεται ως «Ω, έχουμε μπλέξει, αλλά υπάρχουν λύσεις», δήλωσε στο BBC ο πρόεδρος του IPBES, σερ Μπομπ Γουάτσον. «Η αναφορά μας μιλά για τον βαθμό στον οποίο χάνουμε βιοποικιλότητα, και τον βαθμό στον οποίο θα μπορούσαμε νε την προστατέψουμε στο μέλλον».

Η μελέτη αναλύει τις επιπτώσεις που έχουν οι αλλαγές στη χρήση του εδάφους στη φύση: Η αποψίλωση δασών για γεωργική εκμετάλλευση, σε συνδυασμό με την αυξημένη κατανάλωση ζωικών προϊόντων, έχουν εκδιώξει πολλά είδη από τους βιοτόπους τους. Επίσης, η υπεραλίευση έχει επιφέρει μεγάλη μείωση των αριθμών των ψαριών στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη.

Χρειάστηκαν τρία χρόνια έρευνας για τη σύνταξη της έκθεσης του ΟΗΕ.

Το απόσπασμα των 40 σελίδων που παρουσιάστηκε σήμερα στο Παρίσι απευθύνεται στους ανθρώπους που χαράζουν την παγκόσμια πολιτική και οφείλουν να ανοίξουν τα μάτια τους και τα αυτιά τους στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που έχει προκληθεί από το σύγχρονο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης.

Καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας η Γη ήταν ο αποδέκτης των ενεργειών του ανθρώπινου είδους. Τα τελευταία, όμως, 50 χρόνια οι πληγές του ανθρώπου πάνω στον πλανήτη τους είναι πολύ βαθιές και δεν επουλώνονται.

Από τη δεκαετία του '70 και μετά ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί, η παγκόσμια οικονομία έχει αναπτυχθεί ραγδαία και το παγκόσμιο εμπόριο έχει γίνει δεκαπλάσιο σε μέγεθος.

Από το 1980 έως το 2000 χάθηκαν 100 εκατομμύρια εκτάρια τροπικού δάσους κυρίως εξαιτίας της κτηνοτροφίας στη νότια Αμερική και τις φυτείες φοινικέλαιου στη νοτιοανατολική Ασία.

Σε πιο δεινή κατάσταση από τα δάση είναι οι υγρότοποι. Από όλους τους υγροτόπους που υπήρχαν στη Γη το 1700 έχει απομείνει σήμερα μόνο το 13%.

Πολλοί επιστήμονες εκτιμούν εδώ και χρόνια ότι η Γη βρίσκεται στην αρχή του έκτου φαινομένου «μαζικού αφανισμού», του πρώτου από τότε που εμφανίστηκε ο άνθρωπος στον πλανήτη, για το οποίο ευθύνεται αυτός.

«Οι αποδείξεις είναι αδιάσειστες: η καταστροφή που έχουμε επιφέρει στη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστήματος έχει φτάσει σε επίπεδα που απειλούν την ευημερία μας τουλάχιστον τόσο όσο η κλιματική αλλαγή που προκάλεσε ο άνθρωπος», δήλωσε στην έναρξη των συζητήσεων τη Δευτέρα ο Ρόμπερτ Γουότσον, πρόεδρος της IPBES.

Με τον όρο βιοποικιλότητα οι επιστήμονες εννοούν όλα τα είδη των ζώων και των φυτών που ζουν στον πλανήτη, περιλαμβανομένου του ανθρώπου. Και η ανθρωπότητα δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτή τη φύση που της προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες.

Οι ακτιβιστές υπέρ του περιβάλλοντος ελπίζουν η έκθεση της Δευτέρας να αποτελέσει το πρελούδιο για την υιοθέτηση φιλόδοξων στόχων στη διάρκεια της συνόδου του 2020 στην Κίνα των χωρών μελών της Σύμβασης του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα (COP15).

Το κεντρικό συμπέρασμα της έκθεσης είναι ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα σκοτώνει τα είδη της χλωρίδας και της πανίδας σε ρυθμούς πολύ πιο γοργούς από ό,τι γινόταν στο παρελθόν.

Και κάτι πρέπει να αλλάξει.