Ο συμβολικός και ο πραγματικός νόμος

Στη διάρκεια της αναπτυξιακής διαδικασίας του μικρού παιδιού μια βασική ψυχική λειτουργία είναι η εσωτερίκευση των κανόνων που του επιβάλλουν οι γονείς του και γενικότερα η εξωτερική πραγματικότητα. Πρόκειται για την εγκατάσταση της  λειτουργίας της συμβολοποίησης την οποία το παιδί θα αναπαριστά στο παιχνίδι του, π.χ. στο παιχνίδι με τις κούκλες. Έτσι το μικρό παιδί μαθαίνει από πολύ νωρίς τους κανόνες μιας κοινωνικής πραγματικότητας, τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Είναι προφανές ότι σ’ ένα μεγάλο βαθμό η όλη διαδικασία εξαρτάται άμεσα από τους γονείς και από το πώς έχουν εμπεδώσει μέσα τους οι ίδιοι όλη αυτήν τη διαδικασία στη σχέση τους με τους δικούς τους γονείς. Όταν αυτή η προσπάθεια εγκατάστασης του συμβολικού νόμου με την ταυτόχρονη αποδοχή του πραγματικού, αποτυγχάνει, τότε υπάρχει πρόβλημα, μεγάλο ή μικρό.

Στο κοινωνικό επίπεδο, πλέον, μια κοινωνία για να είναι στοιχειωδώς λειτουργική, θεσμίζει, μέσω της πολιτείας, κανόνες στους οποίους πρέπει απαραιτήτως να υπακούμε όλοι. Ωστόσο για να συμβεί αυτό, χρειάζεται μεταξύ άλλων να έχουμε προηγουμένως και συνεπώς κατά το διάστημα της παιδικής μας ηλικίας καταφέρει να έχουμε θέσει σε λειτουργία το μηχανισμό της συμβολοποίησης. Δηλαδή π.χ. να μπορεί ο καθένας από μόνος του να διακρίνει το σωστό από το λάθος. Εάν αυτό δεν έχει γίνει κατορθωτό στο βαθμό που χρειάζεται παρατηρούνται φαινόμενα καταπάτησης του πραγματικού νόμου, που είναι ενάντια στο κοινωνικό σύνολο, π.χ. φοροδιαφυγή.  

Το τελευταίο μεγάλο χρονικό διάστημα είμαστε παρατηρητές μιας σειράς καταπάτησης τόσο των διεθνών κανόνων δικαίου, όσο και στο εσωτερικό των νόμων της πολιτείας. Προφανώς και είναι ένα φαινόμενο διαχρονικό και επίσης πάλι θα έλεγα παρότι διανύουμε μια από τις πλέον δημιουργικές περιόδους στον πλανήτη. Ωστόσο είναι επίσης  προφανές ότι κάτι μετακινεί τα πράγματα προς την αντίθετη πλευρά, εκείνη του «παρά-λογου που οδηγεί στο παρά-νομο».

Αυτό φαίνεται καθαρά σε διεθνές επίπεδο, τόσο από την πληθώρα, πλέον, των λαϊκιστικών ηγετών και κυβερνήσεων που κατάφεραν και είναι στα πράγματα, όσο και στο εσωτερικό από τη σταδιακή ανάδειξη μιας ασύμβατης με τη θεσμική  πραγματικότητα των πραγμάτων, αντίληψης. Το τελευταίο παράδειγμα προέρχεται από το χώρο του ποδοσφαίρου όπου και μια ομάδα αποφάσισε να μην εφαρμόσει το νόμο. Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο είναι ένας χώρος που για «αδιευκρίνιστους» λόγους λειτουργεί, διαχρονικά, με δικούς κανόνες και συχνά εκτός του θεσμισμένου νομικού πλαισίου της πολιτείας. Και αυτό αποτελεί από μόνο του ένα ερώτημα, γιατί; Όμως ένας χώρος που ανήκει στον τομέα του θεάματος που παράγεται από επαγγελματίες, είναι δυνατόν σε μια ευνομούμενη πολιτεία να λειτουργεί με βάση δικές του αρχές;

Αυτό όμως είναι ένα μόνο παράδειγμα από τα δεκάδες που αναδεικνύονται καθημερινά στον ημερήσιο τύπο και το ουσιώδες ερώτημα που προκύπτει είναι, πως η πολιτική ηγεσία αυτού του τόπου ελέγχει τους πολίτες-επιχειρηματίες που θα αναλάβουν ποδοσφαιρικές ή άλλου τύπου επιχειρηματικές δραστηριότητες ή ακόμα-ακόμα και καίριες θέσεις στο δημόσιο τομέα, π.χ. καθηγητές, δικαστικοί, κλπ.; Είναι άτομα τα οποία έχουν ενδοβάλει τους νόμους της πολιτείας ή αντιθέτως είναι κατ’ έξη καταπατητές; Γεγονός που σημαίνει ότι δεν έχουν την ικανότητα συμβολοποίησης και λειτουργούν αυθαίρετα και ενάντια στους θεσμούς.

Όμως, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως βασική προϋπόθεση ώστε να καταφέρει ένα μικρό παιδί να αναπτύξει την ικανότητα συμβολοποίησης, είναι ή ικανότητα για συμβολοποίηση του ίδιου του γονιού.  Δυστυχώς απ’ ότι φαίνεται στο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας της χώρας μας υπάρχει ένα βασικό έλλειμμα στο συγκεκριμένο τομέα. Κάτι που δίνει τη δυνατότητα να αναπτύσσονται διαφόρων ειδών «παρά-νομες» καταστάσεις από «παρά-λογα» άτομα.