H ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική και μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία. Δεν είναι απλά ένα αισθητικό πρόβλημα και επηρεάζει αρνητικά τις ζωές των ανθρώπων τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, τονίζει η Δρ. Χρύσα Ζησίμου Πολιτοπούλου, Δερματολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημιακής Κλινικής Νοσοκομείου «Α. Συγγρός»
Τι είναι η ψωρίαση και ποια είναιτα βασικά συμπτώματα;
Η ψωρίαση είναι μία χρόνια αυτοάνοση νόσος που επηρεάζει περίπου 200.000 ασθενείς στην Ελλάδα και χαρακτηρίζεται από παχιές και εκτεταμένες δερματικές βλάβες (πλάκες) που συνήθως προκαλούν αποφολίδωση, κνησμό και πόνο. Η ψωρίαση δεν είναι απλά ένα πρόβλημα εξωτερικής εμφάνισης, καθώς επιβαρύνει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών οι οποίοι δυσκολεύονται να επιτελέσουν καθημερινές δραστηριότητες. Τα άτομα με ψωρίαση είναι πιθανότερο να εμφανίζουν συν-νοσηρότητες, όπως ψωριασική αρθρίτιδα, καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου 2 και κατάθλιψη. Λόγω της συστηματικότητας της νόσου οι συν-νοσηρότητες αυτές παρουσιάζονται νωρίς ηλικιακά, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Η ψωρίαση επηρεάζει την ψυχολογική κατάσταση των ασθενών σε ποσοστό συγκρίσιμο με άλλα σοβαρά νοσήματα (π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια, διαβήτης κ.λπ.). Και βέβαια επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής των ασθενών.
Τι προκαλεί την ψωρίαση;
Η ψωρίαση σχετίζεται με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, στους οποίους περιλαμβάνονται η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, στρεσογόνα γεγονότα, η χαμηλή υγρασία, διάφορα φάρμακα, λοίμωξη με HIV, τραυματισμοί, κάπνισμα και παχυσαρκία. Η παρουσία κληρονομικής προδιάθεσης δεν επαρκεί πάντως για την εκδήλωση της ψωρίασης.
Η κληρονομικότητα, σε συνδυασμό με τους εκλυτικούς παράγοντες, προκαλεί την παθολογική διέγερση κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος (Τ-λεμφοκύτταρα). Τα Τ-λεμφοκύτταρα, φθάνοντας με την κυκλοφορία του αίματος σε κάποιο σημείο του δέρματος, δημιουργούν μία τοπική φλεγμονώδη αντίδραση και παράγουν διάφορες ουσίες (κυτταροκίνες), όπως την ιντερλευκίνη 17Α (IL-17Α). Οι ουσίες αυτές δρουν πάνω στα κύτταρα του δέρματος και διαταράσσουν τον φυσιολογικό τους κύκλο. Σε άτομα χωρίς ψωρίαση, τα κύτταρα του δέρματος ωριμάζουν φυσιολογικά, μεταφέρονται στην επιφάνεια του δέρματος και αποβάλλονται μέσα σε ένα διάστημα 28 ημερών. Αντίθετα, σε άτομα με ψωρίαση τα κύτταρα αυτά ωριμάζουν και μεταφέρονται ταχύτερα στην επιφάνεια του δέρματος, μέσα σε ένα διάστημα 3 έως 6 ημερών. Καθώς ο οργανισμός δεν είναι σε θέση να αποβάλει τα πλεονάζοντα κύτταρα με επαρκώς γρήγορους ρυθμούς, σχηματίζονται σωροί κυττάρων που αποτελούν τις χαρακτηριστικές δερματικές «βλάβες» της ψωρίασης.
Πώς επηρεάζει η ψωρίαση την ποιότητα ζωής των ασθενών;
Η ψυχολογική επιβάρυνση της ψωρίασης είναι συχνά πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα περίμενε κανείς κρίνοντας απλώς και μόνο από την κλινική της βαρύτητα. H ψωρίαση επηρεάζει την εμφάνιση των ασθενών και επίσης την εικόνα που έχουν για αυτούς άτομα του περιβάλλοντός τους. Είναι πολύ πιθανό κάποιοι να αποφεύγουν να τους αγγίξουν, να τους αγκαλιάσουν, να τους φιλήσουν, να μοιραστούν μαζί τους π.χ. ένα ρούχο ή μία πετσέτα, ακόμη και να τους πλησιάσουν σε πολύ μικρή απόσταση, επειδή ίσως δεν ξέρουν ότι η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική. Η άγνοια αυτή μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο σε μία σειρά δραστηριοτήτων που αποτελούν διέξοδο άθλησης, διασκέδασης, αλλά και κοινωνικής συναναστροφής (π.χ. είσοδος σε γυμναστήριο, σε κολυμβητήριο, σε πλαζ κ.λπ.).
