Δεν ξέρω αν πανικοβληθήκατε την εβδομάδα που μας πέρασε. Αν όχι κακώς επειδή η παγκόσμια οικονομία έφτασε πολύ κοντά σε μια κρίση ανάλογη με αυτή του 2008. Με μία διαφορά όμως: τότε οι ΗΠΑ είχαν παρέμβει ξοδεύοντας πολλά δισεκατομμύρια για να περιορίσουν τις επιπτώσεις της. Αυτή τη φορά η κρίση θα ήταν δημιούργημα των ΗΠΑ ή για την ακρίβεια δημιούργημα ενός ανθρώπου, του Τραμπ. Δεν θα υπήρχε κανείς να μας σώσει.
Τελικά η κρίση αποφεύχθηκε ή μάλλον πήρε τρίμηνη αναστολή, στο παρά πέντε. Την Τετάρτη, την ημέρα που θα έμπαιναν σε ισχύ οι δασμοί ο Τραμπ έκανε πίσω. Οι παρατηρητικοί αναγνώστες θα έχουν ασφαλώς επισημάνει ότι εκείνη ακριβώς την ημέρα είχε κηρύξει «γενική» απεργία και η ΓΣΣΕ, γι αυτήν ωστόσο στη συνέχεια. Προηγείται να καταλάβουμε γιατί υποχρεώθηκε σε στροφή 180 μοιρών ο «πλανητάρχης».
Η οικονομία στο χείλος της κρίσης από τις κινήσεις Τραμπ
Προσωπικά προτιμώ τις απλές εξηγήσεις. Οι ΗΠΑ παραδοσιακά καταναλώνουν περισσότερα από όσα παράγουν. Αυτό σημαίνει ότι είναι υποχρεωμένες να δανείζονται, εκδίδοντας ομόλογα, για να καλύψουν τα ελλείμματά τους. Επειδή μάλιστα το δολάριο είναι αποθεματικό νόμισμα και όλες σχεδόν οι διεθνείς συναλλαγές γίνονται σε δολάρια, οι ΗΠΑ μπορούν να δανείζονται χωρίς όριο. Τα αμερικανικά ομόλογα θεωρούνται η πιο ασφαλής τοποθέτηση. Οποιαδήποτε άλλη χώρα με ανάλογα ελλείμματα θα είχε χρεοκοπήσει προ πολλού.
Υπό κανονικές συνθήκες, λοιπόν, όταν υπάρχει μια αναστάτωση και οι επενδυτές φοβούνται ότι η οικονομία θα μπει σε ύφεση, τότε εγκαταλείπουν τις μετοχές και αγοράζουν ομόλογα. Καθώς αυξάνεται η ζήτηση για ομόλογα η κυβέρνηση μπορεί να δανειστεί φθηνότερα, μειώνοντας τα επιτόκιά τους. Κάτι ανάλογο περίμεναν ότι θα γίνει και με την επιβολή των δασμών. Το χρηματιστήριο θα έπεφτε, επειδή οι επενδυτές φοβούνται τις επιπτώσεις ενός εμπορικού πολέμου, θα ανέβαινε ωστόσο η αξία των ομολόγων. Αυτό ήταν κρίσιμο και στο εσωτερικό καθώς επηρέαζε τις αποταμιεύσεις των αμερικανών για τη σύνταξη τους οι οποίες είναι επενδυμένες σε μετοχές και ομόλογα: θα έχαναν από τις μετοχές, θα κέρδιζαν ωστόσο από τα ομόλογα. Έτσι το πολιτικό κόστος μπορεί να ήταν ελεγχόμενο.
Ω του θαύματος όμως, αντί να ανέβει η αξία των ομολόγων άρχισε να πέφτει. Οι αναλυτές έδωσαν δύο κυρίως εξηγήσεις. Η πρώτη ήταν ότι οι Κινέζοι, οι οποίοι διαθέτουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε αμερικανικά ομόλογα, άρχισαν να τα πουλάνε ρίχνοντας την αξία τους. Ήταν η πυρηνική απάντησή τους στην αμερικανική επίθεση.
Η δεύτερη εξήγηση, και σε βάθος χρόνου σοβαρότερη, ήταν ότι εξαιτίας της ανερμάτιστης πολιτικής του Τραμπ οι επενδυτές άρχισαν να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στο αμερικανικό νόμισμα. Αυτήν ακριβώς που επιτρέπει στις ΗΠΑ να δανείζονται χωρίς όριο. Βοήθησε και η φημολογία ότι ο αμερικανός πρόεδρος θα επιχειρήσει να ανταλλάξει τα ομόλογα τα οποία έχουν ημερομηνία λήξης με άλλα απεριόριστης διάρκειας. Δόθηκε μάλιστα και όνομα στη σχετική συμφωνία «Mar a Lago accord». Θα ήταν ένα είδος ελεγχόμενης χρεοκοπίας.
