Αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων, μας προτρέπει στην Ιλιάδα ο Όμηρος, εννοώντας την προσπάθεια για ευγενή άμιλλα, για στόχευση του βέλτιστου αποτελέσματος. Αμέσως μετά τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ το 1974, ο Γρηγόρης Φαράκος παρακινούσε τους μαθητές και φοιτητές –ιδιαίτερα τους οργανωμένους– να είναι πρώτοι στα μαθήματα και πρώτοι στους αγώνες για την κατάκτηση της γνώσης, της δημοκρατίας, της αξιοπρέπειας και της αξιοκρατίας. Η πρωτιά, βέβαια, στα μαθήματα επιτυγχάνεται με τη στόχευση στην αριστεία.
Σήμερα, ο υπουργός Παιδείας και στέλεχος της Αριστεράς κ. Α. Μπαλτάς, όμως, προτρέπει τους νέους να θεωρούν την επιδίωξη της αριστείας, τη βούληση για βελτιστοποίηση των επιδόσεών τους και των γνώσεών τους και την ευγενή άμιλλα ως ρετσινιά, μίασμα ή όνειδος. Εκδικητικά μάλιστα τονίζει ότι τα Πρότυπα Σχολεία είναι «χιτλερικής επινόησης» και γι’ αυτό θα καταργήσει τις εξετάσεις για είσοδο στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία που ιδρύθηκαν με το νόμο 3966/2011 από την υπουργό Άννα Διαμαντοπούλου. Ο κ. Μπαλτάς θεωρεί ταξική διάκριση τις εισαγωγικές εξετάσεις σε αυτά και την επιδίωξη της αριστείας. Η αμφισημία δε συνεχίζεται από τις αντιφατικές δηλώσεις του υπουργού και του αναπληρωτή υπουργού Τ. Κουράκη για την κατάργηση των εξετάσεων εισαγωγής ή για το διαχωρισμό των πέντε προτύπων σχολείων (Βαρβάκειος, Ιωνίδειος, Ζωσιμαία, Ευαγγελική και Αναβρύτων) από τα υπόλοιπα πενήντα πέντε ιδρυθέντα, τα οποία θα μετονομαστούν σε πειραματικά και οι μαθητές θα εισάγονται με κλήρωση. Στα δεύτερα θα καταργηθούν οι εισαγωγικές εξετάσεις, ενώ στα πέντε πρώτα θα διατηρηθούν, μετά από συνεννόηση με τις διοικήσεις των ίδιων των σχολείων.
Τις τελευταίες ημέρες είδαμε μία καταιγιστική δημοσιοποίηση απόψεων στήριξης των Σχολείων των Αρίστων από σημαντικούς ανθρώπους των γραμμάτων, των επιστημών και των τεχνών. Όποιος έχει περάσει τη δοκιμασία της συγγραφής πρωτότυπης διδακτορικής διατριβής, της ερευνητικής δραστηριότητας και την ανακάλυψη και τεκμηρίωση της επιστημονικής πρωτότυπης αλήθειας, γνωρίζει ότι όλα αυτά επιτυγχάνονται αποκλειστικά με τη στόχευση της αριστείας και της ευγενούς άμιλλας στο πλαίσιο της επιστημονικής διεθνούς κοινότητας.
Υπήρξαν και κάποιοι που ψέλλισαν υποστηρικτικά σχόλια για τον απαράδεκτο και ανιστόρητο χαρακτηρισμό της αριστείας, ως ρετσινιά, από τον κ. Α. Μπαλτά. Μεταξύ των τελευταίων ήταν και ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Κ. Τσουκαλάς, αλλά και ο πρώην πρύτανης κ. Πελεγρίνης. Κρίμα. Οφείλω στο σημείο αυτό να εξάρω την εξαίρετη επιστολή του προέδρου του Συλλόγου Αποφοίτων της Βαρβακείου Προτύπου Σχολής προς τον κ. Πελεγρίνη στην «ΑΥΓΗ».
Και επειδή ο κ. Μπαλτάς αυτοχαρακτηρίστηκε ως μαρξιστής, κατά τη διάρκεια της πρώτης ομιλίας του στη Βουλή, θα μου επιτρέψει να επικαλεστώ τον Καρλ Μαρξ προκειμένου να στηρίξω τις απόψεις που ακολουθούν. Και αυτό διότι ο Μαρξ θεωρούσε τον Αριστοτέλη ως τη μεγαλύτερη ιδιοφυία της αρχαιότητας και στο «Κεφάλαιο» αναφέρεται ουκ ολίγες φορές στις ρήσεις και στα συμπεράσματα του μεγάλου φιλοσόφου από τα «Πολιτικά» και τα «Ηθικά Νικομάχεια».
