Παρακολουθώντας μια ξενάγηση στην Αθήνα με τα μάτια των Θεσσαλονικέων

Περίμενα τα καρντάσια για να δω με άλλα «γυαλιά» την Πλάκα και να μάθω από τις «Ιστορίες της Πλάκας». Κατά κυριολεξία τα καρντάσια, διότι η αδελφή μου ήταν που είχε ερωτευθεί τις πολιτιστικές διαδρομές της ομάδας Thessaloniki Walking Tours και μου αφηγούνταν γλαφυρά και ζωηρά τα όσα αποκόμιζε από τις περιηγήσεις. Ο ενθουσιασμός της καύσιμο, ακολούθησα κι εγώ, καθώς οι ευκαιρίες να περιηγηθείς στην Αθήνα, να της αφιερώσεις χρόνο και να εκπλαγείς δεν είναι πολλές, πάντα υπάρχει ένα εμπόδιο, οι αποστάσεις, η πυκνή κυκλοφορία, ο συνωστισμός, οι δουλειές, το έλα μωρέ, ιδίως αν έχεις πάει πολλές φορές στην Πλάκα.

Ο Τάσος Παπαδόπουλoς, αρχαιολόγος και χαρισματικός ξεναγός, διευκρίνισε πως ήταν μια μικρή αποστολή Θεσσαλονικέων στην οποία «κόλλησαν» και ορισμένοι Αθηναίοι. «Δεν ήρθαμε να σας δείξουμε την Αθήνα», είπε χαριτολογώντας. Λες και όσοι κατοικούμε εδώ την ξέρουμε την Αθήνα και θα τη δείχναμε κιόλας.

Το πρότζεκτ Thessaloniki Walking Tours, ψυχή του οποίου είναι η δημοσιογράφος Εύη Καρκίτη, ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 2013 στη Θεσσαλονίκη και μέσα από καλά σχεδιασμένους θεματικούς περιπάτους ανασύρει τη μνήμη μιας πολυπολιτισμικής πόλης, συνδέοντας το χθες με το σήμερα, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του. Οι περίπατοι που προτείνει, διασκεδαστικοί αλλά και τεκμηριωμένοι, αναζητούν τις ανθρώπινες και άγνωστες ιστορίες που κρύβονται πίσω από γνωστά και λιγότερο γνωστά μνημεία της, τους δρόμους, τις πλατείες, τις γειτονιές αλλά και τις μυστικές της γωνιές. Παράλληλα λειτουργεί την πολιτιστική διαδικτυακή πλατφόρμα Rembrandt and The Cat, προσφέροντας διαδικτυακά σεμινάρια για την τέχνη, την ιστορία, τη λογοτεχνία, την αρχαιολογία, αφιερώματα, θεατρικά δρώμενα προορισμένα για να παρουσιαστούν σε πλατφόρμα, εικονικές ξεναγήσεις σε πόλεις, τόπους και σημεία που μας εμπνέουν, μέσα από συναρπαστικές αφηγήσεις που τροφοδοτούν τη γνώση, τη φαντασία, την κριτική σκέψη, τις ιδέες και κάθε τι που κάνει τη ζωή μας καλύτερη και της δίνει νόημα.

Η πολιτιστική εξόρμηση της Thessaloniki Walking Tours στην Αθήνα περιλάμβανε τις ενότητες: Οικοδομώντας το Έθνος: Ο αθηναϊκός νεοκλασικισμός και τα αφηγήματά του, Ξενάγηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά και ένας πολυδιάστατος Λογοτεχνικός περίπατος, Ξενάγηση στο Α’ Νεκροταφείο - Στην πόλη των νεκρών, «Ιστορίες της Πλάκας» και η πολιτιστική έφοδος των Θεσσαλονικέων, ενώ έκλεισε με την ενότητα «Ανακαλύπτοντας τη μεσαιωνική Αθήνα» και την επίσκεψη στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, όπου πραγματικά έμεινα άφωνη τόσο από το επισκέψιμο τμήμα της εξαιρετικής του συλλογής, όσο και από τη «Villa Ilissia» της Δούκισσας της Πλακεντίας, ένα από τα ωραιότερα κτίρια των Αθηνών. 

Από όλες τις ενδιαφέρουσες επισκέψεις συμμετείχα στις «Ιστορίες της Πλάκας» και στην επίσκεψη στο Βυζαντινό Μουσείο –δυστυχώς δεν μπόρεσα να ακολουθήσω στις υπόλοιπες– και απ’ ότι μου είπαν έχασα. Ο καιρός ήταν καλός, πουθενά τα στίφη των τουριστών, οι συνθήκες ιδανικές. Άξιζε τον κόπο.

