Γάμος ομόφυλων ζευγαριών: το τέλος ενός ανάρμοστου μικροκομματικού παιχνιδιού

Το ζήτημα της ισότητας των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας υπήρξε τα τελευταία χρόνια αντικείμενο επικοινωνιακών τακτικών από όλες τις πλευρές του κομματικού συστήματος της χώρας. Το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών στα τέλη του 2015 χρησιμοποιήθηκε εκβιαστικά από τους τότε κυβερνητικούς εταίρους του ΣΥΡΙΖΑ, τους ΑΝΕΛ, που αυτό-παρουσιάζονταν ως τιμητές του έθνους και των παραδόσεων. Στην πρακτικά ακέφαλη τότε ΝΔ χρησιμοποιήθηκε ως ευκαιρία τοποθέτησης των τότε διεκδικητών της ηγεσίας έναντι του συνόλου του εκλογικού σώματος που καλούσαν στις εσωκομματικές κάλπες για την ανάδειξη ηγεσίας. Η στάση του τότε διεκδικητή της ηγεσίας και σημερινού Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη υπέρ του συμφώνου συμβίωσης αποτέλεσε άλλωστε κεντρικό επιχείρημα της ομάδας των υποστηρικτών που ήθελαν να αποδείξουν τη φιλελεύθερη ταυτότητά του, επιχείρημα που πράγματι οδήγησε στις κάλπες της ΝΔ μεγάλο αριθμό κεντρώων ψηφοφόρων και τελικά στη νίκη του. Το ΠΑΣΟΚ επιχείρησε να κρατήσει αποστάσεις και από τους δύο προτείνοντας επί της ουσίας την κατά συνείδηση ψήφο.

Αργότερα, το 2017, με αφορμή το νομοσχέδιο για την αναγνώριση ταυτότητας φύλου -με το οποίο δίνονταν δικαιώματα αυτό-προσδιορισμού της ταυτότητας διεμφυλικών και ίντερσεξ ατόμων και νομικής κατοχύρωσης της ταυτότητας αυτής- τα κόμματα επανέλαβαν τους τακτικισμούς τους, με τον αρχηγό πλέον της ΝΔ Κυριάκο Μητσοτάκη να τηρεί αυτήν τη φορά συντηρητική στάση και να καταψηφίζει το νομοσχέδιο, κατηγορώντας με χυδαίο τρόπο το Ποτάμι, το κόμμα που αδιαλείπτως στήριζε την ΛΟΑΤΚΙ ατζέντα στο κοινοβούλιο, ως δεκανίκι του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να το ισοπεδώσει εκλογικά. Το 2018, η νομοθετική ρύθμιση για το δικαίωμα αναδοχής από ομόφυλα ζευγάρια που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ -χωρίς φυσικά τη σύμφωνη γνώμη των ΑΝΕΛ- καταψηφίστηκε και πάλι από τη ΝΔ, παρότι η ψήφος όσων είχαν στηρίξει το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης αντέκρουε επί της ουσίας και της λογικής την καταψήφιση του δικαιώματος αναδοχής.

Και φτάνουμε στο 2023, οπότε και η πρωτοβουλία της κυβέρνησης να φέρει στο κοινοβούλιο το νομοσχέδιο για τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών και το δικαίωμα τεκνοθεσίας -αφού ήλθε και επανήλθε στον δημόσιο διάλογο προφανώς για να μετρήσει αντιδράσεις- προκάλεσε διχασμό και στα τρία μεγάλα κόμματα, αποκαλύπτοντας την απουσία πολιτικής συνοχής των στελεχών τους. Ακόμα και ο πάλαι ποτέ υπερασπιστής του δικαιωματισμού ΣΥΡΙΖΑ εμφάνισε σημαντικές ρωγμές στην κοινοβουλευτική του ομάδα, ενώ το ΠΑΣΟΚ έδειξε να πατάει τα ίδια τα δικά του κορδόνια, ελπίζοντας πως η κυβέρνηση θα καθυστερήσει να φέρει το νομοσχέδιο στη Βουλή. Η κυβέρνηση οργάνωσε συζητήσεις με τους βουλευτές της πλειοψηφίας σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις εντυπώσεις που μοιραία δημιούργησε η κάθετη αντίδραση υπουργών της, πρώην υπουργών της, του πρώην αρχηγού της και των βουλευτών που εκλέγονται σε περιφέρειες όπου κάποιος από τους προηγούμενους κυριαρχεί.

Αν δει κανείς όλα τα παραπάνω μαζί, εύκολα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο νόμος για τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών και για το δικαίωμά τους στην τεκνοθεσία -ο οποίος δείχνει πιθανότατο να ψηφιστεί τις επόμενες εβδομάδες- δεν είναι παρά μια τυχαία κατάκτηση του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Πραγματικά τραγική διαπίστωση για ένα πολιτικό σύστημα που θέλει να εμφανίζεται ως σύγχρονο. Και όμως η ελληνική κοινωνία έχει προχωρήσει όλα αυτά τα χρόνια. Οι έρευνες κοινής γνώμης καταγράφουν μια σημαντική αύξηση του ποσοστού που συγκεντρώνει η θέση υπέρ της ισότητας των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας στον γάμο από τα επίπεδα του 40% το 2016 στα επίπεδα του 50% και πλέον το 2024. Πώς δικαιολογείται μια τέτοια εξέλιξη δεδομένων των ασαφών και μεταβαλλόμενων θέσεων των πολιτικών ελίτ;

Η απάντηση βρίσκεται στην αξία της θεσμοποίησης ως παράγοντα σταδιακής αλλαγής στάσεων της κοινωνίας. Η σταθερή πορεία νομοθέτησης προς την κατεύθυνση της εξίσωσης των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και από την κυβέρνηση Τσίπρα και από την κυβέρνηση Μητσοτάκη πέτυχε τη σταδιακή μεταβολή και της κοινής γνώμης, καθώς η ύπαρξη ενός νόμου συμβάλλει πάντα στην αποδοχή της συνθήκης που ο νόμος καλύπτει ως κανονικής. Το επιχείρημα της «ανέτοιμης κοινωνίας» είναι ένα λανθασμένο επιχείρημα. Η νομοθέτηση δεν θα πρέπει να συνδέεται με τις μετρήσεις κοινής γνώμης σε ζητήματα δικαιωμάτων -όπως άλλωστε και σε ζητήματα που αφορούν τα δημοσιονομικά, το φορολογικό ή την εξωτερική πολιτική- για τον απλούστατο λόγο ότι οι αρμόδιοι για τη διαχείριση των δημόσιων πραγμάτων οφείλουν να εκπαιδεύουν την κοινωνία στον ορθολογισμό και στην τήρηση των αρχών δικαίου. Δεν είναι δείγμα ελιτισμού, αλλά υπευθυνότητας όσων επιλέγουν να ασκήσουν πολιτική εξουσία.