Θα μπορούσε κανείς να αντιστρέψει τον Ουγκό. Να πει ότι τουλάχιστον το σχολείο δεν θα κλείσει για να ανοίξει μια φυλακή, θα κλείσει για να ανοίξει ένα μουσείο. Γιατί; Επειδή, όπως εξήγησε ο Κώστας Μπακογιάννης, δεν μπορεί να είμαστε όμηροι των λίγων και των ακραίων. Είναι όμως ένα ερώτημα εάν η ομηρεία που περιγράφει ο υποψήφιος δήμαρχος της Αθήνας λήξει, όταν το Πολυτεχνείο πάψει να είναι Πολυτεχνείο. Ή εάν, αντίθετα, η αλλαγή χρήσης του ιστορικού κτιρίου της Πατησίων είναι ακριβώς αυτό. Μια ομολογία της αδυναμίας της Πολιτείας να απαλλαγεί από την ομηρεία της. Μια φυγή που θα μοιάζει με επιλογή αλλά στην πραγματικότητα θα είναι απόδραση από το πρόβλημα.
Έχει σημασία πώς περιγράφεται το ίδιο το πρόβλημα – ή μάλλον ποιο είναι το πρόβλημα. Είναι η στενότητα χώρου του Αρχαιολογικού Μουσείου που επιβάλλει την επέκταση στο Πολυτεχνείο; Τα εκθέματα που αραχνιάζουν στις αποθήκες, ενώ θα μπορούσαν να τέρπουν τους επισκέπτες τους; Θα μπορούσε να είναι αυτό το πρόβλημα, εάν δεν επιστρατευόταν για να κρύψει ένα άλλο μεγαλύτερο. Εάν πίσω από το Πολυτεχνείο που θα κλείσει δεν υπόβοσκε η ελπίδα του απελπισμένου όμηρου ότι οι «λίγοι και οι ακραίοι» θα καταλάβουν πως το σχολείο που έγινε μουσείο δεν προσφέρεται για άσυλο ούτε οι τοίχοι του για συνθήματα.
Ο υποψήφιος δήμαρχος προτείνει διάλογο. Θα ακουστούν πολλές ενστάσεις για την ιστορικότητα ενός κτιρίου που δεν συνδέεται μόνο με τη γνώση, αλλά και με τον αγώνα κατά της δικτατορίας και αργότερα με την πορεία στην αμερικανική πρεσβεία. Υπάρχει όμως και μια άλλη ένσταση. Γιατί αυτή θα είναι η πρώτη φορά που το κράτος θα μετακομίσει με τη λογική του «νοικοκυραίου». Αλλάζει γειτονιά επειδή δεν μπορεί να αλλάξει αυτή που μένει και φεύγει για να πάει κάπου καλύτερα. Φεύγει επειδή δεν μπορεί να προσφέρει στοιχειώδη ασφάλεια ούτε στον ίδιο του τον εαυτό. Για να παραμείνει δέσμιο της ομηρείας του.
Είναι λύση η φυγή; Είναι κάτι χειρότερο. Υποκύπτουμε στην ανελευθερία εκεί ακριβώς όπου υποτίθεται ότι η ελευθερία είναι απόλυτη: στα πανεπιστήμια. Εκεί όπου προστατεύεται σε υπερθετικό βαθμό η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, το θάρρος της γνώμης, η διαφορετική αντίληψη, η αιρετική άποψη. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Το πανεπιστήμιο έχει υποταχθεί σε έναν ιδιότυπο φασισμό, σε μια αστυνομία της σκέψης από την οποία καθηγητές και φοιτητές κινδυνεύουν ακόμη και να φάνε ξύλο. Το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι το μοναδικό στον κόσμο όπου οι φοιτητές φοβούνται να εκφραστούν ελεύθερα στις συνελεύσεις τους, να αμφισβητήσουν την κυρίαρχη σκέψη που επιβάλλει η μειοψηφία των πιο μισαλλόδοξων συμφοιτητών τους.
Το Πολυτεχνείο είναι το έμβλημα αυτής της ανελευθερίας. Είναι θλιβερό εάν σκεφτεί κανείς ότι ακριβώς εκεί δόθηκε ένας από τους πιο σημαντικούς αγώνες για την ελευθερία. Γίνεται ακόμη πιο θλιβερό εάν σκεφτεί κανείς ότι αυτός ο ιός της ανελευθερίας έχει μολύνει πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα, από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο στην Πατησίων έως το Αριστοτέλειο στη Θεσσαλονίκη. Κι εκεί φοιτητές και καθηγητές επιλέγουν την ασφάλεια που προσφέρει η αποχή από το συνέρχεσθαι, προτιμούν τη φυγή από τη διεκδίκηση. Δεν μπορεί να τους κατηγορήσει κανείς γι’ αυτό. Σε ένα κράτος που αποχαρακτηρίζει τα εκπαιδευτικά του εμβλήματα για να έχει το κεφάλι του ήσυχο, στους πολίτες δεν απομένει τίποτε άλλο από το να προστατεύσουν το δικό τους.
18°