Ένα ποσοστό ασθενών (20% στην Ελλάδα) εμφανίζει ψωριασική αρθρίτιδα και ένα ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό παρουσιάζει ψωριασική ονυχία. Η ψωρίαση σχετίζεται επίσης με ψυχιατρική συν-νοσηρότητα. Η συχνότητα κατάθλιψης στους ασθενείς με ψωρίαση ανέρχεται ως 60%, ενώ αυξημένη είναι και η συχνότητα χαμηλής αυτοεκτίμησης, σεξουαλικής δυσλειτουργίας, αγχώδους διαταραχής. Από τα ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα αισθητικό πρόβλημα, αλλά για συστηματικό νόσημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Πώς αντιμετωπίζεται μέχρι σήμερα η ψωρίαση;
Η ψωρίαση είναι μία χρόνια πάθηση που απαιτεί μακροχρόνια παρακολούθηση και συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό αλλά και μακροχρόνια θεραπευτική αντιμετώπιση. Ιατρός και ασθενής θα συμφωνήσουν σε μία στρατηγική αντιμετώπισης της ψωρίασης.
Η θεραπευτική αυτή στρατηγική εξατομικεύεται για κάθε ασθενή και συνυπολογίζει τη βαρύτητα, την έκταση και τη μορφή της νόσου, καθώς και την ανταπόκριση του ασθενούς σε προηγούμενες θεραπείες. Παράλληλα θα αξιολογηθεί η δυνατότητα χορήγησης από πλευράς ανοχής και ασφάλειας της προς επιλογήν θεραπείας (π.χ. αν υπάρχουν αντενδείξεις για μια συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων ή ιστορικό που να αποκλείει κάποιες επιλογές). Κατά τη χορήγηση μίας συγκεκριμένης θεραπείας λαμβάνεται επίσης υπ’ όψιν η ηλικία και η ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς.
Οι υπάρχουσες θεραπευτικές προσεγγίσεις ταξινομούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
● την εφαρμογή φαρμάκων στο δέρμα (τοπική θεραπεία)
● τη χρήση της υπεριώδους ακτινοβολίας (φωτοθεραπεία)
● τη χορήγηση φαρμάκων, είτε από το στόμα είτε σε ενέσιμη μορφή, τα οποία στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα (συστηματική θεραπεία).
Ο συνδυασμός των ανωτέρω θεραπειών αποτελεί συνήθη τακτική, ενώ δεν είναι σπάνια η περιοδική μεταβολή της φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. ανά 12 μήνες) σε περίπτωση μη αποτελεσματικότητας της θεραπείας ή για την αποφυγή εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών.
Υπάρχει κάτι νεότερο που μπορούν να περιμένουν οι ασθενείς για τη θεραπεία της ψωρίασης;
● Σήμερα υπάρχει ουσιαστική ανάγκη για νέες θεραπείες για τη μέτρια-σοβαρή ψωρίαση, καθώς περίπου το 50% των ασθενών δεν είναι ικανοποιημένοι με τις υπάρχουσες θεραπείες. Οι προσδοκίες των ασθενών με ψωρίαση έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς το καθαρό δέρμα αποτελεί πλέον το νέο θεραπευτικό στόχο. Λόγω των συν-νοσηροτήτων και της συστηματικής φλεγμονής στους ασθενείς με ψωρίαση, υπάρχει ανάγκη για νέες θεραπείες με χρήση από νωρίς που επιτυγχάνουν και διατηρούν μακροπρόθεσμα καθαρό δέρμα σε περισσότερους ασθενείς.
● Τα τελευταία χρόνια έχουν μπει στη θεραπευτική μας φαρέτρα οι λεγόμενοι βιολογικοί παράγοντες. Είναι διάφορες κατηγορίες παραγόντων, όπως οι αντί ΤΝF παράγοντες (με κύριους εκπρόσωπους την Εταρνεσέπτη, την Ανταλιμουμάμπη και την Ιφλιξιμάμπη), η αντί IL12/23 (με εκπρόσωπο την Ουστεκινουμάμπη) και τώρα τελευταία ο αναστολέας της IL-17A (με εκπρόσωπο τη Σεκουκινουμάμπη). Τα τελευταία είναι πιο στοχευμένα μόρια και δρουν πιο εκλεκτικά στον μηχανισμό της φλεγμονής, που είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση της ψωρίασης.
● Μάλιστα η σεκουκινουμάμπη, βάσει της ένδειξης που πήρε από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων, μας δίνει τη δυνατότητα να ξεκινήσουμε από νωρίς τη νέα αυτή συστηματική θεραπεία, δηλαδή πριν τη χρήση των κλασικών συστηματικών θεραπειών (π.χ. κυκλοσπορίνη και μεθοτρεξάτη) στους ασθενείς με ψωρίαση. Η νέα αυτή θεραπεία πρόσφατα εγκρίθηκε και για τη θεραπεία των ασθενών με Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα και Ψωριασική Αρθρίτιδα. Είναι πλέον διαθέσιμη και στην Ελλάδα και αποζημιώνεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία, με μηδενική συμμετοχή για τους ασθενείς, όπως και οι υπόλοιποι βιολογικοί παράγοντες.
● Σήμερα πλέον οι ασθενείς που ζουν με χρόνια νοσήματα όπως η ψωρίαση και η ψωριασική αρθρίτιδα στην Ελλάδα έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες και ιδιαίτερα αποτελεσματικές θεραπείες. Και η εμπειρία μας επιτρέπει να είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι γιατί έχουμε πλέον αποτελεσματικά και ασφαλή φάρμακα.
17°
