Οι τελευταίοι υπαίθριοι μάναβηδες της Αθήνας μιλούν για το επάγγελμα τους που εξαφανίζεται. Οι προκλήσεις και όσα τους διδάσκει το πεζοδρόμιο.
Φανταστείτε την Αθήνα, μερικές δεκαετίες πίσω στο χρόνο. Τότε που δεν υπήρχε το μετρό, κινητά τηλέφωνα και Internet, η Ομόνοια ήταν μια φροντισμένη, λαμπερή πλατεία που συγκέντρωνε γύρω της το μεγαλύτερο ποσοστό της εμπορικής κίνησης της πρωτεύουσας. Με πολυτελή καταστήματα, οικογενειακές επιχειρήσεις και εκατοντάδες μικροπωλητές που έδιναν ξεχωριστό χαρακτήρα στους πιο ζωντανούς δρόμους της πόλης, την οδό Αθηνάς, την Αιόλου και τη Σταδίου ως το ύψος του Συντάγματος. Μέχρι την δεκαετία του ‘80 περίπου, έστηναν τα καρότσια τους, ο μανάβης, ο αυγουλάς, ο σφουγγαράς, ο «πανεριτζής» με τα κουλούρια, ο στραγαλατζής, ο καστανάς και ο σαλεπιτζής τον χειμώνα- ο παγωτατζής το καλοκαίρι , πλανόδιος με ζεστές τυρόπιτες, λούστροι παραταγμένοι στην σειρά στην λεωφόρο Αμαλίας, ακόμα και έμποροι «πασατέμπου για να περνά η ώρα» που έκαναν βόλτες τα απογεύματα γύρω από τους κινηματογράφους.
Oι τελευταίοι υπαίθριοι πωλητές φρούτων στην Αθήνα
«Ο τελευταίος των Μοικανών»: Mικροπωλητής φρούτων για 40 χρόνια στο ίδιο σημείο.
Ο ανοιχτόκαρδος Θανάσης Πετρέκας, χτυπά τα παραδοσιακά κύπρια κουδούνια που έχει κρεμασμένα ανάμεσα στους γάντζους με τις μπανάνες του για να προσελκύσει πελατεία. Στην συμβολή των οδών Αιόλου και Σταδίου, εδώ και τέσσερις δεκαετίες, δίνει σταθερά ραντεβού κάθε πρωί, με τον κόσμο που εκτιμά τα φρούτα του – τουρίστες στην πλειονότητά τους και λίγοι «παλιοί» Αθηναίοι, κυρίως ηλικιωμένοι.
«Όταν ήμουν νέος ήμουν αντιδραστικός και με σχολάγανε από όλα τα εργοστάσια που έπιανα δουλειά. Ήμουν μόνιμα από απόλυση σε απόλυση και δεν είχα κάποιο πτυχίο για να κοιτάξω να μπω στο δημόσιο. Μια μέρα με έπιασε ο πατέρας μου –παλιός μανάβης- και μου είπε «Έτσι προκοπή δεν κάνεις. Γίνε υπαίθριος μανάβης που δεν θα σε απολύσει και κανείς».
«Είναι δύσκολο επάγγελμα. Απαιτεί ξύπνημα στις πέντε το πρωί και να φεύγεις ακόμα και οχτώ το βράδυ. Βρέχει; θα γίνεις μούσκεμα! Χιονίζει, κάνει καύσωνα; Θα το υποστείς σαν ήρωας και θα μείνεις στο σημείο ώσπου να ξεπουλήσεις. Οι νέοι δεν μπορούν να αντέξουν αυτό το σκληρό πρόγραμμα, ακόμα και η κόρη μου προτιμά να κάνει μια δουλειά με 3 ευρώ την ώρα παρά την δουλειά μου όπου θα έβγαζε περισσότερα. Η οικογένεια με θαυμάζει γιατί καταλαβαίνουν ότι οι ίδιοι δεν μπορούν να το κάνουν. Η γυναίκα μου το έχει αποδεχτεί και εγώ από την μεριά μου τους προσφέρω ότι καλύτερο μπορώ.
