Πολιτικη & Οικονομια

Ερμηνεύοντας τα πρώτα προεκλογικά μηνύματα των προοδευτικών κομμάτων

Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ δηλώνουν προθέσεις, εκφράζουν ιδεολογίες – άρα και κατευθύνσεις ως προς τους χώρους επιρροής

Μαρία Μπουτζέτη
ΤΕΥΧΟΣ 870
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Εκλογές 2023: Τι δηλώνουν τα προεκλογικά μηνύματα της Νέας Δημοκρατίας, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ

Αυτή την εποχή οι λέξεις έχουν την τιμητική τους. Αναζητούνται τα ευρηματικότερα συνθήματα, να ντύσουν τα πολιτικά αφηγήματα. «Χτίζουμε» και ξαναχτίζουμε τη νέα Ελλάδα, αλλάζουμε και ξαναλλάζουμε τη χώρα, χαράσσουμε νέα «πορεία», «δρόμο», «μέλλον», «αύριο». Τα μηνύματα, όμως, πέραν του εντυπωσιασμού που επιχειρούν, είναι και στρατηγικές επιλογές. Δηλώνουν προθέσεις, εκφράζουν ιδεολογίες – άρα και κατευθύνσεις ως προς τους χώρους επιρροής.

Τη στιγμή που ήδη πριν το 2019, η Νέα Δημοκρατία είχε επιχειρήσει τη διείσδυσή της στον κεντρώο χώρο μέχρι τις παρυφές της κεντροαριστεράς, εντάσσοντας, όπως τότε είχα μελετήσει στο πλαίσιο της διατριβής μου, συστηματικά στο λεξιλόγιό της την κεντροαριστερή φρασεολογία, με σαφή στόχο να συγκροτήσει πλειοψηφικό ρεύμα, ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε σωρεία λάθος επιλογών. Επένδυε στη «διεύρυνση» με παλαιά υλικά, μιλούσε παρελθοντικά – ακόμη και με αναφορές σε πολιτικά γεγονότα δεκαετιών πίσω, ενώ μήνες πριν τις εκλογές ήδη έκανε λόγο για κυβέρνηση συνεργασίας ομολογώντας στην πραγματικότητα αδυναμία να καταστεί πλειοψηφικός πόλος. Και το κυριότερο, δεν αντιλαμβανόταν ότι οι επιλογές του αυτές τον απομάκρυναν περαιτέρω από την πλειοψηφία.

Πλέον, στην τελική ευθεία προς τις εκλογές και ενώ εδώ και μήνες δεν ανακάμπτει δημοσκοπικά, ο ΣΥΡΙΖΑ στα πρώτα –τουλάχιστον– προεκλογικά του μηνύματα επενδύει ξανά περισσότερο στον καταγγελτικό παρά στον οραματικό λόγο. Επιχειρεί να κινήσει το αίσθημα της απογοήτευσης, παρουσιάζοντας μια ζοφερή κατάσταση στη χώρα, απ' όπου απουσιάζει κάθε φωτεινή χαραμάδα, υιοθετώντας μια μελαγχολική, γκρίζα αισθητική ήττας, που, σε μία κοινωνία ήδη κουρασμένη από τα αρνητικά μηνύματα, αντί να λειτουργεί εμπνευστικά, μάλλον απωθεί. Δεν προξενεί εντύπωση, αφού σε όλη την περίοδο παραμονής του στην αντιπολίτευση επένδυσε στην οργή. Μέχρι σήμερα:

  • επιμένει να κάνει αντιπολίτευση με όρους 2015
  • επιλέγει να εμφανίζεται ως «διωκόμενο» κόμμα, από Μέσα Ενημέρωσης και εταιρίες δημοσκοπήσεων
  • αναζητά όψιμα αμφίβολες αντισυστημικές φιγούρες, καλώντας σε μία πολιτική αλλαγή που, όμως, σε μεγάλο βαθμό δεν ενσαρκώνει
  • φέρει βαρίδια από το παρελθόν, ενώ την ίδια στιγμή απουσιάζει κάθε στοιχείο αυτοκριτικής, σαν να μην ανέλαβε τη διακυβέρνηση πρόσφατα
  • πέραν των επιμέρους προγραμματικών προτάσεων δεν επιτυγχάνει να επικοινωνήσει ένα ολοκληρωμένο όραμα για τη χώρα σε ορίζοντα δεκαετίας.

Από την άλλη, το πρώτο προεκλογικό μήνυμα του ΠΑΣΟΚ «Kάνε τον θυμό απόφαση αλλαγής» αποτέλεσε εύστοχη επιλογή, με γειωμένο, συγκροτημένο μήνυμα που ενέχει στοιχεία αυτοκριτικής, παίρνει απόσταση από το παρελθόν και καλεί την κοινωνία να μετουσιώσει τον θυμό της για τα κακώς κείμενα σε δημιουργική πρόταση. Αν και σε αυτή τη φάση του αφηγήματος υπάρχει ασάφεια ως προς τον τρόπο πραγμάτωσης, συνιστά ωστόσο μία ορθολογική πολιτική πρόταση, που συμπυκνώνει και το μεγαλύτερο πολιτικό στοίχημα της φάσης που διανύουμε και της επομένης. Λειτουργεί παράλληλα ως συμπεριληπτική προσέγγιση, αφού κάθε πολίτης μπορεί να ταυτιστεί με τις διαχρονικές παθογένειες. Προφανώς και κάθε υλικό επικοινωνίας χρειάζεται να συνοδευτεί από τις ανάλογες πολιτικές πρωτοβουλίες, είναι δηλωτικό όμως μιας στάσης/τάσης που αν το ΠΑΣΟΚ ακολουθήσει σταθερά αποφεύγοντας κάθε απόπειρα «εξαργύρωσης» του παρελθόντος και των αναμνήσεών του, θα του δημιουργήσει έδαφος να αποτελέσει τον «τρίτο δρόμο» διαδραματίζοντας ουσιαστικό ρόλο στις εξελίξεις του προοδευτικού χώρου την επαύριο των εκλογών.

Σε κάθε περίπτωση, όλες οι ενδείξεις συντείνουν στο ότι με το πέρας των εκλογών (του α’ ή και του β’ γύρου), κλείνει ένας κύκλος για το πολιτικό σύστημα, που θα ωθήσει σε δομικές αλλαγές τον προοδευτικό χώρο, αρχής γενομένης από την εκ νέου κωδικοποίηση του τι σημαίνει να είναι σήμερα κανείς προοδευτικός και πώς αυτό το εκφράζει.