Health & Fitness

Το μελάνωμα δεν είναι πλέον ανίκητο

Σημαντική βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών χάρη στις νέες θεραπείες

Σοφία Νέτα
ΤΕΥΧΟΣ 576
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Το μελάνωμα είναι η τρίτη συχνότερη μορφή καρκίνου του δέρματος και δημιουργείται από την κακοήθη εξαλλαγή των μελανοκυττάρων, τα οποία παράγουν τη μελανίνη, πρωτεΐνη που έχει ρόλο προστασίας του δέρματος από τη βλαπτική επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας, αναφέρει η Φλώρα Σταυρίδη ΜD, MSc, MRCP, Ειδική Ογκολόγος-Παθολόγος, Εξειδικευθείσα στο Royal Marsden Hospital, London, Νοσοκομείο «Υγεία».

image

Φλώρα Σταυρίδη

Σύγχρονα επιδημιολογικά στοιχεία του μελανώματος στη χώρα μας

Τετρακόσια περίπου νέα κρούσματα μελανώματος εμφανίζονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Η συχνότητά του υπολογίζεται ότι αυξήθηκε κατά 30% την τελευταία πενταετία. Παράλληλα, είκοσι χιλιάδες περιπτώσεις καρκίνων του δέρματος υπολογίζεται ότι παρουσιάζονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Το μελάνωμα προσβάλλει σχεδόν εξίσου άνδρες και γυναίκες τόσο νεαρής όσο και μέσης ηλικίας. Ωστόσο, η θνησιμότητα των ανδρών από μελάνωμα εμφανίζεται μεγαλύτερη εκείνης των γυναικών, ίσως γιατί οι άνδρες συχνά συμβουλεύονται το δερματολόγο τους καθυστερημένα.

Σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης μελανώματος

1. Η υπερέκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία αποτελεί τον ενοχοποιητικό παράγοντα στο 70%-80% των περιπτώσεων

2. Ηλιακά εγκαύματα κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία

3. Ο ανοιχτόχρωμος φαινότυπος μαλλιών, ματιών και δέρματος

4. Οικογενειακό και ατομικό ιστορικό μελανώματος

5. Παρουσία γιγαντιαίων συγγενών σπίλων (ελιών που υπάρχουν από τη γέννηση)

6. Σπάνιες κληρονομικές δερματοπάθειες, όπως η μελαγχρωματική ξηροδερμία

Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από την εμφάνιση μελανώματος

Το μελάνωμα είναι θεραπεύσιμο εάν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί όσο παραμένει επιφανειακό. Η πρώιμη ανίχνευση και η πρόληψη του μελανώματος έχουν επομένως τεράστια σημασία για την επιβίωση των ασθενών. Επιτυγχάνεται με:

α) την τακτική εξέταση του δέρματος από δερματολόγο,

β) την περιοδική αυτοεξέταση του δέρματος και

γ) την ορθή εφαρμογή των κανόνων της αντηλιακής προστασίας.

Πώς θα αντιληφθούμε την εμφάνιση μελανώματος

Το μελάνωμα έχει μαύρο χρώμα και παρουσιάζεται τόσο σε περιοχές που χαρακτηρίζονταν από μία προϋπάρχουσα ελιά όσο και σε σημεία όπου δεν υπήρχε προηγουμένως κανένας σπίλος. Τα σημεία που πρέπει να προσέχουμε σε κάθε σπίλο είναι τα ακόλουθα:

1. Η αλλαγή χρώματός του

2. Η ανάπτυξη ογκιδίου σε τμήμα του

3. Η εμφάνιση ακανόνιστων προσεκβολών στο αρχικά ομαλό περίγραμμά του

4. Η εμφάνιση αιμορραγίας με το πιο ασήμαντο ερέθισμα.

