Explainer | Τι ισχύει για το 13ωρο εργασίας;

Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε στη Βουλή και η διάταξη για το 13ωρο εργασίας έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, διευκρινίζει σε κάθε τηλεοπτικής της παρουσία ότι «δεν καταργείται το 8ωρο, δεν καταργείται το πενθήμερο, καθώς η ρύθμιση για το 13ωρο είναι «μία κατ’ εξαίρεση ρύθμιση που μπορεί να εφαρμοστεί μόνο μέχρι 37 ημέρες τον χρόνο, και μόνο εάν συμφωνεί ο εργαζόμενος». 

Η κ. Κεραμέως θέλησε να τονίσει ότι η αντιπολίτευση από τα 97 άρθρα του νέου νομοσχεδίου επέλεξε να μιλήσει μόνο για αυτό που αφορά το «δήθεν 13ωρο» εργασίας.  

Στην εβδομαδιαία ανασκόπησή του μέσω Facebook ο Κυριάκος Μητσοτάκης, έκανε λόγο για fake news περί 13ωρου. «Διακινήθηκαν πολλές ψευδείς φήμες για το νομοσχέδιο αυτό από την αντιπολίτευση, αλλά θα σας δώσω ένα και μόνο στοιχείο που επιβεβαιώνει τον ευεργετικό του χαρακτήρα: από τα περίπου 100 άρθρα του νομοσχεδίου, μια διευρυμένη πλειοψηφία βουλευτών κομμάτων και της αντιπολίτευσης υπερψήφισε τουλάχιστον τα μισά άρθρα. Μόνο το ΠΑΣΟΚ ψήφισε "παρών" και "ναι" σε 70 από τα περίπου 100 άρθρα του. Συναινεί, δηλαδή, επί της ουσίας ότι κατά τα δύο τρίτα του ο νέος νόμος ωφελεί τους εργαζόμενους και την αγορά εργασίας. Και πράγματι, αυτό κάνει, δίνοντας περισσότερες επιλογές στους εργαζόμενους και ενισχύοντας την ισορροπία ανάμεσα στην ευελιξία και την ασφάλεια.

» Το πιο κραυγαλέο εκ των fake news της αντιπολίτευσης γι’ αυτό το νομοσχέδιο, ήταν η δήθεν γενικευμένη επιβολή 13ωρης εργασίας. Ειπώθηκε πολλές φορές ότι πρόκειται για ρύθμιση που ισχύει ήδη όταν η εργασία παρέχεται σε δύο εργοδότες και τώρα επεκτείνεται ως δυνατότητα όταν παρέχεται και σε έναν εργοδότη. Επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση και υπάρχουν συγκεκριμένα όρια, δηλαδή το πολύ έως τρεις ημέρες τον μήνα, απαιτείται υποχρεωτικά η συναίνεση του εργαζόμενου για να εργαστεί υπερωριακά και η άρνησή του δεν μπορεί να οδηγήσει σε απόλυση. Μάλιστα, ο εργοδότης υποχρεούται να αποδείξει -ακόμα και στο μέλλον- ότι τυχόν απόλυση εργαζομένου δεν σχετίζεται με την άρνησή του για παροχή υπερωριακής απασχόλησης. Η συγκεκριμένη ρύθμιση προβλέπεται στην εργασιακή νομοθεσία και άλλων ευρωπαϊκών χωρών και ενισχύθηκε περαιτέρω κατόπιν πρότασης της ΓΣΕΕ. Μία από τις τουλάχιστον 45 προτάσεις των κοινωνικών εταίρων που ενσωματώθηκαν στο νομοσχέδιο». 

Τι ισχύει για το 13ωρο εργασίας;

Η υπουργός σημείωσε τόσο από το βήμα της Βουλής, όσο και στις συνεντεύξεις που έχει παραχωρήσει από τότε, ότι το 13ωρο προβλέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση, έως 37 ημέρες τον χρόνο - κατ’ αναλογία, όχι πάνω από 3 ημέρες τον μήνα - σε έναν μόνο εργοδότη με προσαύξηση 40% στην αμοιβή. Η 13ωρη απασχόληση ίσχυε και πριν στη χώρα μας, αλλά σε δύο ή περισσότερους εργοδότες. Όπως τόνισε η υπουργός στην ΕΡΤ, η ρύθμιση προσφέρει μεγαλύτερες αποδοχές σε σχέση με όσα ίσχυαν για εργαζόμενους που απασχολούνταν σε δύο εργοδότες, χωρίς να θίγει τα θεσπισμένα χρονικά όρια εργασίας.

