Οι ισχυροί παίκτες του εγχώριου real estate

Φουλάρουν τις μηχανές τους οι μεγάλοι παίκτες του εγχώριου real estate, καθώς η οικονομία της χώρας, ακόμα και με την επιβράδυνση που θα προκύψει λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, έχει επιστρέψει σε αναπτυξιακή τροχιά. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές των ακινήτων βρίσκονται πλέον σε έναν νέο κύκλο ανόδου, ευνοώντας νέες επενδύσεις. Άλλωστε, στην αγορά καταγράφονται σημαντικές ελλείψεις νέων, σύγχρονων κτιρίων, ως αποτέλεσμα του επενδυτικού ελλείμματος που δημιουργήθηκε κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Τον δρόμο των νέων επενδύσεων ανοίγουν οι Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία (ΑΕΕΑΠ), επενδυτικά funds και ασφαλώς η Lamda Development, η οποία προωθεί την μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση στη χώρα, με την ανάπλαση του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό.

Το 2022 αποτελεί το πρώτο πλήρες έτος πλήρους ανάπτυξης των έργων στο Ελληνικό. Ήδη, το πρώτο πακέτο των έργων υποδομής έχει ξεκινήσει να υλοποιείται, ενώ σταδιακά έως το τέλος του έτους και τις αρχές του 2023, θα έχει ξεκινήσει και η κατασκευή του συνόλου των κτιρίων που προβλέπεται να κατασκευαστούν κατά την διάρκεια της πρώτης πενταετίας. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται ο πύργος κατοικιών Marina Tower, τα εμπορικά κέντρα Vouliagmenis Mall και Marina Galleria, οι πολυτελείς βίλες στην παραλία του Αγίου Κοσμά, το εμπορικό πάρκο που θα αναπτύξει η Trade Estates ΑΕΕΑΠ του ομίλου Φουρλή, τα κτίρια γραφείων, ο πολυλειτουργικός Πύργος στη Λ. Βουλιαγμένης από την Brooklane Capital και άλλα μικρότερα ακίνητα. Παράλληλα με αυτά ασφαλώς, θα ξεκινήσει και η δημιουργία του μητροπολιτικού πάρκου των 2.000 στρεμμάτων. Κατά την πρώτη πενταετία έργων, η Lamda Development και οι επενδυτές που συμμετέχουν στα έργα, αναμένεται να δαπανήσουν κεφάλαια της τάξεως των 5 δισ. ευρώ.

Επενδυτικό πρόγραμμα ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων  ευρώ έχει σε εξέλιξη αυτήν την περίοδο ο μεγαλύτερος όμιλος ανάπτυξης ακινήτων, Dimand Real Estate. Μόνο κατά την διάρκεια του τελευταίου χρόνου, έχουν προχωρήσει οι κατασκευαστικές εργασίες σε σειρά σημαντικών επενδύσεων, όπως η ανακατασκευή του Πύργου του Πειραιά (50 εκατ. ευρώ), η μετατροπή του Σαρόγλειου Μεγάρου σε ξενοδοχείο τεσσάρων αστέρων (25. εκατ. ευρώ) και η ανάπτυξη νέων και «πράσινων» κτιρίων γραφείων σε Λ. Συγγρού (40 εκατ. ευρώ), Μαρούσι και Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με την Prodea Investments. Πρόσφατα, η εταιρεία ολοκλήρωσε και την απόκτηση του εμβληματικού κτιρίου του Μινιόν, αντί ποσού 26 εκατ. ευρώ, ενώ έχει θέσει σε τροχιά υλοποίησης και την ανάπτυξη ενός πάρκου βιοτεχνολογίας στην περιοχή της Παιανίας, το οποίο πρόκειται να αποκτηθεί από την Premia Properties, μόλις ολοκληρωθεί.

Επιπλέον, η εταιρεία σχεδιάζει την ανάπτυξη ενός συγκροτήματος γραφείων επιφάνειας 57.450 τ.μ. στην περιοχή του Φαλήρου, σε συνεργασία με τον όμιλο Άβαξ (Avax Development) και μέλη της οικογένειας Ιωάννου. Πρόκειται για ένα σχέδιο ύψους άνω των 100 εκατ. ευρώ, που θα εκμεταλλευτεί έκταση επιφάνειας 19 στρεμμάτων της πρώην ΒΕΛΚΑ, στην παλιά βιομηχανική ζώνη του Φαλήρου.

Σημαντικό ρόλο στην εγχώρια αγορά ακινήτων διαδραματίζουν οι Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία (ΑΕΕΑΠ), οι οποίες το 2021 προχώρησαν σε νέες επενδύσεις που υπερβαίνουν τα 550 εκατ. ευρώ, όπως αναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στην τελευταία ετήσια έκθεσή της. Εξ αυτών, το 80% αφορούσε την ελληνική αγορά, με το 36% να αφορά επενδύσεις σε γραφεία, το 30% σε καταστήματα, το 12% σε ξενοδοχεία και το 10% σε επαγγελματικές αποθήκες, με το υπόλοιπο ποσοστό να τοποθετείται είτε σε οικόπεδα προς ανάπτυξη, είτε σε άλλες επαγγελματικές χρήσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, το 59% των επενδύσεων αφορούσε ακίνητα στην Αττική, χαμηλότερο σε σχέση με ποσοστό άνω του 70% που αφορούσε το λεκανοπέδιο τα προηγούμενα χρόνια.