6. Αιφνίδια αλλαγή σχήματός του

Η διάγνωση του μελανώματος γίνεται με την απλή κλινική εξέταση, την δερματοσκόπηση, δηλαδή εξέταση με ειδικό φακό καθώς και με τη χρήση ψηφιακής δερματοσκόπησης, με φωτογράφηση και ανάλυση από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Η σταδιοποίηση είναι η διαδικασία που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί η έκταση της νόσου. Οι κυριότερες παράμετροι που καθορίζουν το στάδιο της νόσου είναι το πάχος / βάθος διείσδυσης του όγκου, η παρουσία εξέλκωσης και η διασπορά του σε λεμφαδένες ή σε άλλα μέρη του σώματος.

Θεραπεία μελανώματος

● Η θεραπεία του πρώιμου μελανώματος συνίσταται σε χειρουργική εκτομή της βλάβης, βιοψία φρουρού λεμφαδένα και καθαρισμό λεμφαδένων εφόσον αυτό απαιτείται. Μέχρι πρόσφατα, οι μόνες θεραπευτικές επιλογές στο μεταστατικό μελάνωμα ήταν η ανοσοθεραπεία με υψηλές δόσεις ιντερλευκίνης-2 (IL-2), θεραπεία ιδιαίτερα τοξική, καθώς και η παρηγορητική χημειοθεραπεία με δακαρβαζίνη, η οποία δεν πρόσφερε σημαντικό όφελος επιβίωσης. Η πρόγνωση των ασθενών ήταν πτωχή, ενώ επί 20 έτη κανένα νέο φάρμακο ή συνδυασμός δεν οδήγησε σε βελτίωση αυτής. Η πρόσφατη αποκρυπτογράφηση των μοριακών μηχανισμών που πυροδοτούν το μηχανισμό ανάπτυξης του κακοήθους μελανώματος οδήγησε στην ανάπτυξη και την επιτυχή εφαρμογή νέων παραγόντων και σε σημαντική βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών.

Στοχεύουσες θεραπείες

● Σε κάθε διάγνωση κακοήθους μελανώματος γίνεται μοριακός έλεγχος του όγκου για μεταλλάξεις (π.χ. BRAF, NRAS, KIT) που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και την επιλογή της θεραπείας.

Έτσι, σήμερα διαθέτουμε συνδυασμούς στοχευουσών θεραπειών, όπως οι αναστολείς BRAF και οι αναστολείς MEK, οι οποίοι προσφέρουν βελτίωση στην επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα.

Σύμφωνα μάλιστα με την πρόσφατη ανακοίνωση που έγινε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) στο Σικάγο των ΗΠΑ, ο συνδυασμός του B-RAF αναστολέα Νταμπραφενίμπη με τον ΜΕΚ αναστολέα Τραμετινίμπη, έδειξε πλεονέκτημα στην τριετή επιβίωση στο 44% περίπου των ασθενών που συμμετείχαν στη μελέτη, έναντι 32% αυτών που έλαβαν μονοθεραπεία με Τραμετινίμπη.

Ανοσοθεραπεία

● Στο σύγχρονο οπλοστάσιο για την αντιμετώπιση του μεταστατικού μελανώματος έχει προστεθεί και η ανοσοθεραπεία, μέσω της οποίας γίνεται χρήση ειδικών αντισωμάτων με τα οποία «λύνουμε» κάποια από τα «φρένα» του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία δεν του επιτρέπουν να «αναγνωρίσει» τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτεθεί.

Όταν οι ανοσοθεραπείες χορηγούνται σε συνδυασμό παρουσιάζουν αθροιστική ή και συνεργική δράση. Στη φετινή Aμερικανική Ογκολογική Συνάντηση (AACR) ανακοινώθηκε η υπεροχή της συνδυασμένης θεραπείας με ιπιλιμουμάμπη και νιβολουμάμπη έναντι της μονοθεραπείας με ιπιλιμουμάμπη στη διετή επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα.

Αυτή η πρόσφατη έκρηξη γνώσης μεταφράστηκε τόσο σε αύξηση της συνολικής επιβίωσης καθώς και σε βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα. Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη κλινικές μελέτες συνδυασμού των μορίων της ανοσοθεραπείας με άλλες θεραπείες προκειμένου να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό θεραπευτικό όφελος