Αρχαία ερείπια, μικρές βυζαντινές εκκλησίες, οθωμανικά τζαμιά, αρμονικές νεοκλασικές οικίες, ακόμα και το παλαιότερο σπίτι της Αθήνας, το αρχοντικό των Μπενιζέλων, γονιών της Αγίας Φιλοθέης, συνθέτουν το μοναδικό και ετερόκλητο αρχιτεκτονικό σύνολο που λειτουργεί ως χωροταξικό πρελούδιο προς τον Ιερό Βράχο και τα μνημεία. Η Πλάκα, όπως ανέφεραν οι διοργανωτές, είναι ένα από τα λίγα μέρη στον κόσμο που διαθέτει ένα τόσο σύνθετο ιστορικό παλίμψηστο.

Ανηφορίζοντας, κάναμε ακόμα μια στάση, όπου ανακάλυψα, ανάμεσα σε πολλά ακόμα, πώς προέκυψε το «χαιρέτα μας τον πλάτανο». Όλα αυτά στην Πλάκα. Η ξενάγηση ήταν διανθισμένη με πληροφορίες που κρατούσαν το ενδιαφέρον ζωντανό. «Κεντούσε» ο Τάσος Παπαδόπουλος, δείχνοντας προς την κατεύθυνση μιας πύλης. «Είναι ο περίφημος μενδρεσές, ένα οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο, και αυτή ήταν η πύλη του μενδρεσέ. Όποιος προσεγγίσει θα δει πάνω –και τη μέρα ακόμα καλύτερα με τη βόλτα σας, ειδικά οι Αθηναίοι, διότι εμείς οι Θεσσαλονικείς δεν έχουμε αυτά τα προνόμια τόσο συχνά– τις ελάχιστες επιγραφές στην παλαιοτουρκική ή οθωμανική γραφή. Είναι ο τρόπος του έγραφαν οι Τούρκοι πριν την αλφαβητική μεταρρύθμιση του Μουσταφά Κεμάλ, που έγινε το 1928». Και συνεχίζει ο αρχαιολόγος και ξεναγός: «Εδώ λοιπόν υπάρχει το τζαμί, το ιεροδιδασκαλείο, υπάρχει το βοϊβοδιλίκι, το παζάρι, το οθωμανικό λουτρό, είναι μια γειτονιά με πολλά οθωμανικά μνημεία που μερικά διατηρούνται ακόμα. Όταν γίνεται η απελευθέρωση και αρχίζει σιγά σιγά να συγκροτείται το οθωνικό, το νέο ελληνικό βασίλειο, ο Μενδρεσές μετατρέπεται σε φυλακή. Και αποτελεί τον πιο ζοφερό τόπο της Αθήνας. Γιατί πάρα πολλούς από τους φυλακισμένους τούς κρεμούσαν εδώ. Και επειδή η μέθοδος του απαγχονισμού ήταν η συνηθισμένη, κρεμούσαν τον κόσμο από έναν πλάτανο. Κι όταν κάποιος, για κάποιον λόγο, έμπαινε μέσα έλεγε “χαιρέτα μας τον πλάτανο”. Αργότερα ο μενδρεσές κατεδαφίστηκε». Κι έμεινε η πύλη.

Είδαμε τόσα και τόσα. Σαν ρεπεράζ ταινίας. Από το παλαιότερο σπίτι των Αθηνών, έως την ιστορική οικία της οδού Τριπόδων 32, όπου γυρίστηκαν σκηνές της ταινίας «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα», ακούσαμε την ιστορία των «Αέρηδων», χαλαρώσαμε, γεμίσαμε. Τώρα η Thessaloniki Walking Tours ετοιμάζεται για Πάσχα στην Πόλη και καλοκαίρι στη Ραβέννα – εκτός από τις δράσεις στην Ελλάδα.

Συμπέρασμα: Οι περιηγήσεις κάνουν καλό στην υγεία. Πολλαπλά τα οφέλη. Βαδίζεις, συγχρωτίζεσαι, συνδέεσαι και με τον εαυτό σου, ανακαλύπτεις, χαίρεσαι, απολαμβάνεις, δίνεις ουσία στη ζωή σου. Είναι κι αυτός ένας τρόπος. Πλατφόρμες και σίριαλ, «Χαιρετήστε μας τον πλάτανο».