O Νίκος Μηλαπίδης εξηγεί πώς ο «Ρινόκερος», φωτίζει τις πιο αλληγορικές πτυχές του «κτήνους που κοιμάται μέσα μας».
Σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Γαλλίας, οι ανυποψίαστοι κάτοικοι αναστατώνονται από την εμφάνιση ενός ρινόκερου. Σταδιακά, όλοι οι κάτοικοι της προσβάλλονται από τον «ιός της ρινοκερίτιδας». Χάνουν την ανθρωπιά τους. Μεταμορφώνονται βαθμιαία σε ρινόκερους, αποκτηνώνονται και προσαρμόζονται στη νέα ζωώδη κυρίαρχη κατάσταση πραγμάτων για να είναι αρεστοί.
Ο μόνος κάτοικος που αντιστέκεται με προσωπικό κόστος να παραμείνει άνθρωπος είναι ο Μπερανζέ. Ο κεντρικός χαρακτήρας του θεατρικό έργου «Ο Ρινόκερος», γραμμένο από τον Ευγένιο Ιονέσκο το 1959.Ο απομονωμένος ήρωας δεν υποκύπτει σε αυτή τη μαζική μεταμόρφωση και στο τέλος του έργου απευθύνει στο κοινό μια κραυγή απελπισίας: «Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος και μέχρι να έρθει το τέλος θα παραμείνω άνθρωπος! Όχι δεν θα συνθηκολογήσω! Δεν θα γίνω σαν κι εσάς!».
Το έργο ανήκει στη θεατρική σχολή του παραλόγου και συνήθως ερμηνεύεται ως αντίδραση και κριτική στην αιφνίδια έξαρση του Φασισμού και του Ναζισμού κατά τα γεγονότα που προηγήθηκαν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως ο «Ρινόκερος», φωτίζει τις πιο αλληγορικές πτυχές του «κτήνους που κοιμάται μέσα μας». Πρόκειται για ένα έργο που αντιτίθεται σε κάθε μαζική υστερία, σε κάθε επιδημία που μετατρέπει ανθρώπους σε φασιστοειδή που με «άλλοθι» την ιδεολογία ή το προσωπικό συμφέρον ισοπεδώνουν τις τοπικές κοινωνίες.
Το έργο ανεβαίνει φέτος σε θεατρική σκηνή των Αθηνών. Δυστυχώς, αυτή την εποχή το έργο, -υπό το βάρος της διαχείρισης του σοβαρού προσφυγικού ζητήματος- «ανεβαίνει»και σε επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας και στην κεντρική πολιτική σκηνή. Στην πραγματική ζωή λοιπόν, πρωταγωνιστούν «χοιρινοί ακτιβιστές» και νεόκοποι βουλευτές που παρότι νέοι, εκπροσωπούν κάτι πολύ παλιό. Επενδύουν στην καλλιέργεια των ταπεινών ενστίκτων προς άγραν ψήφου (ή like) των αφελών.
Οι τζάμπα μάγκες είναι ένα είδος που ευδοκιμεί στην Ελλάδα χρόνια τώρα. Η αλλαγή γενιάς δεν συνιστά από μόνη της αλλαγή υποδείγματος πολιτικής. Ο εκσυγχρονισμός της πολιτικής επικοινωνίας μέσω των social media δεν εξευγενίζει ούτε το πολιτικό μήνυμα της μισαλλοδοξίας και του μισανθρωπισμούπου έρχεται από πολύ παλιά- όπως μας διδάσκει ο Ιονέσκο- ούτε φυσικά εκείνους που το κομίζουν.
Ο επικοινωνιακός παροξυσμός της ψηφιακής εποχής δεν υποκαθιστά την επιβεβλημένη ανοχή στο διαφορετικό, ούτε την υπεύθυνη διαχείριση των προσφύγων από ένα δυσλειτουργικό κράτος, όπως το ελληνικό.
Το είπε πολύ καλύτερα ο Ομπάμα που όλοι λατρεύουν αλλά λίγοι ακολουθούν το παράδειγμα ηγεσίας του: «Έχω την αίσθηση πλέον πως μερικές φορές κάποιοι νέοι άνθρωποι πιστεύουν – και αυτό εντείνεται με τη βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – πως ο καλύτερος τρόπος για να αλλάξει κάτι έγκειται στο να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο επικριτικοί προς άλλους ανθρώπους, θεωρώντας πως αυτό αρκεί. Κάθε φορά που αναρτώ ένα tweet για κάτι που δεν κάνατε σωστά ή για μια λάθος λέξη που χρησιμοποιήσατε, να μπορώ μετά να καθίσω αναπαυτικά και να αισθάνομαι πολύ καλά με τον εαυτό μου, λέγοντας “φίλε, είδες πόσο αφυπνισμένος υπήρξα; Σας ξεμπρόστιασα”. Αυτό, όμως, δεν είναι ακτιβισμός, αυτό δεν αφορά την αλλαγή. Εάν το μοναδικό που κάνετε είναι να λιθοβολείτε, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα φτάσετε μακριά. Αυτό είναι πολύ εύκολο».
«Ρινόκεροι» μπορεί -υπό συνθήκες- να γίνουμε όλοι. Στην καθημερινότητά μας, στο επάγγελμα μας και στην προσωπική μας ζωή. Υπάρχουν συστήματα που μας καθοδηγούν, πρότυπα και δημαγωγοί που παρασύρουν τους ανθρώπους.
Στην παιδεία και στην κρίση μας εναπόκειται να αναπτύξουμε αντισώματα και απομονώσουμε τους όψιμους «ρινόκερους» της ζωής μας και της δημόσιας σφαίρας.
Στο τέλος της ημέρας, θέλω να πιστεύω ότι στην Ελλάδα, έχει ακόμα σημασία τι είδους άνθρωπος είσαι.
