Η Κύπρος θωρεί μπροστά

Υπάρχει ένα ανεπανάληπτο πολιτικό «παράθυρο ευκαιρίας» για την επίλυση του κυπριακού και την επανένωση του νησιού, στο πλαίσιο της ΕΕ.

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην οικονομία του νησιού σε συστηματική βάση, εκτιμώ ότι αυτή τη φορά τα πράγματα είναι πιο ευνοϊκά για την επίλυση. Στηρίζω αυτή την άποψη σε τρία δεδομένα:

1.Λόγω της κυπριακής οικονομικής κρίσης, η συζήτηση για την επανένωση έχει επανέλθει σε πιο ρεαλιστική βάση. Μετά το περσινό σπάσιμο της τραπεζικής φούσκας στο νησί, κατά το 2013 το ΑΕΠ εκτιμάται ότι μειώθηκε κατά -6%. Επίσης, αναμένεται ότι θα μειωθεί κατά -4% το 2014.

Η Κύπρος αντιμετωπίζει σήμερα δύο σοβαρά οικονομικά ζητήματα: α) την ανεργία που έχει ξεπεράσει το 17% και β) το μεγάλο ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την αποτελεσματική αναδιάρθρωση των κυπριακών τραπεζών.

Οι αρνητικές εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας, πιέζουν για την αναδιαμόρφωση του παρωχημένου παραγωγικού μοντέλου της Κύπρου. Στο προσκήνιο σε σχέση με την οικονομία έρχονται δύο παράγοντες: α) το φυσικό αέριο, η άντληση του οποίου προϋποθέτει το κλείσιμο των γεωπολιτικών εκκρεμοτήτων στο νησί και τη συνεννόηση με όλες τις γειτονικές χώρες με βάση το διεθνές δίκαιο.

Επιπροσθέτως, β) η Κύπρος επανεξετάζει το κυπριακό τουριστικό προϊόν. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Κύπρος ήταν η μοναδική χώρα του ευρωπαϊκού νότου που είδε μείωση των αφίξεων κατά το 2013 (-2,4%).

Η πρώτη ανάγνωση , δείχνει το κυπριακό τουριστικό προϊόν να έχει επηρεαστεί αρνητικά από την οικονομική κρίση και τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Η δεύτερη ανάγνωση όμως δείχνει ότι το κυπριακό τουριστικό προϊόν ενδεχομένως να έχει φτάσει στα όρια του. Με την επιφάνεια του νησιού να είναι επί δεκαετίες διαιρεμένη σε τρεις περιοχές (ελληνοκυπριακή, τουρκοκυπριακή και βρετανική) ένα σημαντικό τμήμα της επιφάνειας του παραμένει αναξιοποίητο. Και μάλιστα το αναξιοποίητο αποτελεί το κατά γενική ομολογία το πιο όμορφο τμήμα του νησιού.

Δεν είναι τυχαίο ότι πριν τα γεγονότα του 1974, ο τουρισμός ήταν συγκεντρωμένος κυρίως σε Αμμόχωστο και Κυρήνεια (περιοχές οι οποίες σήμερα βρίσκονται είτε υπό κατοχή ή στην πράσινη ζώνη). Μετά τα γεγονότα του 1974, μετακινήθηκε προς Αγία Νάπα, Λεμεσό και Πάφο, οι οποίες ήταν μέχρι τότε αναξιοποίητες περιοχές. Και φυσικά δεν τίθεται θέμα αντιδικίας μεταξύ περιοχών γιατί υπάρχει χώρος για σημαντική ανάπτυξη του τουρισμού, σε αειφόρο βάση, σε όλο το νησί.

2. Το άνοιγμα των «οδοφραγμάτων», η ανάπτυξη εμπορίου, η μετακίνηση εργαζομένων ένθεν κι ένθεν, έχει φέρει τους πολίτες και τις οικονομίες των δύο πλευρών πιο κοντά. Σημαντικό ρόλο έχει παίξει η εισαγωγή του ευρώ, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις θεωρείται ως το κύριο νόμισμα συναλλαγών και για το βόρειο τμήμα.

Τέλος, καταλύτη στην προσέγγιση των δύο πλευρών έχει παίξει και το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο έχει φέρει πιο κοντά πολίτες των δύο περιοχών, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει κοινές κινήσεις με στόχο την προσέγγιση και την αρμονική συμβίωση.

Είναι χαρακτηριστικό των θετικών εξελίξεων στον τομέα αυτό, η πραγματοποίηση κοινών εκδηλώσεων πολιτών στην Αμμόχωστο με αποκλειστικό σκοπό το άνοιγμα της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της.

Αυτή τη φορά, οι πολίτες υπέρ του ΝΑΙ κι από τις δύο πλευρές, είναι πιο πολλοί, πιο οργανωμένοι κι έχουν να διηγηθούν πολλές ιστορίες αρμονικής συνεργασίας με συμπατριώτες τους από το άλλο τμήμα του νησιού.

3. Έχουν μεταβληθεί οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί στην περιοχή υπέρ της προσέγγισης. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά, το γεγονός ότι δύο εγγυήτριες δυνάμεις, η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονται σε δεινή οικονομική θέση, και για τη διαχείριση των αντίστοιχων κρίσεων χρειάζονται την οικονομική και πολιτική στήριξη της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Η τρίτη εγγυήτρια δύναμη του νησιού, η Μεγάλη Βρετανία δείχνει να συνεργάζεται στο πλαίσιο του ρόλου της Βρετανής Baroness Catherine Margaret Ashton, η οποία έχει επιλεγεί ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας από το 2009.