«Το μόνο που αλλάζει είναι ότι κάτι που σήμερα ήδη γίνεται σε δύο εργοδότες, δηλαδή η απασχόληση έως 13 ώρες, να έχει την επιλογή ο εργαζόμενος να το κάνει σε έναν χωρίς να μετακινείται και με συν 40% αύξηση στις αποδοχές του», είπε και εν συνεχεία ανέφερε τις δικλείδες ασφαλείας που προβλέπονται όπως π.χ η συναίνεση του εργαζομένου και η συμμόρφωση με τους λοιπούς προστατευτικούς κανόνες για τους εργαζόμενους. 

Παράδειγμα: Εργαζόμενος ο οποίος απασχολείται σε δύο εργοδότες και αμείβεται με 8 ευρώ την ώρα εφόσον απασχοληθεί 13 ώρες σε δύο εργοδότες, θα αμειφθεί με ημερομίσθιο ύψους 104 ευρώ. Εάν απασχοληθεί τις αντίστοιχες ώρες σε έναν και μόνο εργοδότη, θα λάβει 119 ευρώ.

Μπορεί να υποχρεώσει ο εργοδότης έναν εργαζόμενο να εργαστεί 13 ώρες ημερησίως;

Όχι. Ο νέος νόμος προβλέπει δικλίδες ασφαλείας που ορίζουν ρητά ότι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να απολυθεί αν αρνηθεί να δουλέψει υπερωριακά.

Μπορεί ο εργοδότης να αρνηθεί να καταβάλλει υπερωρίες, εφόσον ο εργαζόμενος απασχοληθεί πέραν του προβλεπόμενου ωραρίου του;

Όχι, δεν μπορεί. Όποιος εργάζεται υπερωριακά δικαιούται αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%. Αυτό διασφαλίζεται και από την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, καθώς αν δεν δηλωθεί η υπερωρία, η επιπλέον ώρα απασχόλησης θεωρείται παράνομη και οφείλεται προσαύξηση 120%.

Μπορεί ένας εργαζόμενος να απασχολείται 13 ώρες ημερησίως όλο το χρόνο;

Όχι, ο ανώτατος χρόνος εργασίας είναι 48 ώρες εβδομαδιαίως σε περίοδο αναφοράς 4 μηνών, και το ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης οι 150 ώρες ετησίως. Συνεπώς, ένας εργαζόμενος μπορεί να εργαστεί 13 ώρες ημερησίως έως συνολικά 37,5 ημέρες τον χρόνο.

Ποιες είναι οι άλλες 9 αλλαγές που φέρνει ο νέος νόμος για τα εργασιακά; 

Δυνατότητα τετραήμερης εργασίας. Το νέο πλαίσιο δίνει στους εργαζόμενους τη δυνατότητα τετραήμερης απασχόλησης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με πλήρεις αποδοχές και όριο 40 ωρών εβδομαδιαίως.

Δυνατότητα κατανομής της ετήσιας άδειας σε περισσότερες περιόδους. Ο εργαζόμενος θα μπορεί να ζητά την κατανομή της άδειας του – αν το επιθυμεί – σε περισσότερες περιόδους μέσα στο έτος, κάτι που επιτρέπει την καλύτερη προσαρμογή στις προσωπικές του ανάγκες.

Διεύρυνση των δικαιούχων άδειας μητρότητας και επιδόματος λοχείας. Η άδεια μητρότητας επεκτείνεται και στις ανάδοχες μητέρες, ενώ το επίδομα κυοφορίας και λοχείας θα καταβάλλεται ακόμη και όταν η εργαζόμενη έχει αλλάξει εργοδότη ή ασφαλιστικό φορέα, μέσω της αναγνώρισης του ενιαίου χρόνου ασφάλισης.

Ενίσχυση προστασίας των εργαζομένων. Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται διατάξεις που ενισχύουν το πλέγμα προστασίας των εργαζομένων, όπως π.χ. το επίδομα γονικής άδειας καθίσταται αφορολόγητο, ανεκχώρητο και ακατάσχετο, αν προκύψει μείωση αποδοχών λόγω της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, αυτή θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή και απαγορεύεται, διασφαλίζοντας τη σταθερότητα του εισοδήματος του εργαζομένου κ.α

Απλοποιούνται οι προσλήψεις και ενισχύονται οι δυνατότητες απασχόλησης. Η διαδικασία πρόσληψης απλοποιείται καθώς από τέσσερα έντυπα που απαιτούνται σήμερα για την ολοκλήρωση νέας πρόσληψης, θα απαιτείται πλέον μόνο ένα. Παράλληλα, εισάγεται διαδικασία προσλήψεων ορισμένου χρόνου έως δύο ημερών, για γρήγορη κάλυψη επειγουσών αναγκών των επιχειρήσεων.

