Aνάμεσα στην πόλη και τη θάλασσα

«Δεν έχω ξαναδεί πουθενά τόσο έντονη αντίθεση ανάμεσα στο σκληρό κτισμένο περιβάλλον μιας πόλης και το νερό», είπε για την παλιά παραλία της Θεσσαλονίκης ο αρχιτέκτονας Αλντο Ρόσι, όταν ήρθε να σχεδιάσει τις στάσεις της θαλάσσιας συγκοινωνίας. Πραγματικά, μοιάζει με μάχη «σώμα με σώμα».

Η λεωφόρος Νίκης, η μνημειακή παραλία της πόλης είναι ακριβώς το όριο που χωρίζει την πόλη με τη θάλασσα. Σήμερα, ο δρόμος αυτός, με την υψηλή κυκλοφορία που εξυπηρετεί, αποτελεί ένα εμπόδιο, ένα φράγμα μεταξύ τους. Αν πεζοδρομηθεί, θα γίνει γέφυρα.

Από το 1996 που την κλείσαμε πρώτη φορά με την Ενωση Πολιτών για λίγες ώρες μέχρι σήμερα που πεζοδρομείται πιο συχνά κάποιες Κυριακές το χρόνο, οι πεζοί απολαμβάνουν την υπέροχη βόλτα τους αλλά η υπόλοιπη πόλη, απροετοίμαστη, υποφέρει κάθε φορά από άγριο μποτιλιάρισμα και χάος.

Η πρότασή μου για μόνιμη πεζοδρόμηση της Νίκης, που παρουσιάστηκε σε διεθνές συνέδριο το καλοκαίρι, περιλαμβάνει τις κατάλληλες κυκλοφοριακές διευθετήσεις στους παράλληλους άξονες (Μητροπόλεως και Τσιμισκή), ώστε να μην δημιουργούνται καθόλου παρενέργειες. Εχει ενημερωθεί και ο δήμαρχος που συμφωνεί καιέδειξε, αρχικά τουλάχιστον, ενδιαφέρον.

Πιστεύω ότι, χωρίς να απαιτεί μεγάλο κόστος και χρόνο κατασκευής, μπορεί να αποτελέσει τη νέα «μεγάλη ιδέα» της πόλης και να επουλώσει το «τραύμα» που έχει δημιουργηθεί από τις συνεχείς ματαιώσεις των λεγόμενων μεγάλων έργων της Θεσσαλονίκης.

Πόλεις που αλλάζουν

• Οι πόλεις αλλάζουν συνεχώς.

• Η Θεσσαλονίκη βρίσκεται πάντα σε μετάβαση.

• Οι πολεις ειναι δυναμικές, ευάλωτες, εύπλαστες.

• Οι πόλεις ειναι «ορατές», ελκυστικές, περιπετειώδεις.

• Οι πόλεις είναι το πεδίο (ο γεωμετρικός τόπος) των ονείρων και των επιθυμιών των κατοίκων τους.

Θεσσαλονίκη, «πόλη των φαντασμάτων». Συνύπαρξη εθνοτήτων, πολιτισμών, θρησκειών, γλωσσών και εθίμων. 

Η αντίθεση

• Η ανοιχτή θάλασσα διαφέρει από την πόλη όπως η φύση διαφέρει από την ανθρώπινη παρουσία.

• Η θάλασσα είναι υγρή, κινούμενη και αλλάζει διαρκώς.

• Η πόλη είναι συμπαγής, πυκνή και σταθερή.

Η διαμάχη

• Η ένταση και η εγγύτητα της αντιπαράθεσης μεταξύ πόλης και θάλασσας στη Θεσσαλονίκη είναι μοναδική.

• Ένα συμπαγές και πυκνό δίκτυο ομοιόμορφων κατασκευών έρχεται σε ισχυρή αντίθεση με τις αρμονικές γραμμές των λόφων και του νερού.

Η αντίθεση και η διαμάχη.

Η Νίκης είναι το όριο.

Η λεωφόρος Νίκης

Ιστορική και εμβληματική (η παλιά παραλία).

Σημείο συνάντησης, εμπορίου και μετάβασης.

Το παραλιακό τείχος κατεδαφίστηκε το 1870.

Έγινε διαπλάτυνση από τα 12 στα 20μ.

Λειτούργησε γραμμή τραμ το 1892.

Είσοδος των στρατευμάτων για την απελευθέρωση της πόλης το 1912.

Σημείο συνάντησης, εμπορίου και αναψυχής

Η παλιά γραμμή του τραμ

Η πόλη θυμάται: Η πρόταση για σύγχρονο τραμ

Στρατηγική και κοσμοπολίτικη διασταύρωση

Κατασκευή της πρώτης προβλήτας

Σχέδιο Εμπράρ για την Πλατεία Αριστοτέλους

Η εποχή της «αθωότητας»

Η παλιά θαλάσσια συγκοινωνία (μέχρι το 1976)

Η πόλη θυμάται: Πρόταση της νέας παράκτιας συγκοινωνίας

Οι προτεινόμενες στάσεις της θαλάσσιας συγκοινωνίας

Η σχέση των κάθετων δρόμων με τη θάλασσα

Το κυκλοφοριακό μοντέλο της πόλης

• Το σχήμα της πεταλούδας.

• Η κυκλοφορία κινείται από τα ανατολικά προς τα δυτικά και πίσω, διασχίζοντας τη στενή ζώνη του κέντρου.

• Υψηλή συμφόρηση και τεράστιο πρόβλημα στάθμευσης.

• Σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (ρύπανση, θόρυβος, κατάληψη δημόσιου χώρου.)

