Μασάει η κατσίκα ταραμά;

Την ημέρα που βαφτίστηκα στις 23 του Ιούνη του 1996, έφευγε από τη ζωή, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο ιστορικός ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ. Δεν θυμάμαι τίποτα, φυσικά, αλλά πάντα το ανέφεραν οι γονείς μου, όπως και ότι φύσαγε πολύ στο εκκλησάκι του Αγίου Φίλιππα. Ήμουν μόλις 10 μηνών.

Μετέπειτα το 2009, θυμάμαι αμυδρά (κυρίως από χιουμοριστικά βίντεο) τον γιο του Γιώργο Παπανδρέου, έναν μήνα πριν τις εκλογές του Οκτωβρίου, στις οποίες θριάμβευσε με 44%, να λέει πως «λεφτά υπάρχουν»! Σχεδόν την ίδια ατάκα έλεγα στον πατέρα μου, λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν μου ζητούσε να φύγουμε από το Allou! Fun Park, υποστηρίζοντας πως μας τελείωναν τα χρήματα. Γιατί ήξερα πού ήταν τα λεφτά, αφού με την μητέρα μου κάναμε τραπεζικές αναλήψεις από τα ΑΤΜ και το αγαπημένο μου παιχνίδι ήταν να βάζω εγώ το μυστικό κωδικό μας, (τον οποίο με είχε δασκαλέψει να μην πω σε κανέναν).

Όταν τον Απρίλη του 2010, ο ίδιος σαν πρωθυπουργός πια με μοβ γραβάτα ανήγγειλε από το Καστελόριζο την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης, βάζοντας τη χώρα υπό την κηδεμονία του ΔΝΤ, ήμουν 15 ετών.

Είδα διά ζώσης το γραφικό αυτό λιμανάκι, πηγαίνοντας διακοπές μόλις τελείωσα το δεύτερο έτος Νομικής το 2015, στο τέλος Ιουνίου, όταν ανακοινώθηκαν τα capital controls. Φοιτήτρια στην Κομοτηνή ήμουν θυμάμαι τη ημέρα που τελείωσε η θερινή εξεταστική και τρέχαμε όλοι σαν τρελοί στα ΑΤΜ να σηκώσουμε χρήματα για την τελευταία βραδινή έξοδο στο club της πόλης. Μετά από τρεις εβδομάδες ο Βαρουφάκης είχε πια ανοίξει τις τράπεζες και παίρναμε σωρευτικά τα ημερήσια 60άρια για την εβδομάδα, ήτοι 420 ευρώ με τη μία. Ήμουν 20 ετών, είχα ήδη ψηφίσει δύο φορές και ετοιμαζόμουν για την τρίτη και φαρμακερή, μετά το Ιουλιανό σουρεαλιστικό δημοψήφισμα του Τσίπρα με Ναι & Όχι.

Το 2019 ξαναψήφισα (βετεράνος ψηφοφόρος γαρ), νιώθοντας μαζί με τους φίλους μου το πρώτο πραγματικό δίλημμα για το τι στην ευχή ήταν όλο αυτό, πριν ανέβω στο Λονδίνο για το μεταπτυχιακό μου.

Έκτοτε, πολλά άλλαξαν και περισσότερα συνειδητοποιήσαμε καθώς ωριμάζαμε.

Σιγά σιγά το κεντρικό μας δίλημμα απόκτησε φιλοσοφική χροιά: ποιος καθορίζει την ατζέντα των νέων γενεών;

Είναι μία ζύμωση νέων προτεραιοτήτων του σημερινού κόσμου που οδηγεί σε νέες συλλογικότητες ή ασυνεχείς ετεροπροσδιορισμένες πολιτικές παρεμβάσεις για την κρίση με τη κλιματική αλλαγή, τα ενεργειακά αποδοτικά σπίτια, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τη δημογραφική γήρανση και τη μετανάστευση στην καλο-βολεμένη Ευρώπη, τα κινήματα ΜeToo και LGBTQ+, η τεχνητή νοημοσύνη, η συμπερίληψη, η υγιεινή διατροφή, οι vegan κ.λπ.

