Το fax που έφυγε από το Yπουργείο Oικονομικών την Παρασκευή 23 Απριλίου με το επίσημο αίτημα της ενεργοποίησης του μηχανισμού στήριξης της Ελλάδας ήταν η δήλωση της ουσιαστικής χρεοκοπίας της χώρας. Τυπικά, βέβαια, μια χώρα χρεοκοπεί όταν κηρύξει στάση πληρωμών, κάτι που στην περίπτωσή μας δεν ισχύει, αφού με το πακέτο του μηχανισμού ΕΕ και ΔΝΤ η Ελλάδα θα συνεχίσει να εξυπηρετεί τα δάνεια που λήγουν και να πληρώνει (μειωμένους) μισθούς και συντάξεις στους πολίτες της.
Ευτυχώς για εμάς, αλλά δυστυχώς για την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, το πρόβλημά μας δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση χρεοκοπίας χώρας που θα άφηνε το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα ανεπηρέαστο. Έστω και με καθυστέρηση το κατάλαβαν οι Ευρωπαίοι και αυτός είναι ο λόγος που τα χρήματα του πακέτου στήριξης αυξήθηκαν μέσα σε λίγες μέρες στα γνωστά επίπεδα. Το πρόβλημα της Ελλάδας βρίσκει την παγκόσμια οικονομία εξαιρετικά ευάλωτη σε μια κατάσταση πιο επικίνδυνη απ’ όσο οι κυβερνήσεις θέλουν να παραδεχτούν, η οποία δημιουργήθηκε με τον υπέρογκο δανεισμό των περισσότερων χωρών προκειμένου να σώσουν το διεθνές τραπεζικό σύστημα που σχεδόν κατέρρευσε πριν από ενάμιση χρόνο. Η χρεοκοπία έστω και μιας μικρής χώρας του ευρώ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα πυροδοτήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα ξεφύγει από κάθε έλεγχο, με αποτέλεσμα τη διάλυση της ευρωζώνης και την επέκταση του προβλήματος σε όλο τον υπερχρεωμένο κόσμο. Το τύπωμα χρήματος στις ΗΠΑ και τη Βρετανία έχει φτάσει στα όριά του και τα χρηματοοικονομικά εργαλεία διαχείρισης της κρίσης έχουν αρχίσει να τελειώνουν.
Ακόμα όμως και με την τεράστια αυτή οικονομική βοήθεια, τίποτα δεν εγγυάται ότι η παρτίδα σώθηκε. Το πακέτο στήριξης του ΔΝΤ είναι βασισμένο σε ξερά νούμερα και θεωρητικές προϋποθέσεις. Η Ελλάδα θα εξοικονομήσει κάποια δισεκατομμύρια ευρώ από τα σκληρά και άδικα μέτρα που πήρε, όμως η εφαρμογή του σκέλους που προϋποθέτει τη ριζική αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Παρά τις ατελείωτες θεωρητικές συζητήσεις για την αναγκαιότητα αλλαγής της νοοτροπίας όλων μας, οι Έλληνες δεν θα ξυπνήσουμε κάποιο πρωί ένας διαφορετικός λαός, το διεφθαρμένο σύστημα δεν θα αρχίσει ξαφνικά να λειτουργεί υποδειγματικά και οι κρατικοί μηχανισμοί, μετά και τη μείωση των αποδοχών τους, θα έχουν ένα σοβαρό αντικίνητρο για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Η καταναλωτική συμπεριφορά ακόμα κι αυτών που δεν επηρεάζονται από τα μέτρα θα αλλάξει, η ύφεση θα χτυπήσει μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις και οι οικονομικοί στόχοι της κυβέρνησης πιθανότατα θα μείνουν στον αέρα. Η συμφωνία με το ΔΝΤ δεν μπορεί να εξασφαλίσει τίποτα από τα παραπάνω και παρόλο που αγοράσαμε –με δανεικά και πάλι– λίγο χρόνο, η κατάληξη είναι μάλλον αναπόφευκτη.
Ίσως αυτό να ελπίζουν αυτοί που ζητούν στάση πληρωμών και τυπική χρεοκοπία της χώρας μια ώρα γρηγορότερα: Μετά τα «φώτα» που έδωσε η Ελλάδα στο δυτικό κόσμο κάποιες χιλιάδες χρόνια πριν, να γίνει τώρα η χώρα από την οποία θα ξεκινήσει η κατάρρευση του σύγχρονου οικονομικού συστήματος.
7°