Στα «Ηθικά Νικομάχεια» ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί τους δύο όρους «σύμμετρον» και «μεσότητα» με την ίδια έννοια. Ορίζει δε με σαφήνεια τι εννοεί με τον όρο «μέσον». Δεν εννοεί το μέσον ενός διαστήματος ή τη διατήρηση ίσων αποστάσεων από το μηδέν και τη μέγιστη τιμή μιας μεταβλητής, αλλά το «μέσον» ως προς κάθε άνθρωπο, όσον αφορά στη διατροφή του, στη σωματική άσκηση κ.λπ. Εξού και το «μέτρον άριστον». Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κάποιος να υπαινιχθεί ότι ο Αριστοτέλης είχε πρόθεση να μας προτρέψει στη μετριότητα. Η προσπάθεια αυτή, δηλαδή να θεωρηθεί ο Αριστοτέλης ως κήρυκας της ηθικής που διδάσκει τη μετριότητα, αποτελεί μία από τις μεγάλες παρεξηγήσεις στην ιστορία της διανόησης. Οι ερευνητές για πολύ καιρό αρνήθηκαν να δουν τον Αριστοτέλη ως το συνεχιστή της διαλεκτικής του Ηράκλειτου και των σοφιστών, και έμειναν προσκολλημένοι στην εικόνα του σχολαστικού Αριστοτέλη, όπως τον διαμόρφωσε ο Μεσαίωνας.
Στο ίδιο έργο του, «Ηθικά Νικομάχεια»,ο Αριστοτέλης αποδεικνύει ότι δίκαιο είναι η αναλογία στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και στη σχέση των αγαθών εντός των οποίων εκφράζονται οι ανθρώπινες σχέσεις. Αναλύοντας μάλιστα την έννοια της δικαιοσύνης, αγγίζει την έννοια των ταξικών συμφερόντων, όταν μας λέει ότι αν δεν υπάρχει η ίδια αναλογία ανάμεσα στα αγαθά, που νέμονται και κατέχουν οι άνθρωποι, και στις ικανότητες των ανθρώπων, τότε προκαλούνται οι διαμάχες και οι κοινωνικές ταραχές. Με άλλα λόγια, «δεν υπάρχει μεγαλύτερη αδικία από το να νέμονται και κατέχουν είτε ίσοι άνισα είτε άνισοι ίσα αγαθά». Όσον αφορά δε στην ανισότητα, δηλαδή στη μη ισοπέδωση των προσπαθειών, των ικανοτήτων, των επιδιώξεων, των στοχεύσεων και των οραματισμών δύο ανθρώπων, σε αυτήν οφείλεται και η ευγενής άμιλλα που αποτελεί την κινητήριο δύναμη για την πρόοδο στις επιστήμες, στην τεχνολογία, στις τέχνες και στα γράμματα. Αρκεί η Πολιτεία να παρέχει ίσες ευκαιρίες στους πολίτες της.
Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, κ. υπουργέ της παιδείας γιατί η επιδίωξη, η ενθάρρυνση και η επιβράβευση της αριστείας είναι κινητήριος μοχλός προόδου και ευημερίας μιας κοινωνίας; Είμαι βέβαιος πως γνωρίζετε ότι όλοι οι άνθρωποι ούτε έχουν τις ίδιες ικανότητες ούτε καταβάλλουν τις ίδιες προσπάθειες για την κατάκτηση της γνώσης ή για προσφορά στην κοινωνία. Αντιλαμβάνεστε, επομένως, το ολίσθημα, στο οποίο υποπέσατε, αφού με το χαρακτηρισμό της αριστείας ως ρετσινιά ευθέως ενθαρρύνετε τους νέους στη μετριότητα και στην ήσσονα προσπάθεια;
Ερχόμενος στα καθ’ ημάς, θα έλεγα ότι η κατάργηση των Δημόσιων Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων το 1985 είχε ως αποτέλεσμα την εξασφάλιση εκ μέρους της άρχουσας τάξης των πρωτείων στην ποιοτική εκπαίδευση. Έτσι η παιδεία έγινε ταξική, αφού οι έχοντες μπορούσαν να στείλουν τα παιδιά τους σε καλά ιδιωτικά σχολεία, ενώ την ίδια στιγμή τα δημόσια σχολεία άρχισαν να γίνονται προβληματικά. Θεσμοθετήθηκε μεν από το ΠΑΣΟΚ, στην προσπάθειά του να εξισώσει τα σχολεία όλης της χώρας, αλλά, όπως αποδείχθηκε, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ισοπέδωση. Έτσι, διατηρώντας