Η απογείωση των κοινωνικών δικτύων μας έφερε αντιμέτωπους με σωρεία ακατέργαστης πληροφορίας, πολλές φορές με μούφες και συνωμοσιολογίες στο Τwitter, τους τραμπουκισμούς και τα βρισίδια των «ηλικιωμένων» boomers στο Facebook, που σταδιακά η γενιά μου το απαξίωσε με χαμόγελο, καθώς και το πρωτόγνωρο οι influencers να εκφέρουν πολιτική άποψη αντί να διαφημίζουν γυμναστήρια ή παπούτσια. Αναγκαστικά στραφήκαμε μάλλον στις φωτογραφίες στο Instagram, γιατί κάπου ακούσαμε πως όταν δεν μιλάς ή γράφεις δείχνεις πιο σοβαρός. Πάντως, αν κάπου μας επηρεάζουν δραστικά τα κοινωνικά δίκτυα είναι στην αφόρητη επιθυμία για κατανάλωση. Για την ψήφο δεν ξέρω ακόμη.

Καθώς ο χρόνος θα κυλά, η επιρροή των millennials και της GEN X θα είναι πιο επιδραστική και ποσοτικά, αφού θα γίνουμε (επιτέλους) κοινός-στόχος για τα παλαιά πολιτικά κόμματα αλλά και για τα καινούργια που θα δημιουργηθούν.

Κατά τη γνώμη μου, τα δικαιωματικά ζητήματα, πάντα θα είναι πρωτεύοντα στις νέες γενιές, αλλά δεν πρέπει να υπερβάλλουμε στη διαφοροποίησή τους έναντι των παλαιότερων. Η συλλογικότητα έχει αφετηρία στην αυτο-αναφορικότητα, και εδώ δεν διαφέρουμε από τους γεροντότερους.

Κατά συνέπεια, οι πολιτικές ατζέντες θα συνεχίσουν να έχουν παρόμοιες πολιτικές αναφορές, και προτεραιότητες λιγότερο εξωτικές, όπως η εργασία –έστω με τη μεταπανδημική ευελιξία που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες–, η καριέρα, οι χαμηλοί μισθοί και η οικονομική ασφάλεια, η ακριβή προσφορά κατοικίας, η ισότητα, η κοινωνική αλληλεγγύη, η πρόσβαση στις ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και άλλα πιο γήινα. Ακόμη κι η «μοντέρνα» έννοια της συμπερίληψης, έχω αντιληφθεί, πως είχε μία από τις πρώτες της εφαρμογές της στην αναγνώριση του ΚΚΕ από τον εθνάρχη Καραμανλή το μακρινό 1974 και το μετέπειτα κάψιμο των «φακέλων» από την οικουμενική το 1989.

Η καινοτομία και η ανάπτυξη της νέας επιχειρηματικότητας είναι  αποενοχοποιημένες και, λόγω της τρομερής προσφοράς πληροφορίας, μας θέλγουν. Όπως κάνουν κλικ οι μοντέρνες επιχειρηματικές στρατηγικές με δημοφιλείς επωνυμίες σαν το Uber, το Airbnb, με πρόσβαση στην χρήση παρά στη κατοχή –δόξα στον Elon Musk–, καθώς και η αυξανόμενη σημασία της διεθνοποιημένης εκπαίδευσης και η αξιακή της αναβάθμιση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Αποδεικνύεται, έτσι, πως οι καταλήψεις με τον απαραίτητο χαβαλέ στα πανεπιστήμια μας αρέσουν, αλλά για δύο τρεις ημέρες, κάτι σαν το Octoberfest στο Μόναχο, ένα πράγμα. Τις υπόλοιπες ημέρες οι περισσότεροι επιθυμούμε πιο νοικοκυρεμένες καταστάσεις, καθώς και την αξία της μάθησης και της εργασίας με ενθουσιασμό και κίνητρο.

Η πλατφόρμα του TikTok μπορεί να τα προσεγγίσει όλα τα παραπάνω με άρτια βίντεο, μουσική και μοντάζ, αλλά μόνο για να προσδώσει ύφος και αισθητική, παρά ουσία. Ας ερευνήσουμε πόσοι 17άρηδες, οι οποίοι ψήφισαν για πρώτη φορά, επέλεξαν να ψηφίσουν το ίδιο κόμμα με τους γονείς τους, κι ίσως καταλάβουμε πως οι νέοι δεν είναι ούτε δεξιοί ούτε αριστεροί, αλλά ψηφίζουν μάλλον ότι κερδίζει, αφού οι γονείς τους θα δώσουν την όποια πλειοψηφία.

Δεν θα έχουν (έχουμε), όμως, κληρονομική πολιτική ταυτότητα για μία ζωή με την ταχύτατη ενηλικίωσή τους (μας). Έτσι και για εμένα, όντας στο μεταίχμιο των millennials με τη GEN Z, μπορεί να μαντεύετε τι ψήφισα το 2023, αλλά μην είστε σίγουροι πως θα είναι το ίδιο και μετά από τέσσερα χρόνια.