Η μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου των ΑΕΕΑΠ, η Prodea Investments έχει εστιάσει σε νέες αναπτύξεις ακινήτων, σε συνεργασία με την Dimand Real Estate, ή και αυτόνομα. Η εταιρεία διαχειρίζεται χαρτοφυλάκιο ακινήτων άνω των 2,45 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων βρίσκεται στην Ελλάδα. Όπως αναφέρει η εταιρεία, η στρατηγική της για το 2022, θα αφορά στην ενίσχυση του χαρτοφυλακίου της με περισσότερα κτίρια γραφείων «πράσινων»  προδιαγραφών, όπως επίσης και κτιρίων logistics. Παράλληλα, αναμένεται να αναζητηθούν νέες ευκαιρίες και στην αγορά κατοικίας, ιδίως στον τομέα των πολυτελών κατασκευών στα νότια προάστια της Αττικής. Στο επίκεντρο θα βρεθούν και οι ενεργειακές αναβαθμίσεις υφιστάμενων ακινήτων της εταιρείας, προκειμένου να ενισχυθεί η αξία τους και να μειωθεί το λειτουργικό τους κόστος.

Συνολικά, η Prodea σχεδιάζει τον εμπλουτισμό του χαρτοφυλακίου των ακινήτων της με νέα «πράσινα» κτίρια συνολικής αξίας άνω των 250 εκατ. ευρώ, μέχρι τα μέσα του 2023. Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα προχώρησε στην απόκτηση του πρώην «αρχηγείου των Ιεχωβάδων» στη Λ. Κηφισίας, πολύ κοντά στον κόμβο της Αττικής Οδού. Πρόκειται για ένα κτίριο επιφάνειας 4.172 τ.μ. επί οικοπέδου 10,4 στρεμμάτων. Το ακίνητο θα κατεδαφιστεί και στην θέση του θα αναπτυχθούν δύο νέα κτίρια γραφείων, αυτόνομα και λειτουργικά ανεξάρτητα, με την συνολική τους επιφάνεια να ανέρχεται σε 17.000 τ.μ. Το συνολικό ύψος της επένδυσης θα ανέλθει σε 35 εκατ. ευρώ.

Αντίστοιχα, η Noval Property, η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου, με αξία χαρτοφυλακίου πλησίον των 400 εκατ. ευρώ, έχει θέσει σε τροχιά υλοποίησης ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους άνω των 300 εκατ. ευρώ, κυρίως για την ανάπτυξη υφιστάμενων ακινήτων του χαρτοφυλακίου της, αλλά και για την απόκτηση νέων. Αυτήν την περίοδο ολοκληρώνει τις συζητήσεις για την αγορά νέων κτιρίων συνολικής αξίας 85 εκατ. ευρώ, στους τομείς των logistics, της αγοράς κατοικίας, των τουριστικών καταλυμάτων και των γραφείων.

Μεγάλο μέρος του επενδυτικού προγράμματος της Noval Property εντοπίζεται στην περιοχή του Αμαρουσίου και συγκεκριμένα στην οδό Χειμάρρας, όπου η εταιρεία σχεδιάζει επενδύσεις ύψους 100 εκατ. ευρώ. Καταρχάς, πρόκειται να αναπτύξει ένα σύγχρονο συγκρότημα γραφείων επιφάνειας 49.000 τ.μ. σε κοινοπρακτικό σχήμα με το επενδυτικό fund Brook Lane Capital. Πρόκειται για συνολική επένδυση 77,3 εκατ. ευρώ, που αφορά στην αξιοποίηση έκτασης 16 στρεμμάτων στη συμβολή των οδών Χειμάρρας 10-12 και Λ. Αμαρουσίου-Χαλανδρίου, που αποκτήθηκε από τις δύο εταιρείες πριν από ένα χρόνο. Παράλληλα, η Noval Property σχεδιάζει και την κατασκευή ενός ακόμα βιοκλιματικού κτιρίου γραφείων επιφάνειας 20.175 τ.μ. στην οδό Χειμάρρας 16, σε έτερη ιδιόκτητη έκταση. Πρόκειται για επένδυση ύψους 22 εκατ. ευρώ, που αναμένεται να ξεκινήσει να υλοποιείται εντός του έτους και προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2025.

Η Trastor του ομίλου της Τρ. Πειραιώς (μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της αποεπένδυσης από την αμερικανική Varde Partners), αναμένεται να επαναπροσδιορίσει την στόχευσή της το 2022, διατηρώντας όμως την εστίαση στην προσθήκη σύγχρονων κτιρίων γραφείων και logistics. Η εταιρεία επένδυσε κεφάλαια της τάξεως των 40 εκατ. ευρώ το 2021. Παράλληλα, μετά και την ανάληψη του ελέγχου από την Τρ. Πειραιώς, εξετάζονται διάφορες λύσεις για την ενίσχυση της εταιρείας με ακίνητα και κεφάλαια για νέες επενδύσεις. Σε μεταγενέστερο στάδιο εκτιμάται ότι θα αναζητηθεί και νέος στρατηγικός επενδυτής μακροπρόθεσμου χαρακτήρα. Η εταιρεία αποτελεί την δεύτερη μεγαλύτερη εισηγμένη ΑΕΕΑΠ (και τρίτη συνολικά στον κλάδο), με ένα χαρτοφυλάκιο αξίας 330 εκατ. ευρώ.

Το σίγουρο είναι ότι οι μεγάλοι παίκτες του εγχώριου real estate σχεδιάζουν δεκάδες νέα έργα, τα οποία αναμένεται να αλλάξουν την φυσιογνωμία της αγοράς ακινήτων τα επόμενα χρόνια, προσθέτοντας σειρά νέων κτιρίων κι εμπειριών, τόσο για τους επαγγελματίες χρήστες, όσο και για το ευρύ κοινό.