Λιγότερη γραφειοκρατία για τις επιχειρήσεις. Καταργούνται έντυπα που ήδη υποβάλλονται ψηφιακά και αίρεται η υποχρέωση τήρησης ορισμένων εγγράφων στον χώρο εργασίας.

Διαφάνεια και ψηφιακά εργαλεία για όλους. Η νέα εφαρμογή κινητού για επιχειρήσεις αλλά και η ανανεωμένη εφαρμογή myErgani για εργαζόμενους, φέρνει τη διαχείριση της εργασίας στο επίκεντρο της ψηφιακής εποχής.

Υγεία και ασφάλεια στην εργασία με νέα πρότυπα και αυστηροποιημένο πλαίσιο προστασίας. Το νέο πλαίσιο εισάγει σύγχρονες προδιαγραφές ασφάλειας και υποχρεωτική εκπαίδευση σε πρώτες βοήθειες (ΚΑΡΠΑ και Heimlich) για τους χώρους εργασίας για πρώτη φορά. Παράλληλα, όλες οι υποδείξεις τεχνικού ασφαλείας και ιατρού εργασίας θα τηρούνται πλέον ψηφιακά, αυξάνοντας τη διαφάνεια και τη δυνατότητα ελέγχου. Το όριο εργαζομένων για να ασκεί ο ίδιος ο εργοδότης καθήκοντα τεχνικού ασφαλείας μειώνεται από 50 σε 20 άτομα, ενώ καθίσταται υποχρεωτική η παρουσία συντονιστών ασφάλειας και υγείας σε μεγάλα τεχνικά έργα.

Διόρθωση στρέβλωσης για τους εργαζόμενους συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι που επιλέγουν να παραμείνουν ενεργοί στην αγορά εργασίας θα ωφεληθούν οικονομικά, καθώς η προσαύξηση που θα λάβουν στη σύνταξή τους δεν θα επηρεάσει τον συντελεστή της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης (ΕΑΣ). Έτσι, το καθαρό εισόδημά τους δεν θα μειωθεί.

Οι αντιδράσεις των κομμάτων για το 13ωρο

Η συζήτηση στη Βουλή για το νέο εργασιακό νομοσχέδιο υπήρξε έντονη. Ο Νίκος Ανδρουλάκης κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «ξηλώνει το πουλόβερ της προστασίας της εργασίας» και δεσμεύτηκε ότι το ΠΑΣΟΚ θα καταργήσει το νομοσχέδιο όταν αναλάβει τη διακυβέρνηση. «Το 13ωρο δεν είναι τεχνική ρύθμιση, είναι το αποτύπωμα μιας συντηρητικής πολιτικής που αποδομεί τις κατακτήσεις δεκαετιών», υπογράμμισε. 

Μάλιστα, το ΠΑΣΟΚ σημείωσε ότι η διεύρυνση του ημερήσιου ωραρίου και το 13ωρο εργασίας δεν είναι βιώσιμα για έναν εργαζόμενο με αναπηρία. «Δεν μιλάμε απλώς για εξάντληση — μιλάμε για αποκλεισμό», ανέφερε ο Πέτρος Παππάς και υπογράμμισε ότι η εργασία για τα άτομα με αναπηρία δεν είναι προνόμιο αλλά δικαίωμα, και ότι η Πολιτεία οφείλει να εξασφαλίσει ίσες ευκαιρίες, προσβασιμότητα και προστασία στην απασχόληση. Επιπλέον, το ΠΑΣΟΚ τόνισε ότι «χωρίς ισχυρές συλλογικές συμβάσεις, διαιτησία και συλλογικές κατοχυρώσεις, η 13ωρη απασχόληση θα εδραιώσει ανισορροπίες υπέρ των εργοδοτών». 

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, έκανε λόγο για «νομοσχέδιο εργασιακού μεσαίωνα. Αυτή είναι η δεξιά πολιτική, δεν είναι νομοτέλεια ούτε ανεπάρκεια. Στηρίζουν την άδικη, ταξική πολιτική των ολιγαρχών. Η εργασία είναι ο πυρήνας της ανάπτυξης και οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι είναι η δύναμη μιας οικονομίας». 

Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, κατήγγειλε ότι «το νομοσχέδιο οδηγεί τους εργαζόμενους στην αποκτήνωση».

Ο πρόεδρος της Νέας Αριστεράς, Αλέξης Χαρίτσης, χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «δώρο στους εργοδότες της φτηνής ανάπτυξης».