Έρπης ζωστήρας και σακχαρώδης διαβήτης: Η αόρατη σύνδεση - Τι πρέπει να σας θορυβήσει

Πιθανότερο να παρουσιάσουν σοβαρές επιπλοκές  είναι οι διαβητικοί που μολύνονται από τον ιό του έρπητα ζωστήρα, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Diabetes Research and Clinical Practice.  Αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο νοσηλείας, όχι μόνο μία αλλά περισσότερες φορές. 

Οι ερευνητές επιδίωξαν να διερευνήσουν αν και πόσο συχνά οι διαβητικοί με τον ιό χρειάστηκαν να νοσηλευτούν στο Πιεμόντε της Ιταλίας από το 2010 έως το 2019. Εκτός από το αξιοσημείωτο ποσοστό των εισαγωγών σε νοσοκομεία, εντόπισαν και τους παράγοντες κινδύνου για μια τέτοια εξέλιξη. Διαπίστωσαν ότι η προχωρημένη ηλικία (άνω των 65 ετών), η παχυσαρκία (ΔΜΣ> 30) και ο αρρύθμιστος διαβήτης αύξησαν κατά 40 % τον κίνδυνο επανανοσηλείας και κατά 25% τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών μετά τη μόλυνση από τον ιό του έρπητα ζωστήρα. 

«Οι ιοί του έρπητα, οκτώ στον αριθμό, μολύνουν πολύ συχνά τον άνθρωπο.  Οποιοσδήποτε από αυτούς μπορεί να προκαλέσει δια βίου λανθάνουσες λοιμώξεις μετά από μια αρχική, συνήθως ήπια ή ασυμπτωματική πρωτοπαθή μόλυνση. Μεταξύ αυτών είναι ο έρπης ζωστήρας, ο οποίος εμφανίζεται μετά από  την επανενεργοποίηση μιας προηγούμενης λοίμωξης από τον ιό της ανεμευλογιάς (VZV). Περίπου το 30% των ανθρώπων εμφανίζουν έρπητα ζωστήρα κατά τη διάρκεια της ζωής τους», εξηγεί ο Ειδικός Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος δρ Ευριπίδης Μακρονάσσιος. 

«Μετά από την αρχική μόλυνση ο ιός εγκαθίσταται στα αισθητικά γάγγλια, μένοντας αδρανής. Υπό προϋποθέσεις “ξυπνά” και προκαλεί συμπτώματα, με κυριότερα την αίσθηση καύσου, κνησμού και του χαρακτηριστικού φυσαλιδώδους εξανθήματος, το οποίο υποχωρεί αφού σχηματιστεί πρώτα κρούστα. Παρά το όνομά του, ο έρπης ζωστήρας δεν εμφανίζεται μόνο στην περιοχή της μέσης, αλλά η λωρίδα από φουσκάλες εμφανίζεται και “τυλίγεται” γύρω από τον θώρακα, το κεφάλι, τον λαιμό, το μάτι κ.α. Συχνά συνυπάρχει γενική αδιαθεσία, αίσθημα κόπωσης, πονοκέφαλος, στομαχικές ενοχλήσεις πυρετός και ρίγη. 

Πέραν των συμπτωμάτων αυτών ο έρπης ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει μεθερπητική νευραλγία, η οποία είναι η πιο επώδυνη και εξουθενωτική για τον ασθενή επιπλοκή του, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και χρόνια μετά από την υποχώρηση του εξανθήματος και να επιμείνει επίσης για χρόνια, υποβαθμίζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενή. Άλλες πιθανές επιπλοκές είναι η εμφάνιση προβλημάτων ισορροπίας και ακοής, παράλυση προσώπου, τοπική βακτηριακή επιμόλυνση και μηνιγγοεγκεφαλίτιδα», συμπληρώνει. 

Η σχέση έρπητα ζωστήρα και διαβήτη καθιστά ευάλωτους τους ασθενείς

Τα άτομα που το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι αδύναμο είναι πιθανότερο να εμφανίσουν κάποια από αυτές τις επιπλοκές. Η επίπτωση του έρπητα ζωστήρα, η σοβαρότητα των επιπλοκών, η πιθανότητα νοσηλείας και θνησιμότητας μετά τη λοίμωξη αυξάνονται με την ηλικία. Εκτός από τη γήρανση, μελέτες έδειξαν ότι ο σακχαρώδης διαβήτης συχνά συνοδεύεται από μειωμένη ανοσία, η οποία δυνητικά μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για λοιμώδη νοσήματα, συμπεριλαμβανομένου του έρπητα ζωστήρα. Οι άνθρωποι με διαβήτη τύπου 1 και 2 είναι πιο ευάλωτοι να μολυνθούν, να έχουν σοβαρότερα συμπτώματα και άλλες παθολογικές εκδηλώσεις που επιδεινώνουν την κατάσταση.

