Κάποτε οι διαβαθμίσεις στις κοινωνικές σχέσεις δηλώνονταν εθιμοτυπικά. Στις γιορτές οι πολύ οικείοι είτε πραγματοποιούσαν επίσκεψη είτε επικοινωνούσαν τηλεφωνικώς. Με την κινητή τηλεφωνία, οι λιγότερο οικείοι υιοθέτησαν τα μηνύματα. Οι απλοί γνωστοί είθιστο να ανταλλάσουν γρήγορους χαιρετισμούς και ευχές σε φευγαλέες συναντήσεις. Όλα αυτά βέβαια άλλαξαν, αφού σημαντικό μέρος της δράσης έχει μεταφερθεί στο γεμάτο μηνύματα inbox, όπου συνυπάρχουν πλέον άπαντες∙ μαζί και οι «παρεμπιπτόντως» φίλοι – ας τους πούμε έτσι για λόγους κατανόησης.
Οι «παρεμπιπτόντως» φίλοι δεν είναι ψεύτικοι φίλοι. Ούτε όμως και συνειδητοί. Δεν είναι ούτε αποξενωμένοι, απλοί γνωστοί. Είναι μια διακριτή κατηγορία. Είναι εκείνοι που η σχέση μαζί τους βασίζεται αποκλειστικά στο Μέσο του Facebook. Είναι οι παλιοί συμμαθητές και συνεργάτες, ίσως και οι μακρινοί συγγενείς, που ο χρόνος θα είχε βγάλει από το κάδρο και το Facebook πεισματικά κρατά μέσα στην κορνίζα. Είναι οι επικοινωνίες με κάποιο αναμνησιακό, συχνά και ηθικό, υπόβαθρο που διαφορετικά δεν θα πραγματοποιούνταν –είτε γιατί χνάρια και αριθμοί θα είχαν σβηστεί είτε γιατί θα διστάζαμε για οποιονδήποτε λόγο να τις «ανασύρουμε», πιθανόν θεωρώντας τες «εκτός τόπου και χρόνου». Και όμως, τώρα, με τους «παρεμπιπτόντως» φίλους υπάρχει μια αδιάλειπτη, λεπτομερής έως και προσωπική αλληλεπίδραση, που περιλαμβάνει πλήθος όψεων της καθημερινής ζωής!
Είναι το διαδίκτυο εκείνο που υπερνικά τούτη την αντίφαση και καθιστά εύκολα ή, μάλλον, ανώδυνα, στοιχεία που στο τυπικό κοινωνικό πλαίσιο πιθανότατα θα αντιμετωπίζονταν με αμηχανία, ακόμη και με προκατάληψη. «Απενοχοποιεί» δηλαδή την επικοινωνία, διαμορφώνοντας νέους κανόνες και νέο τελετουργικό. Για παράδειγμα, η συχνότητα του like σε μη αναμενόμενο χρόνο και η αμοιβαιότητα στην ανταλλαγή του, δημιουργούν συνθήκη αμεσότερης επικοινωνίας, όταν στο παρελθόν κύριο ρόλο έπαιζε η τυπικότητα στη ροή των τηλεφωνημάτων, κατά τις επίσημες μάλιστα ημέρες. Έτσι, η χαλάρωση των όρων της επικοινωνίας μοιάζει να είναι απελευθερωτική για την προσέγγιση περισσοτέρων επαφών –συμπεριλαμβανομένων των «παρεμπιπτόντως» φίλων– δίχως μάλιστα να απαιτείται ο χρόνος και τόπος της ενώπιον ενωπίω αλληλεπίδρασης. Παράλληλα, δημιουργεί ασφαλές πλαίσιο για «κεκαλυμμένες» επικοινωνίες, όπου το ρίσκο της δυσαρέσκειας ή της αδιαφορίας ελαχιστοποιείται.
Όμως, αφαιρώντας την ίδια στιγμή το διαδίκτυο από την επικοινωνία –υπό το πρόσχημα του απλού, άνετου και στιγμιαίου– τους δισταγμούς που γλυκά τη συνοδεύουν, αφαιρεί από τη βαρύτητά της∙ και κάτι από τη μαγεία της. Η απουσία της διακινδύνευσης, αντί να υπερβαίνει, θρέφει τον ατομικό εγωισμό. Για αυτό, οι «παρεμπιπτόντως» φίλοι μπορούν κάλλιστα να ανταλλάσσουν διαδικτυακές ευχές, αλλά σε μια τυχαία συνάντησή τους στο δρόμο να μην ανταλλάσουν ούτε νεύμα. Τελικά, οι «παρεμπιπτόντως» φίλοι είναι κάτι σαν εν δυνάμει φίλοι, φίλοι σε εφεδρεία. Μπορούν να ξαναέρθουν στο φως. Μπορεί αυτό και να μη γίνει ποτέ.
13°