Για να βγει το μεροκάματο πρέπει να είσαι «γάτα». Επίσης, χρειάζεται να έχεις τα μάτια σου- όχι 14, αλλά 44 αλλιώς επιτήδειοι θα σε πιάσουν στο παραμύθι τάχα ρωτώντας για τις τιμές και θα σου κλέψουν το κινητό ή την μηχανή πανεύκολα. Μπορώ να γράψω ολόκληρο βιβλίο για τη ζωή στο πεζοδρόμιο. Τα πιο απίθανα έχω δει εδώ! Όπως τότε που ήρθε πελάτης ο Αλέκος Φασιανός και μάλιστα μου ζωγράφισε κι ένα σχέδιο πάνω σε χαρτοσακούλα για τα φρούτα. Η Άννα Βίσση, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης όταν ήταν πρωθυπουργός, ο Μίκυς Θεοδωράκης, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Στηβ Κακέτσης και πόσοι άλλοι ακόμα που μπορεί και να μην τους έχω αναγνωρίσει».
«Αυτό που είναι το πιο φτηνό, επειδή δεν έχουν για παραπάνω. Έχω κλιμεντίνες με ένα ευρώ, φράουλες με δύο ευρώ, με ενάμισι ευρώ μήλα ή αχλάδια, με ένα ευρώ ντομάτες, με τριάμισι ευρώ ελιές –τιμές που δεν βρίσκεις ούτε σε λαϊκή. Περισσότερα φρούτα καταναλώνουν οι τουρίστες – πολλά και διάφορα σε μικρές ποσότητες. Πέφτουν πάνω στα βερίκοκα και τα κεράσια που στο εξωτερικό είναι και πιο ακριβά και κατώτερα στην γεύση. Στη Γερμανία για παράδειγμα κοστίζουν τέσσερα ευρώ τα κεράσια και εγώ τα έχω δύο.
Κάνω έκκληση στους Έλληνες να παίρνουν προιόντα από πάγκους όπως έκαναν κάποτε οι πατεράδες και οι παππούδες τους. Τους προσφέρουμε ποιότητα και οικονομία».
O Φίλιππας Λιάκας, στήνει καρότσι με φράουλες, πορτοκάλια, μήλα, μπανάνες, σταφύλια, και ακτινίδια, στις έξι το πρωί μπροστά στην αγορά της Ηφαίστου, έξω από το μετρό στο Μοναστηράκι. Το 1976 είχε κατοχυρώσει το σημείο ο πατέρας του, αργότερα πήρε ο ίδιος την σκυτάλη και σήμερα δείχνει την δουλειά στον 19χρονο γιο του.
«Όλοι έρχονται για τις φράουλες που τους τραβούν την προσοχή, κυρίως τουρίστες. Αντίθετα, όταν ξεκίνησα, το Μοναστηράκι δεν ήταν τόσο τουριστικό, εδώ στηνόταν παζάρι κάθε Κυριακή και η πλατεία γέμιζε καρότσια. Σταθερός μου πελάτης, ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ, Ντανιέλ Μπατίστα Λίμα». Θα μου πει περιγράφοντας τι αγαπά στο επάγγελμά του αλλά και τι προκλήσεις αντιμετωπίζει:
«Αυτό που με έχει διδάξει το πεζοδρόμιο είναι η υπομονή με τον κόσμο. Μπορεί για παράδειγμα κάποιος να έχει τα προβλήματα του στο σπίτι και να ξεσπάσει σε εμένα με αφορμή μια φράουλα που δεν του φαίνεται ωραία. Συναντώ καθημερινά περίεργους. Την δουλειά μου όμως την αγαπώ επειδή μου επιτρέπει να βγάζω το ψωμί μου – πρέπει να εκτιμάς αυτό που σε ταΐζει. Από την άλλη, αυτά που βγαίνουν είναι τσίμα - τσίμα για επιβίωση. Στην πραγματικότητα το επάγγελμα αυτό δεν πληρώνεται. Έχω πολύ κουβάλημα και τελειώνω αργά επειδή η πλατεία έχει πάντα κίνηση.» Στην ερώτηση αν τον κουράζει η βαβούρα και η πολυκοσμία απαντά: «Από εσένα εξαρτάται αν θα σε κουράζει ο κόσμος, από την οπτική που έχεις γενικά για την ζωή. Αν κοιτάξεις τους ανθρώπους με θετική ματιά θα σε δουν κι αυτοί έτσι.»
Ίσως τελικά, το επάγγελμα του υπαίθριου μανάβη να μη χάνεται πραγματικά στην πρωτεύουσα. Πάντα θα ζει στις διηγήσεις των παλιών Αθηναίων, στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες και στις μυρωδιές μιας εποχής που δεν επιστρέφει αλλά δεν ξεχνιέται κι εντελώς.
29°