Επίσης, υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση του ρόλου της Ρωσίας στην περιοχή. Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι οι περσινές εξελίξεις στα θέματα της διάσωσης των κυπριακών τραπεζών και κυρίως οι εξελίξεις στη Συριακή κρίση, έχουν προκαλέσει την προσέγγιση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας στην περιοχή.

Έχοντας ως δεδομένο το γεγονός ότι ένα σημαντικό τμήμα της πολιτικής και οικονομικής ζωής του νησιού επηρεάζεται από το ρωσικό παράγοντα, αυτό θα διευκολύνει την επανένωση του νησιού, ειδικά όταν έρθουμε στις κρίσιμες ψηφοφορίες. Εκεί όμως φαίνεται η σημαντική διαφοροποίηση, είναι τώρα η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε περίοδο έντονων ανακατατάξεων. Η γεωγραφική θέση του νησιού, αποτελεί κλειδί για τις εξελίξεις στην περιοχή. Επίσης το νησί αποτελεί σημαντικό κρίκο για τη διατήρηση σταθερότητας στον γεωπολιτικό άξονα Ισραήλ-Κύπρος- Ελλάδα. Με τη σταδιακή αποδέσμευση δυνάμεων των ΗΠΑ, η Κύπρος αναδεικνύεται ως σημαντικός παράγοντας εμπέδωσης της σταθερότητας και της προώθησης των ευρωπαϊκών συμφερόντων στην περιοχή.

Συμπέρασμα

Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού, με βάση το κοινό ανακοινωθέν, αποτελεί την πιο σημαντική και ελπιδοφόρο είδηση του 2014 μέχρι τώρα. Από αυτή την πλευρά, αποτελεί πολύ σημαντικό μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης, την προώθηση από την επίσημη κυπριακή κυβέρνηση του νομοσχεδίου για τη συμμετοχή για πρώτη φορά στις ευρωεκλογές και των τουρκοκύπριων πολιτών που κατέχουν την επίσημη ευρωπαϊκή ταυτότητα της Κύπρου. Στο πλαίσιο αυτό, οι πολίτες του βόρειου τμήματος του νησιού (περί τις 100.000), θα μπορούν να εκλέξουν στις επερχόμενες εκλογές 2 τουρκοκύπριους ευρωβουλευτές.

Γίνεται αντιληπτό, ότι τα σημαντικά ζητήματα του προσφυγικού, του εδαφικού και των εγγυήσεων βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Αλλά εκτιμώ ότι μπορεί να βρεθούν συμβιβαστικές λύσεις, πάντα στο πλαίσιο της ΕΕ.

Έχουμε πολύ δρόμο μέχρι να πούμε ότι έχει ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Κι αυτό γιατί δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις και γιατί εξακολουθούν να υπάρχουν αντιστάσεις και στις δύο πλευρές, οι οποίες θα χάσουν τα κεκτημένα που δημιουργήθηκαν από τη μέχρι τώρα ντε φάκτο διχοτόμηση.

Αναφέρομαι καταρχήν στις παράλληλες γραφειοκρατίες που έχουν δημιουργηθεί, οι οποίες θα χάσουν προνόμια και εξουσία.

Στο μέτωπο αυτό, αποτελεί θετική εξέλιξη το ότι μέχρι τώρα υπάρχει συναντίληψη των δύο μεγάλων κυπριακών κομμάτων ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ για το θέμα. Είναι επίσης πολύ θετικό το ότι στα κόμματα ΕΔΕΚ και ΔΗΚΟ, τα οποία ήταν παραδοσιακά κατά της προσέγγισης, υπάρχουν σημαντικές φωνές υπέρ της προσέγγισης . Σημαντικό ρόλο στη διευθέτηση θα παίξει και η στάση του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου.

Επίσης αναφέρομαι σε οικονομικά συμφέροντα τα οποία δημιουργήθηκαν με βάση την ντε φάκτο διχοτόμηση του νησιού.

Είναι χαρακτηριστικό των οικονομικών συμφερόντων που αναπτύχτηκαν, αυτό που ανάφερε σε ανταπόκρισή του ένας γνωστός Κύπριος δημοσιογράφος, «οι developers της Αγίας Νάπα και της Πάφου, οι οποίοι χρηματοδοτούσαν το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν, έχουν τώρα χρεοκοπήσει».

Θα ήταν κομβικής σημασίας εξέλιξη να ξανανοίξει η Αμμόχωστος και να επιστραφεί στους νόμιμους κατοίκους της, μετά τη θετική κατάληξη των διαπραγματεύσεων και πριν τα δημοψηφίσματα (τα οποία μάλλον θα διεξαχθούν παράλληλα με τις ευρωεκλογές).

Το άνοιγμα της Αμμοχώστου, εκτός από σημαντικό μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης, θα αποτελέσει το πιο σημαντικό σύμμαχο για την επανένωση του νησιού στα δημοψηφίσματα.

Έτσι η Κύπρος θωρεί μπροστά