Ακόμα και ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον πλανήτη φάνηκε ότι δεν μπορεί να αγνοεί τις αγορές και να κάνει ό,τι θέλει.
Ό,τι και αν συνέβη, οι κινήσεις του Τραμπ, η περιφρόνηση προς την οικονομική λογική και η αλαζονεία την οποία επέδειξε, αποκάλυψαν και την αχίλλειο πτέρνα του. Ακόμα και ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον πλανήτη φάνηκε ότι δεν μπορεί να αγνοεί τις αγορές και να κάνει ό,τι θέλει. Η δύναμη των ΗΠΑ στηρίζεται στην εμπιστοσύνη ότι θα λειτουργεί με κανόνες. Αν την χάσει, όπως φάνηκε να την χάνει τις τελευταίες εβδομάδες, θα το πληρώσει ακριβά. Φυσικά οι συνεργάτες του θέλουν να πείσουν ότι αυτό ήταν το σχέδιο εξ αρχής. Κι είναι βέβαιο ότι η υπόθεση δεν έχει τελειώσει, θα ακολουθήσουν δύσκολες διαπραγματεύσεις. Οι πάντες ωστόσο έχουν δει ότι ο βασιλιάς μπορεί να μην είναι γυμνός, είναι όμως σε τελευταία ανάλυση ένας κοινός θνητός.
Τώρα βέβαια αυτό το «ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον πλανήτη» ορισμένοι μπορεί να το αμφισβητήσουν. Γιατί ο Τραμπ και όχι ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ για παράδειγμα; Ο οποίος, όπως μας ενημέρωσε , μπορεί να μη σκέφτηκε ότι η απεργία συμπίπτει με την επιβολή των δασμών, έτσι κι αλλιώς όμως, ακόμα και αν το είχαν πάρει υπόψη τους δηλαδή, θα την έκαναν.
Γιατί όχι; Τι είναι μια παγκόσμια κρίση μπροστά στην παντοδυναμία της ΓΣΕΕ; Η οποία άλλωστε, εκτός από την παλαβή αντιπολίτευση, είχε και την ολόψυχη συμπαράσταση του ΠΑΣΟΚ. Η αξιωματική αντιπολίτευση όχι μόνο κάλεσε σε μαζική συμμετοχή στην απεργία, αλλά και υποσχέθηκε καλύτερες ημέρες μοιράζοντας υποσχέσεις για αυξήσεις. Πώς λέμε έχουν γνώση οι φύλακες; Το ακριβώς αντίθετο. Και βέβαια τάχθηκε υπέρ της επαναφοράς των εθνικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Όπως αφοπλιστικά μας ενημέρωσε η βουλευτίνα κ. Αποστολάκη ίσχυαν «όταν η οικονομία ήταν υγιής». Απαραίτητη η διευκρίνιση, επειδή ορισμένοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η οικονομία δεν ήταν υγιής και ότι αυτές ακριβώς οι συμβάσεις συνέβαλαν στην κρίση που μας οδήγησε στα μνημόνια. Συμφωνήθηκαν μεταξύ δύο φορέων ελάχιστα αντιπροσωπευτικών, του ΣΕΒ και της ΓΣΕΕ, χωρίς να ληφθούν υπόψη τα πραγματικά δεδομένα και οι αντοχές της οικονομίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι την πρώτη δεκαετία του 2000 δόθηκαν ονομαστικές αυξήσεις πολλαπλάσιες των αυξήσεων στους μισθούς της Γερμανίας, με αποτέλεσμα να πληγεί η ανταγωνιστικότητα και να διογκωθεί η ανεργία. Αν μπούμε ξανά στον ίδιο φαύλο κύκλο γνωρίζουμε πολύ καλά το τέλος.
Ας είναι, την επόμενη ημέρα δόθηκαν στη δημοσιότητα καινούργιες δημοσκοπήσεις. Όλες δείχνουν ότι η υποχώρηση των λεγόμενων συστημικών κομμάτων συνεχίζεται. Η συμμετοχή τους στην πλειοδοσία καταγγελιών και παροχών λειτουργεί ως μπούμερανγκ. Έτσι το ΠΑΣΟΚ έχει μπροστά του δύο εκδοχές. Η μία είναι να σοβαρευτεί και να προσπαθήσει να δείξει την υπευθυνότητα που πρέπει να έχει ένα κόμμα εξουσίας. Η άλλη να το πάρουν απόφαση ότι δεν πρόκειται να κυβερνήσουν και τουλάχιστον να το διασκεδάσουν. Τι στο καλό, μόνο η Ζωή ξέρει να στέλνει καρδούλες;
Δυστυχώς, η χώρα οδεύει σε ένα ακόμα εφιαλτικό αδιέξοδο. Το πολιτικό προσωπικό έχει διαγράψει από τη μνήμη του τα χρόνια και τις σκληρές συνέπειες της κρίσης.
12°