• Μέτρια εξυπηρέτηση από δημόσιες συγκοινωνίες.

 

Η Θεσσαλονίκη σαν πεταλούδα

Το βασικό οδικό δίκτυο

Η Οδός Τσιμισκή σήμερα

Η Οδός Μητροπόλεως σήμερα

Η «εμπειρία» του Μετρό: ένα συγκοινωνιακό έργο γίνεται αρχαιολογικό

Ο σταθμός Μετρό της Βενιζέλου: τα στρώματα ιστορίας από τη Ρωμαϊκή στη νέα Εγνατία

Οι πεζόδρομοι στη Θεσσαλονίκη

• Ένας διπλός δεσμός: γέφυρα και εμπόδιο για τους πεζούς. 

• Οι «τραπεζόδρομοι».

• Κατεύθυνση συνήθως προς τη θάλασσα αναζητώντας φως και ανοιχτό ορίζοντα.

• Προβλήματα με παράνομη στάθμευση και κίνηση μοτοποδηλάτων

Ένα μεγάλο έργο: Η ανάπλαση της νέας παραλίας

Ένα ανοιχτό και εκτεταμένο αστικό πάρκο

Πεζόδρομος της Αριστοτέλους

Πεζόδρομος της Δημητρίου Γούναρη

Πεζόδρομος της Αγ. Σοφίας

Πεζόδρομος της Ικτίνου

Η Λεωφ. Νίκης σήμερα

• Η λεωφόρος Νίκης όπως λειτουργεί σήμερα αποτελεί εμπόδιο ανάμεσα στην πόλη και τη θάλασσα.

• Μεταφέρει υψηλή κυκλοφορία (περίπου 40.000 οχήματα ημερησίως) και μεγάλους φόρτους πεζών.

• Δύσκολη η συνύπαρξη πεζών και ποδηλάτων στο στενό πεζοδρόμιο.

• Έντονες δραστηριότητες αναψυχής και παράνομη στάθμευση.

Άποψη της Νίκης από το Λευκό Πύργο

Άποψη της Νίκης από το πεζοδρόμιο

Συμφόρηση για αυτοκίνητα και πεζούς

Εκτόνωση με μικρή ξύλινη επέκταση

Περιστασιακή πεζοδρόμηση τις Κυριακές

Έρευνα προτιμήσεων του κοινού

• Εκτεταμένη έρευνα για την αξιολόγηση της άποψης των χρηστών.

• 1300 ερωτηματολόγια με 23 ερωτήσεις.

• Χαμηλός βαθμός ικανοποίησης για τις σημερινές συνθήκες.

• Η μεγάλη πλειοψηφία συμφωνεί με την πεζοδρόμηση.

Βαθμός ικανοποίησης για τη σημερινή κατάσταση και επίπεδα αποδοχής της πρότασης 

Καταμερισμός κατά μεταφορικό μέσο πριν και μετά την εφαρμογή της πρότασης

Κυκλοφοριακός φόρτος στους τρεις άξονες

Μεταβολές της κυκλοφοριακής ικανότητας

Πρόταση 1

Μερική πεζοδρόμηση με μία λωρίδα ΙΧ και ποδηλατόδρομο

Πρόταση 2

Ολική πεζοδρόμηση με ποδηλατόδρομο

Πρόταση

Αποκλειστική λωρίδα αντίθετης κίνησης στην Τσιμισκή και περιορισμός στάθμευσης στη Μητροπόλεως

Συμπεράσματα (Ι)

• Η πρόσθετη κυκλοφοριακή ικανότητα για την εξυπηρέτηση της κυκλοφορίας της λεωφόρου Νίκης μπορεί να ικανοποιηθεί από το παράλληλο δίκτυο.

• Η σημερινή περίσσεια χωρητικότητας της Μητροπόλεως (περίπου 1000 οχήματα/ώρα) θα αυξηθεί σε 1500 οχ/ώρα με τη μετακίνηση των λεωφορείων στην Τσιμισκή και συστηματική αστυνόμευση.

• Η Μητροπόλεως προβλέπεται να απορροφήσει περίπου 50% της εκτρεπόμενης κυκλοφορίας (το υπόλοιπο από την Ερμού την Εγνατία ή άλλο μέσο).

• Συμπληρωματικές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις πρέπει να εφαρμοστούν στο ευρύτερο δίκτυο (αλλαγή κατευθύνσεων, έλεγχος στάθμευσης κλπ).

Συμπεράσματα (ΙΙ)

• Η πόλη είναι πλέον έτοιμη να αποδεχθεί το έργο.

• Συγκεκριμένα μέτρα και και ρυθμίσεις πρέπει να προηγηθούν (λωρίδα αντίθετης κίνησης λεωφορείων στην Τσιμισκή και αυστηρός έλεγχος παράνομης στάθμευσης στη Μητροπόλεως).

• Διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για το σχεδιασμό της πεζοδρόμησης.

• Ευρύτερη συναίνεση μετά από διάλογο μεταξύ των φορέων και των πολιτών.

Η νέα «μεγάλη ιδέα» της πόλης

• Τα μεγάλα σχέδια διευρύνουν τις επιθυμίες, τα οράματα και τις προσδοκίες των πολιτών.

• Η Θεσσαλονίκη πάντοτε διέθετε μεγάλες ιδέες, προτάσεις και σχέδια που δεν εκπληρώθηκαν.

• Αυτό δημιούργησε ένα «τραύμα» στην πόλη, η οποία έγινε καχύποπτη και παθητική.

• Η πεζοδρόμηση της Λεωφ. Νίκης προσφέρει μία μεγάλη ευκαιρία στην πόλη να θεραπεύσει αυτό το τραύμα.