Για παράδειγμα, μια αναδρομική μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς με έρπητα ζωστήρα που χρειάζονται νοσηλεία διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επιπλοκών (στις οποίες είναι ούτως ή άλλως πιο επιρρεπείς οι διαβητικοί) και ότι τα νεοδιαγνωσθέντα με καρδιαγγειακά προβλήματα άτομα διατρέχουν επίσης κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα με σοβαρά συμπτώματα. 

 «Δεν προκαλεί όμως μόνο ο έρπης ζωστήρας προβλήματα. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Diabetology, όσοι είχαν μολυνθεί με κυτταρομεγαλοϊό (CMV), έναν άλλον από τους 8 ιούς του έρπητα, είχαν 33% αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν υπεργλυκαιμία ή διαβήτη. Μια άλλη, από τις πολλές που έχουν διεξαχθεί, ανακάλυψε ότι ο HSV-2 μπορεί να συμβάλλει σε εξασθενημένο μεταβολισμό της γλυκόζης και σε αυξημένο κίνδυνο προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2. Οι μηχανισμοί με τους οποίους αυτοί οι ιοί θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του (προ)διαβήτη δεν είναι σαφείς. Και οι δύο προκαλούν χρόνιες λοιμώξεις που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να έχει επιπτώσεις στη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος. 

«Η σχέση μεταξύ έρπητα ζωστήρα και διαβήτη είναι στενή, καθιστώντας τους πάσχοντες απολύτως ευάλωτους, αφού μπορεί να τους οδηγήσει στον νοσοκομείο ξανά και ξανά, με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών. Η έρευνα, επομένως, καταδεικνύει την ανάγκη για λήψη προφυλακτικών μέτρων, μεταξύ των οποίων είναι ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος και ο εμβολιασμός.

Κατά του VZV έχουν αναπτυχθεί δύο εμβόλια. Δεδομένου του αυξημένου κινδύνου και της σοβαρότητας της λοίμωξης από έρπητα ζωστήρα σε ασθενείς με διαβήτη, τα εμβόλια αυτά ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα ευεργετικά στον συγκεκριμένο πληθυσμό. 

Τα εμβόλια που προφυλάσσουν από τον έρπητα ζωστήρα

Στην Ελλάδα κυκλοφορεί το εμβόλιο με ζώντα εξασθενημένο ιό (ZVL), το οποίο συστήνεται από το Υπουργείο Υγείας για ανοσοεπαρκείς ενήλικες ηλικίας μεταξύ 60 και 75 ετών, ανεξάρτητα αν έχουν προηγούμενη εκδήλωση έρπητα ζωστήρα. Άτομα με ανοσοκαταστολή εμβολιάζονται κατόπιν συστάσεως γιατρού. 

Επίσης, κυκλοφορεί το ανασυνδυασμένο εμβόλιο του έρπητα (RZV). Αυτό το εμβόλιο έχει εγκριθεί για ανοσοεπαρκή άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω και για ανοσοκατασταλμένα άνω των 18 ετών. 

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων, η αποτελεσματικότητα του πρώτου αγγίζει το 70% σε άτομα 50-59 ετών. Φθίνει όμως με την ηλικία, φτάνοντας το 38% σε ηλικίες άνω των 70. Όσον αφορά στο δεύτερο εμβόλιο, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 96,6% και 91,3% σε ανοσοεπαρκείς. Εξαιρετική είναι και η αποτελεσματικότητά του μια 10ετία μετά τον εμβολιασμό, αφού αγγίζει το 89%. Σύμφωνα με τα παγκόσμια δεδομένα, τα εμβόλια αυτά είναι ασφαλή και αποτελεσματικά και αντενδείκνυται μόνο σε έγκυες, σε ασθενείς με πρωτοπαθή ή επίκτητη ανοσοανεπάρκεια και σε άτομα με ιστορικό αναφυλακτικής αντίδρασης σε συστατικά του εμβολίου. Δεν συνιστάται σε άτομα ηλικίας 50-59 ετών. Ωστόσο, υπάρχουν παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όπως η σοβαρή κατάθλιψη, οι συννοσηρότητες, ο προϋπάρχων χρόνιος πόνος ή η δυσκολία ανοχής των θεραπευτικών φαρμάκων, λόγω υπερευαισθησίας ή αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα που λαμβάνονται χρονίως. 

Τα στοιχεία υποδεικνύουν την ανάγκη για περισσότερες μελέτες προκειμένου να αποσαφηνιστεί η αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα σε ασθενείς με διαβήτη, αν και σήμερα συνιστάται ο εμβολιασμός έναντι του έρπητος ζωστήρος σε ασθενείς με διαβήτη ηλικίας 50 ετών ή μεγαλύτερων», καταλήγει ο δρ Μακρονάσσιος.