τη μετριότητα στα δημόσια σχολεία και ιδρύοντας καλά ιδιωτικά σχολεία, ενισχύθηκε η ταξική εκπαίδευση, αφού τις τελευταίες δεκαετίες τα μεν δημόσια σχολεία κατά κανόνα ισοπεδώθηκαν, τα δε ιδιωτικά απογειώθηκαν. Στα πρώτα άρχισε να κυριαρχεί ο συνδικαλισμός, η ισοπέδωση, οι καταλήψεις, οι απεργίες, οι αποχές των καθηγητών από τα μαθήματα για να εκτελέσουν τα συνδικαλιστικά τους καθήκοντα και η επακόλουθη εγκατάλειψη της διαλεκτικής στη μαθησιακή διαδικασία. Στα δεύτερα δεν υπάρχει η πρακτική των καταλήψεων και των αποχών από τα μαθήματα, αλλά η προσπάθεια έντασης της γνώσης, προκειμένου να προσελκύσουν μαθητές-πελάτες. Στα μεν πρώτα δεν υπάρχουν δίδακτρα, ενώ στα δεύτερα τα δίδακτρα είναι δυσβάσταχτα για τα παιδιά των μικρομεσαίων και φτωχών στρωμάτων. Επακόλουθο αυτής της υποβάθμισης ήταν η άνθηση των φροντιστηρίων, στα οποία οι μαθητές καταφεύγουν προκειμένου να ασκηθούν στην αποστήθιση πιθανών θεμάτων των πανελληνίων εξετάσεων. Ακριβώς η ίδια κατάσταση επικράτησε στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αλλά δεν είναι της παρούσας για να ασχοληθούμε με αυτά.
Η Τράπεζα Θεμάτων, που εισήχθη το 2011 από την τότε υπουργό παιδείας, είχε ως προϋπόθεση εφαρμογής της την κάλυψη της διδακτέας ύλης από τους καθηγητές όλων των σχολείων. Όμως, οι καθοδηγούμενες από τους συνδικαλιστές και τα κόμματα απεργίες των καθηγητών και καταλήψεις των μαθητών είχαν ως αποτέλεσμα την κατά κανόνα μη κάλυψη της διδακτέας ύλης στα δημόσια σχολεία. Επομένως, η κλήρωση θεμάτων στις εξετάσεις από την Τράπεζα Θεμάτων ήταν ένα εμπόδιο στη συνέχιση της τακτικής των αποχών και απεργιών, που εφάρμοζαν οι συνδικαλιστές της ΟΛΜΕ, αφού ήταν πολύ πιθανό να κληρωθούν θέματα που δεν είχαν διδαχθεί. Πονάει κεφάλι κόβει κεφάλι, λέει ο λαός μας. Έτσι, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, πειθόμενη στα κελεύσματα των συνδικαλιστών, αποφάσισε την κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων.
Τα αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης διαλεκτικής στη διαδικασία της μάθησης και της μη κάλυψης της διδακτέας ύλης ήταν να έρχονται στα πανεπιστήμια φοιτητές κατά κανόνα ημιμαθείς και με πολλά κενά στις απαιτούμενες γνώσεις για την παρακολούθηση πανεπιστημιακού επιπέδου προγραμμάτων σπουδών. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, μπορώ να διαβεβαιώσω τους αναγνώστες ότι οι καμπύλες κατοχής γνώσεων, κατανόησης και διαλεκτικής ικανότητας των φοιτητών που εισέρχονται στα πανεπιστήμια είναι γραφικές παραστάσεις γνησίως φθινουσών συναρτήσεων του χρόνου.
Και κάτι ακόμη. Κύριε υπουργέ της παιδείας, η κοινωνία δεν επιβιώνει με τη μετριότητα και την ισοπέδωση. Δεν προοδεύει χωρίς την ενθάρρυνση και επιβράβευση της αριστείας. Χρειάζεται και τους αρίστους για να προάγονται οι επιστήμες και εν γένει ο πολιτισμός. Αρκεί οι τελευταίοι να κατανοούν ότι η Πολιτεία δεν τους ανέδειξε για να καταδυναστεύουν τους πολίτες, αλλά για να βοηθούν την κοινωνία, ανταποδίδοντας αυτά που οι άλλοι τους προσέφεραν για να φτάσουν στο ύψος που έφτασαν και απολαμβάνοντας τα αναλογούντα σε αυτούς κατά την αριστοτελική ρήση.
9°
